عباس عبدی - اعتماد

دیدار اخیر و به ظاهر صمیمانه پوتین و احمدالشرع، رهبران سوریه و روسیه را چگونه می‌توان فهمید؟ شاید این دیدار برای جامعه ایران عجیب باشد ولی برای ناظران سیاسی جهان، رویدادی عادی و متعارف است. از نظر روسیه اینکه چه کسی در سوریه یا هر کشور دیگری حکومت می‌کند، موضوعی حیثیتی نیست. در نهایت او دنبال تأمین منافع کشور خودش است.

حتی اگر لازم بداند اسد را هم تحویل می‌دهد و چندان در بند پرستیژ و این جور چیزها نیست، ‌اگر چه بسیار بعید است چنین اتفاقی رخ بدهد، ولی قصدم این است که بگویم حیثیتی کردن سیاست خارجی و موضوعات آن موجب می‌شود که دست سیاستگذار بسته شود. این اصل نه فقط برای روسیه که برای سوریه و برای امریکا و غرب و اسراییل هم صادق است.

کشوری جز ایران نیست که چنین تصلبی را در عرصه خارجی داشته باشد. امریکایی‌ها و غربی‌ها نیز احمدالشرع را تروریست می‌نامیدند و برای سرش جایزه تعیین کرده بودند، ولی اکنون به راحتی با او رابطه برقرار و حتی حمایت هم می‌کنند. امریکا تا چندی پیش خواهان نابودی حماس بود، ولی اکنون با آنها توافق کرده.

شاید بگوییم این بی‌شخصیتی سیاسی است؛ این گونه ارزیابی‌ها و داوری‌ها بر اساس ارزش‌ها و اخلاق فردی است، در حالی که ارزش‌های ملی چنین گزاره‌ای را تأیید نمی‌کند. در مسابقه بوکس طرفین ضربات سنگینی به هم می‌زنند، کسی هم آن را غیراخلاقی نمی‌داند. در حالی که خارج از رینگ بوکس زدن چنین ضرباتی به یکدیگر ناپسند و محکوم تلقی می‌شود. یک رفتار در دو‌ موقعیت و دو ساختار معنای متفاوتی دارد.

اگر قرار باشد موضوع سیاست خارجی ناموسی و به قول معروف مرغ سیاست کشورها یک پا داشته باشد، جز جنگ بی‌پایان و گسترده چشم‌انداز دیگری پیش روی جهان نخواهد بود. جهان برای عبور از این بحران پذیرفته که دشمنان قدیمی به راحتی با یکدیگر دست بدهند و یکدیگر را در آغوش بکشند و بر گذشته‌ها صلوات بفرستند. کوتاه آمده، سازش و عقب‌نشینی کنند، حقوق خود را اهم و مهم کنند، خلاصه هیچ محدودیتی که منافع ملی کشور را خدشه‌دار کند، نپذیرند.

جالب است که اگر در برابر خارجی‌ها هم بتوان از تصلب صحبت کرد، در برابر مردم که قطعا نمی‌توان چنین کرد. نه به لحاظ اخلاقی و نه حقوقی و نه سیاسی و نه از منظر نتیجه‌بخشی. متأسفانه در داخل هم امور را ناموسی و حیثیتی کرده‌اند. در مورد حجاب، درباره فضای مجازی، درباره مشارکت عمومی سیاسی و به رسمیت شناختن دیگران، درباره فرزندآوری و... خلاصه هر عرصه دیگری را که می‌بینیم، بیش از اینکه عقلانیتی در آنها دیده شود، طبق گزاره «همین است و جز این نیست»، رفتار می‌کنند. جالب است که بگویم اتفاقا این سیاست نتیجه عکس می‌دهد. با ارجاع به موضوع حجاب، نظرم را توضیح می‌دهم.

اصولگرایان حتی نیروهای میانه آنان هم از دیدن وضع پوشش زنان ـ به ویژه در مجامع غیررسمی که فیلم‌های آن دیده می‌شود، شوکه شده‌اند. برخی از آنان باور ندارند که این روندی طبیعی است، در نتیجه معتقدند که رواج این فرهنگ، سازماندهی شده علیه حکومت است.