ایران وایر - بزرگترین سرمایه‌گذاری سعودی‌ها در ایران، گروه «صافولا» عربستان که بیش از ۵۰درصد بازار روغن‌های خوراکی ایران را در اختیار داشت، به‌صورت ناگهانی، کل دارایی خود به ارزش ۷۰۵میلیون ریال عربستان که تقریبا معادل ۱۸۸میلیون دلار است را فروخته و از ترکیب سهامداران و بازار ایران، خارج شده است.
صافولا حتی در هفت سالی که روابط ایران و عربستان قطع بود هم در بازار ایران باقی مانده بود، اما اینک در شرایطی که وضعیت داخلی و بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران نسبت به سال‌های اخیر وخیم‌تر شده، ایران را ترک کرده است.
خروج عربستان سعودی از بازار صنایع غذایی ایران تقریبا دو سال پس از برقراری رابطه مجدد میان دو کشور رخ داده است. در زمان از سرگیری روابط دو کشور، گفته شده بود که عربستان به نشانه حسن‌نیت، علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری از جمله در صنایع غذایی ایران است.
بنیان‌گذار و رییس هیات‌مدیره هلدینگ صافولا «سلیمان بن عبدالقادر المهدیب» است. مالکیت این شرکت به صورت سهامی عام بوده و در بازار بورس عربستان فهرست شده است.
بزرگترین بخش سهام یعنی حدود ۱۰درصد از کل سهام شرکت صافولا متعلق به دولت عربستان یا همان خانواده «آل سعود» است. خانواده «المهدیب» که از خانواده‌های سرشناس در دنیای تجارت عربستان هستند هم بخش قابل‌توجه و تاثیرگذار سهام این شرکت را در اختیار دارند. مالک باقی سهام این شرکت، افراد حقیقی و حقوقی هستند که سهام شرکت را از طریق بورس عربستان خریداری کرده‌اند.
خروج سرمایه سنگین این‌چنینی از اقتصاد کشور درست در زمانی که اقتصاد ایران بیش از پیش به جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی نیازمند است، در بلندمدت و کوتاه‌مدت چه آثاری بر بازار ایران و اشتغال در این بخش خواهد داشت؟
علت خروج ناگهانی در مقطع زمانی کنونی
شرکت صافولا در تاریخ ۳۱ دسامبر ۲۰۲۴ قراردادی به ارزش ۱۸۷میلیون و ۶۰۰هزار دلار برای فروش کل تجارت خود در ایران امضا کرد.
تجارتی که شامل تولید و توزیع روغن‌های خوراکی، غذاهای دریایی، نانوایی و محصولات شیرینی‌پزی می‌شود. مدیران این شرکت مدعی هستند که فروش تجارت آن‌ها در ایران در جهت خروج از بازارهای غیراصلی و غیرکلیدی و تخصیص مجدد منابع به بازارهای مناطق با پتانسیل بیشتر است.
بر اساس بیانیه صافولا، فروش کلیه سهام این شرکت در ایران به عنوان بخشی از ادامه استراتژی این شرکت در خروج به موقع از تمام بازارهای غیرعمده مانند مراکش و عراق در سال ۲۰۲۳ بوده است.
این هلدینگ همچنین اعلام کرده که منابع حاصل از فروش دارایی‌‌های خود در ایران که معادل ۱۸۷/۶ میلیون دلار است را برای تقویت قدرت مالی شرکت استفاده خواهد کرد و این تصمیم را بخشی از تلاش‌های گسترده برای بهبود ساختار مالی شرکت توصیف کرده است.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
با وجود علت‌هایی که شرکت سعودی صافولا در خصوص خروج از بازار ایران در بیانیه خود برشمرده، برخی رسانه‌های داخلی، تصمیم به فروش و خروج از ایران را با پیروزی «دونالد ترامپ» در انتخابات آمریکا و نزدیک شدن به آغاز حضور او در کاخ سفید مرتبط می‌دانند. این عده با استناد به عدم خروج سعودی‌ها از ایران در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ، معتقدند که این بار این تصمیم می‌تواند نشانه‌ای از وضعیت وخیم دیپلماتیک پیش‌رو بین ایران و آمریکا باشد که زودتر به گوش طرف عربستانی رسیده است.
به گزارش «عربیک تریدر» Arabic Trader مدیران شرکت انتظار دارند که این خروج پس از کسر هزینه‌‌های مربوط به معامله برای صافولا حدود ۲میلیون و ۸۰۰هزار ریال سعودی سود داشته باشد.
اثرات خروج صافولا از ایران
با توجه به این‌که صافولا از بازیگران اصلی بازار روغن در ایران بود، آشکار است که خروج یک رقیب سرسخت و قدرتمند می‌تواند کاهش فضای رقابت را در بازار ایران در پی داشته باشد و همین موضوع احتمال افزایش بهای روغن خوراکی یا حداقل کاهش کیفیت و حتی کاهش تنوع این محصولات را بالا می‌برد.
به این ترتیب، احتمال جایگزین شدن محصولات صافولا با واردات کالاهای مشابه بالا می‌رود چرا که با توجه به شرایط اقتصادی حال حاضر داخل ایران، امید جذب و جایگزینی سرمایه‌گذار خارجی بسیار پایین است. بنابراین علاوه بر خروج سرمایه صافولا، ناگزیر ارز قابل توجهی هم برای واردات از کشور خارج خواهد شد.
کاهش احتمالی اشتغال در این حوزه اما به اشخاص حقیقی یا حقوقی بستگی دارد که این سهام را از صافولا در داخل ایران خریداری کرده‌اند چرا که اگر زیرساخت‌های تولید و توزیع محصولات صافولا در ایران تعطیل شوند، تعداد بالایی از نیروهای کار مرتبط، شغل خود را از دست خواهند داد.
در مقابل اما، خروج صافولا در بلندمدت می تواند بستر مناسب را برای رشد و گسترش فعالیت تولیدکنندگان داخلی فراهم کند و همه این پیش‌بینی‌ها بستگی به ماهیت خریدار این سهام گران‌قیمت دارد.
هر چند شنیده‌ها حاکی از این است که خریدار گروه صافولا خانواده «مدلل» است، اما هنوز هیچ‌یک از مدیران صافولا یا خود خانواده مدلل این خبر را تایید یا تکذیب نکرده‌اند.
«خانواده مدلل» از امپراطوری‌های مالی خانوادگی در ایران شناخته می‌شوند که از بدهکاری‌های کلان به بانک‌ها تا اصلی‌ترین سهامداران بانکی و رانت‌های ارزی نجومی و رکوردداران دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی، تنها بخشی از موارد و القابی است که به این خانواده، نسبت داده می‌شود.
خروج سنگین صافولا از بازار ایران در ادامه خروج و فرار سرمایه از اقتصاد ایران در بحبوحه نیاز شدید کشور به سرمایه‌گذار خارجی در حالی صورت گرفته که رییس دولت چهاردهم و دولت‌مردان، بارها از اهمیت تلاش برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای خروج از بحران‌های اقتصادی ایران، سخنرانی کرده‌اند.
