آیا پس از فاجعه غزه لیبرال دموکراسی هنوز قابل دفاع است؟

گفت و گوی اکبر گنجی و حسین هوشمند

پس از فاجعه هولوکاست این پرسش برای متکلمان یهودی پیش آمد که در زمان سوزاندن یهودیان از سوی نازی ها خدا کجا بود؟ چرا خدا به قوم برگزیده خود کمک نکرد و آنها را تنها گذاشت؟ برخی به انکار خدا رسیدند. برخی - از جمله مارتین بوبر- نظریه غیبت و کسوف خداوند را مطرح کردند. آنان خود را قادر نمی دیدند که با وجود خدا یا با حضور خدا، فاجعه هولوکاست را تفسیر کنند.

در قرن بیست و یکم نیز شاهد یک نسل کشی و پاکسازی قومی در غزه هستیم. مردم غزه به خدا ایمان دارند و ایمانشان با فاجعه نکبت و این فاجعه جدید متزلزل نشده است.

اسرائیل خود را یک دولتِ لیبرال دموکراسی قلمداد می کند. دولت های غربی هم خود را دولت های لیبرال دموکراسی قلمداد می کنند. این نسل کشی تازه توسط اسرائیل صورت گرفته و با حمایت های مالی و تسلیحاتی و اطلاعاتی و سیاسی و تبلیغاتی دولت های لیبرال دموکراسی غربی به رهبری آمریکا توانسته پیش رود. فقط دولت آمریکا در سال مالی ۲۰۲۴، تاکنون ۳۰ میلیارد دلار به اسرائیل کمک کرده است. کنگره آمریکا هم از نتانیاهو دعوت کرده تا در تابستان در کنگره آمریکا برای همه اعضای دو حزب جمهوری خواه و دموکرات سخنرانی رسمی کند. در حالی که دیوان لاهه به دنبال بازداشت نتانیاهو و دیگر رهبران اسرائیل به اتهام جنایت جنگی و نسل کشی بود، با تهدیدهای دولت آمریکا مواجه شد که اگر چنین حکمی صادر شود، از سوی آمریکا مجازات خواهید شد.

پرسش این است: این نسل کشی چه نسبتی با دولت های لیبرال دموکراسی دارد؟ و پرسش مهمتر:‌ این نسل کشی چه نسبتی با ایدئولوژی لیبرال دموکراسی دارد؟

پشت این دو پرسش، پرسش مهمتری وجود دارد: آیا وقتی یک ایدئولوژی یا آیین یا دین در یک نظام زمینی محقق می شود، پیامدهای خوب و بد تجسم زمینی به آن ایدئولوژی هم سرایت می کند یا نه؟ آیا تاریخ یهودیت و مسیحیت و اسلام و مارکسیسم و سوسیالیسم و کمونیسم و لیبرالیسم و نئولیبرالیسم به علیت و به دلیل آنها صورت گرفته یا برخلاف آن مکاتب بوده و آن تاریخ ها را باید تاریخ انحراف از این مکاتب به شمار آورد؟

دکتر حسین هوشمند می کوشد تا در چارچوب لیبرالیسم سیاسی جان راولز به این پرسش ها پاسخ بگوید. او در ضمن درباره اسطوره ها و فرا روایت های تاریخ فلسطین هم سخن می گوید. خواهشمند است گفت و گو را ببینید:

:::