حس کردیم فریب خورده‌ایم

دوباره عراق یک حمله‌ی بسیار وسیع کرد. این دفعه علاوه بر عراق و نیروهای تازه نفسش و سلاح‌های بسیار جدیدی که از اتحاد جماهیر شوروی، آلمان، فرانسه، چین و برزیل گرفته بود مجاهدین خلق هم حمله کردند. احساسی پیدا شد که شاید ما فریب خوردیم.

آن زمان دستگاه دیپلماسی بسیار زحمت کشید و از آن بیشتر نیروهای ایرانی مقاومت کردند. این دفعه هم چنین چیزی‌ست. آنچه من از آقای عراقچی درباره‌ی پنج دوره مذاکرات مسقط و رم شنیدم این بوده که همه چیز به خوبی پیش می‌رفته و بارها آقای ویتکاف گفته «Perfect» اما در آخرین لحظات یک یادداشتی داده‌اند که زیر تمام حرف‌هایی که زده بودند می‌زد. بعد هم بدون هیچ مقدمه و دلیلی رژیم صهیونیستی به ایران حمله کرد و همان شرایط تکرار شد.

مقاومتمان خوب بود اما این کشور نیاز به زمان و کار دارد

زمان جنگ با عراق هم بعد از پذیرش ۵۹۸ تعدادی شهید شدند اما مردم نجابت به خرج دادند و تحمل کردند. مقاومت نیروهای نظامی و ایران هم بسیار خوب بود بلاخره! بخش منفی‌اش هم این است که به هر حال این کشور نیاز به زمان و کار دارد.

ما باید از کنار توطئه‌ای که اسرائیل و بخشی از هیئت حاکمه‌ی آمریکا از سال ۲۰۰۳ برای ما ساخته بود عبور می‌کردیم. چون آقای خاتمی خیلی عزیزند نقدی هم به ایشان کنیم. آن‌ها وقتی گفتند شما دارای تاسیساتی هستید که مواد آلوده به برخی ایزوتوپ‌ها را دارد نباید آنطور رفتار می‌کردیم. واقعیت این بود که سانتریفیوژهایی که از پاکستان خریده بودیم آلوده بودند.

غرور ملی اگر قرار باشد به تمامیت ارضی ایران آسیب بزند منطقی نیست

من آن‌ها که می‌گویند باید مقاومت می‌کردیم و می‌گفتیم «نه»، اینطور نبوده و... را درک می‌کنم. من می فهمم غرور ملی یعنی چه اما غرور ملی اگر قرار باشد به تمامیت ارضی و حاکمیت یک کشور آسیب بزند و اتفاقی مثل جنگ ایران و عراق مجددا اتفاق بیفتد خب منطقی نیست.

بعد از فتح خرمشهر، بخش‌هایی از ایران هنوز در تصرف عراق بود | چطور مذاکره می‌کردیم؟!

یک توضیحی هم خوب است که در مورد جنگ ایران و عراق اضافه کنم. عراق بعد از فتح خرمشهر حرفش این بود که بیایید مذاکره کنیم! برخلاف تصور عموم مردم، هنوز بخش‌های وسیعی از ایران در اختیار عراق بود. خب معلوم است که اگر یکی نصف خانه‌ی شما را گرفته باشد و بگوید که بیا مذاکره کنیم می‌گویید نه، اول برو بیرون بعد مذاکره می‌کنیم.

ایران اینقدر مقاومت کرد تا بلاخره در قطعنامه ۵۹۸، به مرزهای بین‌المللی بازگشتیم، اسرا آزاد شدند، آغازگر جنگ مشخص شد، مسائل مربوط به اروندرود مشخص شد و... . البته کارهایی هم ممکن نشد مثل اینکه نتوانستیم غرامت بگیریم.

اگر از ۲۰۰۳ تا به حال یکی از مذاکرات را جدی می‌گرفتیم...

ببینید حرف من این است که اگر شما از ۲۰۰۳ تا حالا، یکی از نقاط زمانی مذاکرات را جدی پیش می‌بردید و کلاس درس فلسفه برای دوستانی که طرف اروپایی بودند نمی‌گذاشتید شاید شرایط امروز ما بهتر بود. آقای خاتمی به جای اینکه بیاید این مسئله را حل کند جلسه‌ای با روسای دانشگاه‌ها گذاشت و گفت بله، ما به چنین دست‌آوردهایی رسیده‌ایم؛ ما خیلی جلو هستیم و... من وقتی جلو هستم که آب و برق قطع نشود، دانشجوی من بتواند در لابراتوارش کار کند. در و دیوار این کشور پر از مزیت است و استفاده نمی‌شود.

زمان آقای خاتمی نباید اینکه به جایی رسیده‌ایم را پررنگ می‌کردیم | خودمان هم باورمان شد

انصاف نیوز: زمان آقای خاتمی مگر بخاطر اعتمادسازی فعالیت‌های ما تعلیق نشد؟ شما اگر تصمیم‌گیر بودید چه می‌کردید؟

تعلیق بحث طولانی‌ای دارد. بلاخره مذاکرات سعدآباد و... همه‌ی اسنادش موجود است. من البته نمی‌خواهم به عقب برگردم.

انصاف نیوز: فقط بگویید چه باید می‌کردیم؟

بخشی‌اش هم البته به خود ما برمی‌گردد. ما که به مقامات عالی مشورت می‌دادیم باید این را می‌گفتیم که صنعت هسته‌ای هم صنعتی‌ست کنار صنایع دیگر مثل خورشیدی، هیدروژنی، نفت و گاز و...

نگاه ما باید دراز مدت می‌بود. ما بسیاری چیزها در ایران برای توسعه داریم اینطور نیست که فقط یک کار بلد باشیم!

دوران آقای خاتمی نباید همین قضیه که ما به جایی رسیده‌ایم را دنبال می‌کردیم و پررنگ می‌کردیم.

پیمان حسن همجواری میان شاه و صدام

همانطور که می‌دانید ما پیمانی تحت عنوان حسن همجواری با عراق داریم. پیمانی‌ست که بین شاه و صدام حسین امضا شد. با این پیمان هر دو دولت مخالفانشان را ساکت کردند. مثلا امام از عراق اخراج شد. مسئله‌ی شط العرب و اروندرود تا حدودی حل شد و ایران به امتیازات خوبی رسید.

چند تپه در منطقه فکه هست که ایران باید می‌داد. در دوره شاه باید این را می داد اما نداد. چند تپه‌ست، در برابر اروندرود چیزی نیست. بعد انقلاب هم ندادیم. این یکی از مواردی بود که عراق آمد و تصرف کرد. مشترک استفاده کردن از اروندرود خیلی امتیارز بزرگی بود.

صدام در مجلسشان قول داده بود امتیاز اروندرود را از ایران پس بگیرد

صدام وقتی سال ۱۹۷۵ از ایران می‌رود بعضی‌ها به او ایراد می‌گیرند که تو چطور اینقدر به ایران امتیاز دادی؟! صدام حسین آنجا در پارلمان عراق می‌گوید من این را دادم به این دلیل که ایران قوی بود و در کردستان عراق بعضی مناطق را اشغال کرده بود که عقب رفت. بعد می‌گوید ولی من الآن قسم می‌خورم که هر طور شده این را پس بگیرم.

عراقی‌ها می‌گفتند این پیمان با شاه بوده؛ بیایید پیمان دیگری ببیندیم | بعضی‌ها در داخل موافق بودند | ولایتی تهدید به استعفا کرد

در مذاکرات ۵۹۸ هم خاطرم هست عراقی‌ها همیشه می‌گفتند که این پیمان حسن همجواری را شاه امضا کرده شما هم که با شاه خوب نیستید این را کنار بگذارید!

جالب است حتی بعضی مقامات می‌گفتند که بله، این را کنار بگذاریم و دوباره قرارداد جدید ببندیم. جا دارد از آقای دکتر ولایتی اسم ببرم. ایشان مخالف بود. در یکی از جلسات خیلی سطح بالا هم ایشان گفت که اگر می خواهید این کار را کنید من استعفا می‌دهم، وزیر خارجه‌ی بعدی بیاید.

محسن رضایی می‌گفت همان‌ها که جنگیده‌اند برای مذاکره هم بروند | امام مخالفت کرد

مثلاً آقای محسن رضایی نظرش این بود که هر کسی که جنگ کرده خودش هم مذاکره کند. می‌گفتند ما خودمان هیئتی برای مذاکره درست می‌کنیم. امام مخالفت کردند و تاکید کردند که وزارت خارجه باید این کار را انجام دهد.

یا موضوع دیگری که می‌گویند این است که می‌گویند چرا ایران بعد فتح خرمشهر جنگ را ادامه داد؟! بله، نیروهای عراقی از خاک خرمشهر رفته بودند ولی در مکان های دیگر حضور داشتند. چه چیزی را تمام می‌کردیم؟! این‌ها در خاک ما باشند و جنگ را تمام کنیم؟! مگر ممکن است؟!

می‌گفتند کشورهای عربی گفته‌اند غرامت جنگ را می‌دهند!

یا می‌گویند کشورهای عربی گفته‌اند ما همه‌ی غرامت ایران را پرداخت می‌کنیم. من همیشه می‌گویم یک کلمه از رهبران یا وزرای کشورهای عربی که گفته باشند ما غرامت ایران را می‌دهیم بیاورید من قبول می‌کنم. حتی یک روزنامه یا مجله هم گفته باشد.

اصلا اینطور نبود. آن زمان همه دنبال این بودند که صدام پیروز شود. بعد از فتح خرمشهر کویت ۱۴ میلیارد دلار به عراق کمک کرد. بعد ازینکه عراق این مبلغ را به کویت پس نداد همین موضوع باعث جنگ کویت و عراق شد.