در حمله ۲۰۲۴، با وجود اصابت بیش از ۳۰ موشک به پایگاه نواتیم و اطرافش، خسارت اندک بود. دکر اوولث، تحلیلگر در سی‌ان‌ای، نیز تایید می‌کند که ضعف جمهوری اسلامی در دقت نقطه‌زنی است؛ هرچند برخی اهداف مانند پالایشگاه حیفا آسیب دیدند. یک مهندس که مدارهای بازیافتی موشک‌ها را بررسی کرد، آن‌ها را «موشک اسباب‌بازی» توصیف کرد.

پدافند هوایی چین-روسیه

عبدالرحیم موسوی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، ماه گذشته اعلام کرد که پدافند هوایی کشور توان مقابله با همه سطوح تهدید را دارد. تصاویر منتشرشده نشان داد که جمهوری اسلامی دست‌کم هشت پهپاد اسرائیلی را ساقط کرده است، اما این دستاورد در برابر پرواز صدها جنگنده اسرائیلی بر فراز ایران ناچیز بود.

تهران مدعی جایگزینی کامل سامانه‌های از‌دست‌رفته در جنگ ۱۲روزه شد، اما این ادعا مشکوک است و احتمالا اسرائیل در حمله بعدی نیز به‌راحتی برتری هوایی خواهد داشت.

جمهوری اسلامی تاکنون به سامانه‌های بومی و مدل‌های روسی مانند اس-۳۰۰ متکی بوده که در لحظه حساس ناموفق بودند. گزارش‌هایی از تمایل تهران به خرید سامانه اچ‌کیو‌ـ۹بی و رادار جی‌وای‌ـ‌۲۶ چین وجود دارد، هرچند سفارت چین این خبر را تکذیب کرده است.

بازسازی نیروی هوایی؟

نیروی هوایی جمهوری اسلامی در جنگ اخیر نقشی نداشت و ناوگان آن شامل هواپیماها و هلیکوپترهای قدیمی عمدتا مربوط به دوران محمدرضا شاه پهلوی است. جمهوری اسلامی همچنان از اف‌ـ‌۵، اف‌ـ‌۴، اف‌ـ‌۱۴ و شمار معدودی میگ-۲۹ و میراژ استفاده می‌کند. قرارداد خرید بیش از ۲۰ سوخو-۳۵ از روسیه با تاخیر مواجه شده و تهران اخیرا برای خرید حدود ۴۰ جنگنده جی‌ـ‌۱۰‌سی از چین مذاکره کرده است‌ــ جنگنده‌ای که در پاکستان در مقابله با رافال‌های فرانسوی هند موفق عمل کرد.

با این حال، حتی با خرید ده‌ها جت جنگنده، جمهوری اسلامی در آینده نزدیک تهدیدی جدی برای نیروهای هوایی مدرن نخواهد بود، زیرا بازسازی کامل مستلزم رادارهای پیشرفته، سامانه‌های فرماندهی هوابرد، ارتباطات مدرن و زیرساختی تازه است‌ــ تجهیزاتی که چین توان تامین آن‌ها را دارد.

رهگیری سریع بر فراز آسمان دشمن

یهوشوا کالیسکی، از موسسه مطالعات امنیت ملی، می‌گوید با وجود موفقیت نسبی در دفع حمله بالستیک، موشک‌های زیادی اصابت کردند و باید از آن درس گرفت. به گفته او، اسرائیل در آینده به موشک‌های رهگیر سریع‌تر برای هدف‌گیری موشک‌های ایرانی در دورترین فاصله از خاک اسرائیل، و در حالت ایده‌آل در مرحله شلیک، نیاز دارد.

او بر اهمیت رهگیری در «مرحله شتاب‌گیری» تاکید می‌کند، زیرا پس از جدایی کلاهک، انهدام موشک بسیار دشوارتر است. این رهگیری مستلزم شبکه‌ای گسترده از حسگرها و رهگیرهایی است که ظرف کمتر از پنج دقیقه به هدف برسند. اینبار می‌گوید اسرائیل در جنگ اخیر به این توانایی نزدیک شد.

رهگیری با لیزر؟

یکی از مسیرهای احتمالی برای رهگیری در مرحله شتاب‌گیری، استفاده از سلاح‌های لیزری است که با سرعت نور عمل می‌کنند.

برای رهگیری موشک‌های بالستیک و هایپرسونیک، لیزری با توان حداقل یک مگاوات لازم است، در حالی که سامانه «پرتو آهنین» فعلی فقط ۱۰۰ کیلووات توان دارد.

رهگیری زودهنگام نیازمند شبکه‌ای وسیع از حسگرها و سامانه‌های به‌هم‌پیوسته و نزدیکی سکوی شلیک به هدف است. ایده نصب لیزر بر ماهواره‌ها بسیار پرهزینه و پیچیده است. آمریکا و اسرائیل در حال سرمایه‌گذاری روی سامانه‌های لیزری هوابردند.

وزیر دفاع اسرائیل پس از جنگ تاکید کرد که این عملیات مقدمه سیاستی جدید برای حفظ برتری هوایی و جلوگیری از پیشرفت برنامه‌های هسته‌ای و موشکی جمهوری اسلامی است.

کالیسکی نیز معتقد است جنگ‌های آینده باید کوتاه، متمرکز و بازدارنده باشند و بر قدرت موشکی زمین‌پرتاب نیز تکیه شود.