فیروزه نوردستروم - کیهان لندن
منابع داخلی در ایران پنجشنبه ۱۹ تیرماه ۱۴۰۴ از مرگ ناگهانی علی طائب نماینده پیشین علی خامنه‌ای در قرارگاه امنیتی «ثارالله» خبر دادند. هرچند علت مرگ طائب اعلام نشد اما همزمانی مرگ وی با وقوع چند رشته انفجار در خانه‌های امن متعلق به عوامل حکومتی به شدت مشکوک به نظر می‌رسد و حدس و گمان‌های مختلفی را در پی داشته است.
احتمال کشته شدن علی طائب وقتی تقویت شد که مراسم تشییع جنازه او روز جمعه ۲۰ تیرماه ۱۴۰۴ در مقابل «گلزار شهدا» در «بهشت زهرا»ی تهران برگزار شد.
در همین حال، محمد پاکپور فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در پیام تسلیت خود به خانواده طائب آرزو کرد که او «همنشین سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین» باشد و برای برادران طائب آرزوی «صبر، شکیبایی و ثبات قدم در خیمه ولایت» کرد.
نام علی طائب نسبت به دو برابر دیگر خود (حسین و مهدی) کمتر در فضای عمومی مطرح بود اما او سال‌ها در واحدهای اطلاعاتی و امنیتی سپاه پاسداران سمت‌های کلیدی داشت. سرشناس‌ترین آنها حسین طائب است که فرمانده حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود. او تا پیش از کشته شدن حسین سلامی، به عنوان مشاور فرمانده کل سپاه پاسداران فعال بود. مهدی یکی دیگر از برادران طائب نیز رئیس شورای «قرارگاه راهبردی عمار» است. این قرارگاه پس از اعتراضات سال ۱۳۸۸ برای مقابله با جنگ نرم تشکیل شد.
در همین ارتباط، کیهان لندن برای بررسی ابعاد کمتر شنیده شده از زندگی، عملکرد و مرگ علی طائب با محمد غفوریان خوش‌بیان روحانی سابق و فعال سیاسی گفتگوی کوتاهی انجام داده است.
-آقای خوش‌بیان، مرگ مشکوک علی طائب بدون انتشار تصویر یا جزئیاتِ این چهره امنیتی توجه بسیاری را به خود جلب کرده. تحلیل شما از این مرگ مشکوک چیست؟
-خبر مرگ علی طائب صرفاً در حد چند خط و بدون انتشار آخرین تصاویر وی یا توضیحی در مورد علت مرگ وی در رسانه‌های داخلی منتشر شد. این مدل اطلاع‌رسانی از مرگ یک چهره امنیتی، الگویی کاملا آشناست؛ معمولاً در حذف‌های کنترل‌شده امنیتی همینگونه اطلاع‌رسانی می‌شود. علی طائب یکی از چهره‌های اصلی مدیریت امنیت داخلی در تهران و مشاور رده‌بالای ولی‌فقیه در قرارگاه ثارالله بود. حذف چنین شخصیتی با سکوت خبری، خود یک پیام است.
-موقعیت واقعی او در ساختار قدرت چه بود؟ فقط نماینده رهبری در «قرارگاه ثارالله»؟
-جایگاه علی طائب بسیار فراتر از عنوان‌های رسمی‌اش بود. او از دهه ۶۰، در «قرارگاه رمضان» فعال بود؛ جایی که به نوعی سنگ بنای نیروی قدس سپاه شد. در همان سال‌هایی که در پاکستان، ترکیه و حتی در اروپا ترورهایی انجام می‌شد، رد پای علی طائب به چشم می‌خورد. در دهه ۹۰ با تشدید اعتراضات مردمی، او به یکی از معماران سرکوب شهری تبدیل شد. بسیاری از طرح‌های مقابله با اعتراضات خیابانی و برنامه‌ریزی «پیشگیرانه» برای خاموش ساختن اعتراضات مردم، زیر نظر مستقیم او اجرا شد.
-به این ترتیب، آیا علی طائب فقط فرمانده‌ای نظامی بود یا کارکرد اطلاعاتی هم داشت؟
-ببینید، نقطه قوت و البته خطرناک علی طائب، تلفیق ساختار نظامی با فعالیت اطلاعاتی بود. او از طراحان اولیه «پایگاه‌های نفوذ مردمی» بود؛ گروه‌هایی از نیروهای بسیجی که در قالب فروشنده، راننده تاکسی یا کارگر در محیط‌های عمومی مستقر می‌شدند و هدف آنها از تشکیل این گروه‌ها شناسایی زودهنگام تحرکات اعتراضی بود.
در سال ۱۳۹۹، او پروژه‌ای به نام «رخنه» را با همکاری شرکت‌هایی مانند «افق توسعه صبا» پایه‌گذاری کرد که هدف آن شنود و تحلیل پیامک‌ها و تماس‌های موبایل در تهران بود. این پروژه بعدها به «مرکز فناوری اطلاعات سپاه» منتقل شد و با استفاده از هوش مصنوعی، الگوهای نارضایتی عمومی را پیش‌بینی می‌کرد.
-آیا شما اطلاعاتی از جزییات مرگ علی طائب در دست دارید؟
-بر اساس اطلاعات درز کرده از یکی از بخش‌های حفاظت اطلاعات سپاه، علی طائب در شب ۱۸ تیر ۱۴۰۴ در خانه مسکونی خود واقع در شهرک دژبان، میزبان دو نفر از فرماندهان ارشد بود. حوالی ساعت ۴:۱۰ صبح، جسد او در اتاق کارش پیدا شد. بر اساس اطلاعات همان منابع، کالبدشکافی غیررسمی از جنازه وی، آثار نوعی سم عصبی را نشان داده، اما نشانه‌ای از درگیری یا ورود اجباری به خانه وی دیده نشده است.
نکته مهم‌تر، پاکسازی سریع صحنه بود: پیش از ظهر، تیمی از حفاظت اطلاعات سپاه، خانه علی طائب را پاکسازی کرده و لپ‌تاپ‌ها، تلفن‌های همراه، اسناد و وسایل رمزنگاری‌شده او را ضبط کردند. تا عصر همان روز، خانه وی بطور کامل تخلیه شد. هیچ تصویری از مراسم خاکسپاری یا تشییع منتشر نشد و حتی از سوی دفتر رهبری نیز پیام تسلیتی عمومی صادر نشد.
-با توجه به این اطلاعات آیا ممکن است عامل خارجی مثل اسرائیل در مرگ علی طائب نقش داشته باشد؟
-این احتمال را نمی‌توان رد کرد. علی طائب دسترسی وسیعی به اطلاعات نیروی قدس، شبکه‌های نفوذ منطقه‌ای و فعالیت‌های حساس داشت. با توجه به سوابق موساد در هدف قرار دادن چهره‌های کلیدی جمهوری اسلامی، برخی منابع درون‌ساختاری هم این احتمال را مطرح کرده‌اند. البته برخی دیگر حذف او را نتیجه تضادهای شدید درون‌سازمانی می‌دانند؛ به ویژه با نیروهای جوانتری که در ساختارهای تازه سازمان اطلاعات سپاه (ساس) نفوذ کرده‌اند.
-اگر دخالت اسرائیل را نادیده بگیریم، آیا حذف علی طائب می‌تواند نشانه‌ای از شکاف قدرت در ساختار سپاه و حکومت باشد؟
-قطعاً. در نظام‌های توتالیتر نظیر جمهوری اسلامی، حذف بی‌سر و صدای یک چهره وفادار، آنهم از نزدیک‌ترین‌ها به رأس نظام، نشان‌دهنده افزایش بی‌اعتمادی در بالاترین سطوح است. در حال حاضر، سپاه پاسداران، به ویژه شاخه اطلاعاتی آن، درگیر بازسازی داخلی است. حذف طائب ممکن است به علت جلوگیری از درز اطلاعات یا بازتوزیع قدرت بین حلقه‌های جدید امنیتی انجام شده باشد.
