پیام یونسی‌پور - ایران وایر
وب‌سایت رسانه «فور فور تو» (fourfourtwo) در گزارشی که به مناسبت یک سال مانده به آغاز رقابت‌های جام جهانی ۲۰۲۶ منتشر کرده، از «احتمال دیدار دوباره ایران و آمریکا» در این مسابقات نوشته از آن با عنوان بازی «تیتر ساز» یادکرده است.
در این گزارش به تیم‌هایی که تاکنون مجوز حضور در جام جهانی را به دست آورده‌اند نگاهی انداخته‌شده و در اشاره کوتاهی به ایران نوشته‌شده است: «آن‌ها هرگز از مرحله گروهی صعود نکرده‌اند و قابل‌توجه‌ترین بردشان پیروزی ۲-۱ مقابل آمریکا در سال ۱۹۹۸ بود.»
این نشریه همچنین با اشاره به روابط سیاسی کنونی دو کشور نیز نوشته است: «با توجه به فضای سیاسی فعلی، رویارویی دیگر این دو تیم می‌تواند تیتر بسیاری از رسانه‌ها شود.»
همین اظهارنظر کوتاه، باعث زنده شدن یک اظهارنظر خصوصی از یک رییس فدراسیون پیشین فوتبال ایران و مطرح‌شدن دوباره «نظریه توطئه» در مورد قرعه‌کشی‌های جام جهانی شد. آیا بازی ایران و آمریکا در جام جهانی ۱۹۹۸ از پیش تعیین‌شده بود و قرار است بار دیگر فیفا این مسابقه را تکرار کند؟
تئوری چیده شدن بازی قرن از کجا می‌آید؟
در دهه سال‌های پایانی دهه ۱۳۷۰ خورشیدی و پس از جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه (که خرداد و تیرماه ۱۳۷۷ برگزار شد) روایتی میان سردبیران رسانه‌های ورزشی به نقل از «داریوش مصطفوی» رییس پیشین فدراسیون فوتبال ایران دهان‌به‌دهان می‌شد.
این روایت، سال ۱۳۸۵ خورشیدی در روزنامه «جهان فوتبال» نیز منتشرشده بود.
داریوش مصطفوی که در زمان برگزاری رقابت‌های انتخابی جام جهانی ۱۹۹۸ ریاست فدراسیون فوتبال ایران را بر عهده داشت، پس از صعود این تیم به جام جهانی جای خود را به «داریوش مصطفوی» داد. او پس از عزل از سمت خود، در جمعی خصوصی با حضور برخی از معدود سردبیران رسانه‌های ورزشی گفته بود: «پس از بازی ایران و ژاپن در پلی‌آف انتخابی جام جهانی، پیتر ولاپان (دبیر کل وقت کنفدراسیون آسیا) به من دلداری داد و گفت که شما باید به جام جهانی صعود کنید و صعود خواهید کرد.»
طبق ادعای آقای مصطفوی که در حضور دست‌کم سه روزنامه‌نگار شناخته‌شده وقت ورزش ایران انجام شد، مدیران کنفدراسیون فوتبال آسیا به او گفته بودند که فیفا انتظار دارد با حضور ایران در جام جهانی، یکی از بزرگ‌ترین بازی‌های تاریخ فوتبال برگزار شود.
اشاره او به بازی ایران مقابل آمریکا بود؛ دیداری که به «بازی قرن» مشهور شد.
آیا فیفا و فرانسه، مایل به برگزاری این بازی بودند؟
هم‌زمان با این ادعای داریوش مصطفوی، یکی از سردبیران رسانه‌های ورزشی از او در مورد دشواری بازی ایران و استرالیا، برتری مطلق استرالیا در بازی برگشت و خوش‌اقبال بودن ایران در استفاده از دو موقعیت گل زنی‌اش سوال کرد و البته با این پاسخ مواجه شد که داوران، چشم روی «آفساید بودن گل اول ایران» بسته بودند.
درصحنه گل نخست، به نظر می‌رسد که «خداداد عزیزی» که روی زمین افتاده، در منطقه آفساید است و پیش از آن‌که توپ را به «کریم باقری» پاس بدهد، باید پرچم کمک‌داور بالا می‌رفت.
اما این ادعا تقریبا با تمامی شواهد در سال‌های ۱۹۹۷ تا ۱۹۹۸ در تضاد است.
کمتر از ده روز پس از قرعه‌کشی جام جهانی، پلیس فرانسه تحقیقاتی را میان چهره‌های شناخته‌شده ایرانی شامل مدیران، کارآفرین‌ها یا چهره‌های ایرانی نزدیک به فیفا در خارج از ایران آغاز می‌کند. محور اصلی سوالها این بوده است؛ «آیا برای اتفاقاتی مانند بمب‌گذاری یا اقدامات خرابکارانه در ورزشگاه یا بیرون از ورزشگاه احتمالی قائل هستید؟»
نتیجه این تحقیقات، فرضیه اقدامات خرابکارانه یا تروریستی را رد کرد و درنهایت به این احتمال رسید که در بدترین حالت ممکن، شاید در داخل ورزشگاه و حین برگزاری مسابقه، اعضای گروه «مجاهدین خلق» با رفتارهایی مانند «پریدن به داخل زمین» یا «درگیر شدن با هوادارانی از طیف‌های سیاسی مقابل» سعی در برهم زدن جریان مسابقه داشته باشند.
یکی از این شخصیت‌های ایرانی که پلیس فرانسه در دسامبر سال ۱۹۹۷ با او مشورت کرده بود به «ایران وایر» می‌گوید: «نه فیفا و نه دولت فرانسه در آن مقطع زمانی دنبال دردسر نبودند. هر دو طرف می‌گفتند این بازی بر ای‌شان یک معضل بزرگ ناخواسته شده است. من به آن‌ها پیشنهاد دادم که بازی را به شهر لیون منتقل کنند که هم شهری کوچک‌تر است و هم دورترین شهر میزبان از پاریس.»
رسانه‌های بین‌المللی از این شایعات چه می‌گویند؟
وب‌سایت «ESPN» در گزارشی که جمعه ۷آذر۱۴۰۱ به مناسبت دومین رویارویی ایران و آمریکا این بار در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر برگزار می‌شد، گزارشی منتشر کرد که یک «تاریخ شفاهی» از برگزاری بازی این دو تیم در جام جهانی ۱۹۹۸ بود.
در بخشی از این گزارش اشاره‌شده بود که رسانه‌های آمریکایی همیشه این بازی را «نتیجه یک قرعه‌کشی» دانستند، اما مدعی شدند که در ایران، «تئوری‌های توطئه‌ای» و «اشاره‌هایی غیرمستقیم» برای انتخاب این مسابقه منتشرشده است.
ESPN در این گزارش، به صحبت‌های «اورس مه‌یر» داور سوییسی این مسابقه اشاره‌کرده که گفته بود: «قرعه‌کشی را به‌صورت مستقیم تماشا می‌کردم. وقتی قرعه ایران و آمریکا بیرون آمد گفتم این بازی من است.» بعدها فیفا تایید کرد که تمام داوران این دوره از مسابقات توسط کامپیوترهای هوشمند انتخاب‌شده بودند به‌غیراز این مسابقه. دلیل فیفا هم این بود که می‌خواست بازی را داوری از سوئیس قضاوت کند. کشوری که دولتش پس از انقلاب در ایران، حافظ منافع دو کشور شده است.
در این گزارش آمده که همین اظهارنظر اورس مه‌یر به بخشی از یک تئوری توطئه و گمانه‌زنی برای تنظیم شدن این بازی از قبل، بدون قرعه‌کشی در برخی محافل غیررسمی در ایران تبدیل شد.
چرا برای جمهوری اسلامی و فیفا، برگزاری سومین بازی با آمریکا هیجان‌انگیز نیست؟
برخلاف دو دوره گذشته یعنی جام‌های جهانی ۱۹۹۸ و بخصوص ۲۰۲۲ حکومت ایران از برگزاری بازی مقابل آمریکا به‌عنوان ابزاری برای پروپاگاندای سیاسی خود استفاده می‌کرد، در این دوره حکومت ایران نه‌تنها تمایلی برای هم‌گروه شدن احتمالی با آمریکا ندارد که حتی شاید نگران این بازی احتمالی هم باشد.
ممنوعیت ورود نیروهای حکومتی و سپاه به خاک آمریکا با دستور اجرایی «دونالد ترامپ» و هزینه‌های اعزام «تماشاگران ارزشی» مانند جام جهانی ۲۰۲۲ این بار به آمریکا و حتی ناتوانی در استفاده از نیروهای خودی در این کشور، شاید از مهم‌ترین دلایل برای بی‌میلی حکومت و فدراسیون برای برگزاری احتمالی این مسابقه است.
از سویی دیگر، در شرایط پرتنش کنونی و احتمالا ماه‌های آینده میان جمهوری اسلامی و ایالات‌متحده، به نظر نمی‌رسد که فیفا عزمی برای «برگزاری عامدانه» و «خارج از قرعه‌کشی» این مسابقه داشته باشد. برگزاری چنین دیداری برای فیفا نه برد ویژه‌ای در تبلیغات محیطی خواهد داشت و نه آن‌چنان در حق پخش تلویزیونی‌اش تفاوتی ایجاد می‌شود.
