یورونیوز - نشریه فرانسوی لو دیپلمات بخش دوم گفتگو با آملی شِلی، جامعه‌شناس، کارشناس مسائل ایران معاصر، اسلام‌گرایی و نظام‌های تئوکراتیک، منتشر کرده که خلاصه پاسخ‌های او به سوال‌های این نشریه را می‌خوانید: «جمهوری اسلامی پس از جنگ دوازده‌روزه وارد مرحله‌ای از سرکوب گسترده‌تر و آشکارتر شده است. افزایش اعدام‌ها، بازداشت‌ها و کنترل‌های امنیتی نه نشانه ضعف ساختار قدرت و فروپاشی قریب‌الوقوع، بلکه بازگشت به الگوهای بنیادی بقای رژیم است؛ الگویی که همواره در مواجهه با تهدید خارجی، به تشدید خشونت داخلی متوسل می‌شود.
البته فضای بی‌اعتمادی و تنش حتی در میان شهروندان عادی در چند ماه اخیر به شدت بالا رفته است. قطعی‌های مکرر برق، از سوی مردم به‌عنوان روشی برای کسب منفعت مالی حکومت از جیب شهروندان تعبیر می‌شود.
حکومت از فضای جنگ به‌عنوان فرصتی مشروعیت‌زا برای پاکسازی درونی بهره برده و به‌ویژه فعالان و چهره‌های شاخص جنبش زن، زندگی، آزادی را هدف قرار داده است. با این این حال، روح اجتماعی و نمادین این جنبش خاموش نشده و مهم‌ترین تحول در سطح "قواعد روزمره زندگی" رخ داده است: حضور زنان بی‌حجاب با اعتمادبه‌نفس در خیابان‌ها، تبدیل به واقعیتی تثبیت‌شده شده که بازگشت‌پذیر نیست.
به این ترتیب، تغییر از سطح اعتراض خیابانی به سطح بازتعریف هویت و رفتار اجتماعی منتقل شده است. با وجود این پیشروی نمادین، جامعه با پیامدی متناقض روبه‌رو است: افزایش خشونت خانگی و قتل‌های ناموسی، به‌ویژه در خانواده‌های سنتی و سخت‌گیر، که نشان‌دهنده تعارض فزاینده میان ساختارهای دیرپای مردسالار و هنجارهای نوین در حال شکل‌گیری است.
در حوزه نظامی و هسته‌ای، برنامه هسته‌ای ایران آسیب جدی دیده اما دانش فنی و ظرفیت انسانی آن حفظ شده است، بنابراین در صورت تصمیم سیاسی، امکان احیای برنامه وجود دارد. همین امر خطر حرکت ایران به سوی هسته‌ای‌سازی پنهان و حتی خروج از پیمان ان‌پی‌تی (NPT) را افزایش می‌دهد.
توان نظامی ایران نیز علی‌رغم خسارات زیرساختی، به‌سبب شبکه علمی و صنعتی داخلی و نیز اتکا به حمایت‌های روسیه و چین، همچنان قابلیت بازسازی و بقا دارد. در واقع، انزوای ایران نسبی است و تهران ناگزیر چرخش خود به سوی شرق را ادامه می‌دهد.»
خانم شلی در بخش نخست این گفتگو نیز به طور خلاصه گفته بود: «بحران‌ها و جنگ‌ها برای جمهوری اسلامی همواره فرصتی برای بازسازی مشروعیت، تقویت ساختار ایدئولوژیک و تثبیت نظام بوده است. هرچند جنگ دوازده روزه مرحله‌ای جدید در شکل‌گیری منازعه مستقیم با اسرائیل است، اما سیستم نهادی و ایدئولوژیک جمهوری اسلامی، همچنان از توانایی بالایی برای بقا و بازسازی برخوردار است.
با این وجود، جنگ‌های اخیر با اسرائیل مشروعیت نظام را نزد مردم بهبود نبخشیده است؛ تحلیل‌ها نشان می‌دهد که ایرانیان، به ویژه نسل جوان و طبقه متوسط شهری، همچنان نسبت به سیاست خارجی حکومت بی‌اعتماد هستند. لذا حملات متقابل و پاسخ‌های نظام به رویدادهای منطقه‌ای، بیشتر در حوزه نمادین و استراتژیک موثر بوده تا در جلب حمایت واقعی عمومی.»
به باور او، قدرت حکومت ایران همچنان پابرجاست، اما مشروعیت اجتماعی آن به‌شدت فرسوده شده و این شکاف سیاسی ـ اجتماعی نه در لحظه، بلکه در روندی فرسایشی و بلندمدت، تعیین‌کننده آینده ایران خواهد بود.
