خبرنامه گویا - به گزارش المانیتور افشای اسناد تازه از مجتمع نظامی ـ صنعتی روسیه نشان میدهد که فروش جنجالی جنگندههای سوخو-۳۵ به ایران وارد مرحله تولید شده است. در این مکاتبات که توسط رسانههای اوکراینی منتشر شد، آمده است که ۱۶ فروند سوخو-۳۵ مخصوص ایران هماکنون روی خط مونتاژ قرار دارند و تحویل آنها بین سالهای ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۷ برنامهریزی شده است؛ موضوعی که در صورت تحقق، بزرگترین ارتقای کیفی نیروی هوایی ایران در چند دهه گذشته خواهد بود.
این اسناد نشان میدهد که قرارداد صادراتی با کد «K10» مستقیماً به ایران مربوط است و کارخانههای کلیدی روسیه، از جمله مجموعهٔ «کناآز» روسیه، در حال ساخت نخستین سری این جنگندهها هستند. قطعاتی مانند صندلیپران و سامانههای حسگر نیز از کارخانههای مستقر در اطراف مسکو تأمین میشوند و برخلاف گمانهزنیها، این برنامه بر پایه بازسازی بدنههای قدیمی نیست، بلکه شامل تولید کامل هواپیماهای تازه است.
اسناد تأکید دارند که همه تجهیزات با پیکربندی صادراتی و برچسبگذاری انگلیسی تهیه میشوند و پرداختهای ایران نیز در سه مرحله طی سال ۲۰۲۴ انجام گرفته است. این روند نشان میدهد که پروژه بهطور کامل تأمین مالی شده و چندین کارخانهٔ اصلی روسیه همزمان مشغول کار روی آن هستند.
اهمیت این تحول در بستر تلاشهای ناکام ایران برای نوسازی ناوگان هوایی خود قابل فهم است. نیروی هوایی ایران همچنان متکی به جنگندههای قدیمی دوران پیش از انقلاب و پس از جنگ ایران و عراق است؛ از جمله F-14، F-4، F-5، میگ-۲۹ و سوخو-۲۴. با وجود ارتقاهای محدود داخلی، این ناوگان با نارسایی قطعات، محدودیت سازگاری با سامانههای مدرن و شکاف فزاینده در برابر پدافندهای پیشرفته روبهرو است.
انزوای تسلیحاتی ایران در دهههای اخیر نیز بر شدت این مشکل افزوده است. تلاش تهران برای خرید جنگندههای خانواده سوخو-۳۰ در سالهای ۲۰۰۷ و ۲۰۱۵ بهدلیل فشار تحریمها و تردید روسیه درباره انتقال فناوری به نتیجه نرسید. در سالهای اخیر نیز تقریباً تمام واردات تسلیحاتی ایران از روسیه تأمین شده، آن هم در شرایطی که صادرات دفاعی روسیه در خاورمیانه بهطور چشمگیری کاهش یافته است.
در همین حال، جنگ ۱۲ روزهٔ ایران و اسرائیل در تابستان گذشته آشکار کرد که از نگاه اسرائیل، ناوگان جنگندههای ایران تهدیدی درجهدو محسوب میشود و حملات اصلی بر زیرساختهای فرماندهی، پدافند و برنامههای موشکی و هستهای متمرکز شده بود. این رویداد نارضایتی تهران از تأخیر روسیه را تشدید و به این معامله وزن سیاسی تازهای بخشید.
برای مسکو، تکمیل این قرارداد علاوه بر جبران پهپادها و موشکهای ایرانی مصرفشده در اوکراین، فرصتی برای حفظ خطوط تولید و ارسال پیامی به مشتریان احتمالی مانند الجزایر است؛ اینکه روسیه همچنان قادر به تحویل سامانههای پیچیده حتی زیر فشار جنگ است. برای تهران نیز ورود حتی تعداد محدودی جنگنده پیشرفته، شکاف قابلیتهای هوایی را تا حدی کاهش داده و نشاندهندهٔ تعمیق همکاری دفاعی با مسکو است.
با وجود این، محدودیتها همچنان پابرجاست. ساخت توان عملیاتی برای سوخو-۳۵ نیازمند ساعت پروازی بالا، آموزش گسترده و زنجیره تأمین پایدار است؛ عواملی که تحت تحریمها آسیبپذیر باقی میمانند. افزون بر این، جنگندههای ایران در هر درگیری احتمالی با رقبایی مانند F-35، F-15، رافال و تایفون روبهرو خواهند شد که از پشتیبانی گستردهٔ هشدار زودهنگام و سوخترسانی هوایی برخوردارند.
کارشناسانی مانند اکرم خریف معتقدند که اسناد کشف شده معتبرند اما ظرفیت صادراتی روسیه محدود است. او میگوید روسیه سالانه نهایتاً چهار تا شش فروند سوخو-۳۵ تولید میکند؛ به گفتهٔ خریف، انتخاب این مدل از سوی روسیه نیز حسابشده است: «روسیه با عرضهٔ سوخو-۳۵ و نه سوخو-۵۷ رفتار هوشمندانهای دارد. این کار باعث برهمزدن توازن منطقهای نمیشود و در عین حال چیزی را به ایران میدهد که فوراً به آن نیاز دارد: یک جنگندهٔ دوربرد با توانایی درگیری فراتر از برد دید که ایران دههها فاقد آن بوده است.»
محمدرضا غفاری اعدام شد
