اختصاصی یورونیوز
یک گروه شبه‌نظامی فلسطینی متشکل از ۳۰۰ نفر در غزه شکل گرفته که هدف خود را آزادسازی نوار غزه از سلطه حماس اعلام کرده و اکنون می‌گوید که از حمایت اسرائیل نیز برخوردار است.
این گروه که خود را «نیروهای مردمی» می‌نامد، در شرق رفح فعالیت می‌کند. رهبر نیروهای مردمی فردی به نام یاسر ابوشباب است که در دهه سوم زندگی‌اش قرار دارد.
او پیش از حملات ۷ اکتبر به دلیل جرایم جنایی توسط حماس زندانی شده بود و همان حملات موجب آزادی‌اش از زندان شد.
طبق اطلاعاتی که به‌طور اختصاصی به یورونیوز داده شده است، گروه ابوشباب (که نباید با گروه اسلام‌گرای الشباب سومالی اشتباه گرفته شود) نخستین بار در ژوئن ۲۰۲۴ گرد هم آمدند.
نیروهای مردمی که همچنین خود را «واحد ضدترور» می‌نامند، خود را «داوطلبانی از میان مردم» توصیف می‌کنند که از کمک‌های بشردوستانه در برابر «غارت، فساد و سرقت سازمان‌یافته» توسط گروه‌های وابسته به حماس محافظت می‌کنند.
در بیانیه‌ای خطاب به یورونیوز، آن‌ها اظهار داشتند: «ما مبارزان حرفه‌ای نیستیم و یک نیروی شبه‌نظامی هم نیستیم، چرا که در تاکتیک‌های جنگ چریکی مشارکت نمی‌کنیم.»
حماس در پاسخ، اعضای نیروهای مردمی را هدف ترور قرار داده است. سخنگوی نیروهای مردمی می‌گوید: «حماس بیش از ۵۰ نفر از داوطلبان ما، از جمله اعضای خانواده فرمانده یاسر را کشته است. آن هم در حالی که مشغول محافظت از کاروان‌های کمک‌رسانی بودیم.»
پیش‌تر حماس به‌شدت اتهامات مربوط به سوءاستفاده از جنگ و سرقت کمک‌های بشردوستانه را که از سوی اسرائیل و نیروهای مردمی علیه آن مطرح شده بود، رد کرده بود. اما نیروهای مردمی می‌گویند این اتفاقات هنوز هم در حال رخ دادن است.
در همین حال، یاسر ابوشباب فاش کرد که گروه او با ارتش اسرائیل در رفح «هماهنگ» است.
او در مصاحبه‌ای که روز یکشنبه با رادیوی عربی‌زبان رسانه دولتی اسرائیل داشت گفت گروهش در زمینه «پشتیبانی و کمک» با اسرائیل همکاری می‌کند، اما «اقدامات نظامی» را به‌صورت مستقل انجام می‌دهد.
با این حال، نیروهای مردمی پس از مواجهه با انتقاداتی در داخل غزه، انجام مصاحبه را به‌کلی انکار کردند. این همکاری، در صورت صحت، تلاشی دیگر از سوی اسرائیل برای ایجاد شرکای محلی جهت به چالش کشیدن سلطه حماس بر غزه خواهد بود.
گزارش می‌شود ائتلاف گسترده‌تری شامل تشکیلات خودگردان فلسطین، مصر، امارات متحده عربی و ایالات متحده نیز به دنبال یافتن جایگزینی برای حکومت حماس هستند. با این حال همگان قانع نشده‌اند که این راهبرد کارآمد باشد.
فلور حسن-نحوم، معاون شهردار اورشلیم و فرستاده ویژه وزارت خارجه اسرائیل، به یورونیوز گفت: «این نیروهای مردمی شمشیری دو لبه‌اند. ما از صلح‌طلبان دموکرات صحبت نمی‌کنیم. ما از باندهایی حرف می‌زنیم که از بزرگ‌ترین باند موجود، یعنی حماس، خسته شده‌اند.»
او با وجود بدبینی نسبت به ابوشباب، اذعان می‌کند که اسرائیل چاره دیگری ندارد: «دو غزه وجود داشت؛ غزه‌ای که متعلق به حماس بود و غزه‌ای دیگر متشکل از مردم محرومی که بخشی از حماس نبودند.»
و برخی از این مردم محروم اکنون دیگر کاسه صبرشان لبریز شده است. آقای حسن-نحوم گفت: «این باندها به‌وضوح به این نتیجه رسیده‌اند که حماس ضعیف شده و آشکارا بزرگ‌ترین فاجعه تاریخ غزه را ایجاد کرده است.»
او با ذکر مثال احمد الشرع، معروف به ابومحمد جولانی، رهبر سابق گروه وابسته به القاعده در سوریه گفت: «جولانی در سوریه هم یک باند را هدایت می‌کرد و حالا ببینید که دارد قدرت می‌گیرد. بنابراین شما نمی‌دانید که از دل این باندها چه کسی ممکن است سر برآورد.»
«تصور کنید پابلو اسکوبار رئیس‌جمهور شود»
در همین حال اما دیدگاه‌های مخالف این گروه در غزه کم نیست. رامی ابو جاموس، خبرنگار مستقر در غزه، در این خصوص می‌گوید: «تصور کنید اگر پابلو اسکوبار رئیس‌جمهور کلمبیا می‌شد. دقیقا با همین وضعیت مواجه‌ایم: یک قاچاقچی مواد مخدر که با ارتش اشغالگر علیه مردم خودش همکاری می‌کند.»
ابوشباب برای مدت طولانی از سوی اعضای خانواده‌اش متهم به قاچاق سیگار و مواد مخدر از مصر و اسرائیل به داخل غزه از طریق گذرگاه‌ها و تونل‌ها بوده است.
یکی از بستگان ناشناس وی به رسانه‌های بین‌المللی گفته است که او در روز ۷ اکتبر به دلیل اتهامات قاچاق در زندان بوده، اما با شروع جنگ آزاد شد.
آقای ابوجاموس اقدامات وی را «تبلیغات برای مصرف بین‌المللی» خوانده و می‌گوید: «او ادعا می‌کند که از کامیون‌های کمک یا سازمان ملل محافظت می‌کند، اما این مثل این است که کسی در خانه خودش فیلم بگیرد و بگوید دارد از سگش محافظت می‌کند. اگر سگ فرار کند، کاری از دستش برنمی‌آید.»
«اشتباه بزرگی بود»
هم‌زمان برخی از کهنه‌کاران ارتش و اطلاعاتی اسرائیل به شدت از این راهبرد انتقاد کرده‌اند.
گای آویاد، مورخ نظامی پیشین ارتش و کارشناس حماس، از حمایت اسرائیل از شبه‌نظامیان مسیحی در لبنان در دهه ۸۰ میلادی یاد کرد که باعث شد اسرائیل ۱۸ سال در جنوب لبنان حضور نظامی داشته باشد. او گفت: «ما در آن زمان خیلی کمک‌شان کردیم، اما آن‌ها ما را به درون کشورشان کشاندند.»
وی همچنین به حمایت تلویحی اسرائیل از اخوان‌المسلمین در غزه اشاره کرد که برای مقابله با سازمان آزادی‌بخش فلسطین (ساف) انجام شد؛ اما در نهایت به پیدایش حماس انجامید.
مایکل میلشتاین، مدیر پیشین امور فلسطینی در سرویس اطلاعاتی اسرائیل، نیز گفت نیروهای مردمی همان «باند خانواده ابوشباب» هستند که پیش‌تر در قاچاق، دزدی و سایر جرایم دست داشتند. وی هشدار داد: «به نظر می‌رسد که ما هیچ درسی از تاریخ نگرفته‌ایم.»
با این حال، برخی از مقامات اسرائیلی این همکاری را در نبود جایگزین عملی در غزه، ضروری می‌دانند. خانم حسن-نحوم گفت: «من باور دارم که هیچ خلأیی در قدرت وجود ندارد. وقتی حفره‌ای ایجاد شود، کسی پیدا می‌شود که آن را پر کند و این همان چیزی است که اکنون در حال رخ دادن است.»
یک عضو پیشین واحد ضدتروریسم موساد، که به‌شرط ناشناس ماندن صحبت می‌کرد، گفت: «این افراد را به‌عنوان جایگزین بلندمدت در غزه نمی‌بینم. آن‌ها گانگستر هستند، اما گاهی باید با گانگسترها همکاری کرد تا حماس را سرنگون کرد.»
منابع اطلاعاتی به یورونیوز گفتند که حمایت اسرائیل از این گروه‌ها یک «اقدام تاکتیکی کوتاه‌مدت» است و این گروه‌ها نمی‌توانند جایگزینی برای یک راهبرد بلندمدت باشند.
آیا رقیبی واقعی می‌تواند سر برآورد؟
بزرگ‌ترین چالش هر نیروی جدید، جلب اعتماد مردم است؛ در حالی که حماس نزدیک به دو دهه است که غزه را اداره می‌کند. آقای آویاد می‌گوید: «بیش از نیمی از جمعیت غزه زیر ۱۸ سال هستند. آن‌ها با نظام حماس تربیت شده‌اند و این چیزی است که می‌شناسند.»
هم‌زمان وی یادآور می‌شود که همکاری ابوشباب با اسرائیل ممکن است نتیجه معکوس بدهد، چرا که جنگ خونین اخیر احساسات ضداسرائیلی را در غزه تشدید کرده است.
او گفت: «بعد از یک جنگ بسیار خونین، هیچ‌کس در غزه نمانده که عزیزی را از دست نداده باشد. بنابراین هیچ‌کدام از آن‌ها اسرائیل را دوست نخواهند داشت.»
این در شرایطی است که گزینه‌های جایگزین برای حماس بسیار محدود مانده‌اند. اسرائیل بازگشت تشکیلات خودگردان فلسطین را به غزه رد کرده و تاکنون هیچ آلترناتیو معتبر دیگری ظاهر نشده است.
آقای آویاد گفت: «دو جریان اصلی در جامعه فلسطینی وجود دارد: جریان سکولار به رهبری فتح یا تشکیلات خودگردان، و جریان مذهبی به رهبری حماس و جهاد اسلامی. گزینه سومی وجود ندارد.»
در همین حال، مشروعیت تشکیلات خودگردان نیز زیر سوال رفته، چرا که گروهی از شیوخ کرانه باختری اعلام کرده‌اند که به دنبال اعلام یک امارت در الخلیل هستند و خواهان پیوستن به توافقات ابراهیم با اسرائیل شده‌اند. اقدامی که به گفته آن‌ها، تلاشی برای تحقق صلح در منطقه است.
