رقیه رضایی - ایران وایر به اسناد و اطلاعاتی دست یافته که نشان می‌دهد، با شروع جنگ ۱۲روزه میان اسراییل و ایران، نهادهای امنیتی دست‌کم ۶۵شهروند عمدتا گیلک را در شهر رشت و دیگر شهرهای گیلان بازداشت و با اتهاماتی چون «تبلیغ علیه نظام»، «همکاری اطلاعاتی با دول متخاصم» یا «همکاری با اسراییل»، تحت تعقیب قرار داده‌اند.
برخی از این افراد به احکام بلندمدت زندان محکوم شده‌اند.
اطلاعات رسیده به ما نشان می‌دهد که اغلب این شهروندان «عادی» و «بی‌پشتوانه» که در خیابان و پس از بازرسی گوشی‌های تلفن‌شان توسط ایست‌های نیروی انتظامی بازداشت شده‌اند، در بندهای غیرسیاسی زندان لاکان رشت محبوس بوده‌اند.
منابع ایران‌وایر می‌گویند که بعضی از آن‌ها تنها بابت چت‌های انتقادی‌شان با خانواده و برخی دیگر به‌بهانه کامنت گذاشتن در اینستاگرام یا توییتربرای رسانه‌های خارج از ایران یا صفحات منتسب به اسراییل که به‌زبان فارسی هستند، هدف پرونده‌سازی نهادهای امنیتی قرار گرفته‌اند.
ایران‌وایر موفق شده، اسامی برخی از آن‌ها را احراز کند. این گزارش روایت‌های تکان‌دهنده‌ای از بازداشت و پرونده‌سازی برای شماری از آن‌هاست.
***
بابک پیچگاه؛ به‌خاطر یک کامنت شش‌سال و یک‌ماه زندان
منابع ایران‌وایر می‌گویند که یک شهروند گیلک ۵۲ساله که کارگر کارخانه شیشه و کریستال‌سازی بوده، به‌دلیل گذاشتن یک کامنت طنزآمیز زیر توییت صفحه اسراییل به فارسی، به «همکاری اطلاعاتی با اسراییل» و «تبلیغ علیه نظام»، متهم شده است. او بابت اتهام «همکاری اطلاعاتی به‌نفع رژیم صهیونیستی» از سوی دادگاه انقلاب رشت به ۵سال و شش‌ماه و یک‌روز حبس و بابت اتهام «تبلیغ علیه نظام»، به هفت‌ماه حبس محکوم شده که ۵سال و نیم آن قابل اجراست.
ایران‌وایر همچنین سندی را درباره آقای پیچگاه رویت کرده که نشان می‌دهد، شاکی او «مرجع انتظامی و اطلاعات سپاه» بوده است. منابع ایران‌وایر می‌گویند که انگشتان او از ناحیه دست چپ به‌دلیل حوادث حین کار قطع شده‌است و بابت آن بیمه از کارافتادگی می‌گیرد. بررسی‌های ایران‌وایر نشان می‌دهد که آقای پیچگاه در یک مغازه نان و کلوچه سنتی نیز مشغول به‌کار بوده است. او پیش‌تر تصاویری از خود در حال کار در این مغازه را در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرده است.
به گفته منابع ایران‌وایر، روزی که این کارگر بازداشت شده، در حال توزیع نان بوده است: «با طعنه و طنز پای یکی از پست‌های صفحه اسراییل به فارسی در شبکه اجتماعی ایکس کامنت گذاشته بوده که فلان کارخانه حق ما را خورده کاشکی آن‌جا را هم بزنید. در ایست بازرسی می‌گیرندش و گوشی‌اش را چک می‌کنند و کامنت‌اش را در توییتر می بینند. چند سال حکم به او دادند و حکمش را پذیرفت و یک سوم آن کم شد. حالا باید سه سال را بکشد. بابک واقعا بی‌گناه محکوم شد.»
۴ماه حبس بی‌دلیل برای یک راننده تاکسی که از جنگ می‌ترسید
ایران‌وایر مطلع شده که یک راننده جوان تاکسی که نام و سن او به‌دلایل امنیتی و شخصی نزد ایران‌وایر محفوظ است، با شروع جنگ و استرس از بمباران شدن خانه‌شان داشته یک جعبه کمک‌های اولیه جمع می‌کرده که حراست بیمارستان به او مشکوک و نهایتا بازداشت می‌شود.
در جریان جنگ، بسیاری از رسانه‌ها به شهروندان توصیه می‌کردند که یک کیف مخصوص جنگ جمع کنند و وسایل ضروری، ابزار کمک‌های اولیه و آب و مواد غذایی که فاسد نمی‌شوند را در آن بگذارند تا در زمان ضرورت، بتوانند سبک‌تر از منزل خارج شده یا برای گزینه‌های دیگر آماده باشند.
منابع ایران‌وایر می‌گویند او در حال تهیه پماد سوختگی بوده و قصد داشته نحوه استفاده از آن را یاد بگیرد که حراست بیمارستان به او مشکوک می‌شود: «حراست آن‌جا بوده، به او مشکوک می‌شوند و می‌گویند حتما کسی را در خانه داری که سوخته و می‌خواهی درمانش کنی. گوشی‌اش را می‌گردند و می‌بینند با خانواده‌اش از رژیم بدگویی کرده. بیچاره از فشارهای اقتصادی و اجتماعی و این‌ها گفته بوده در چت‌های خصوصی‌اش. خلاصه اطلاعات نیروی انتظامی بازداشتش می‌کند و آن چت‌ها می‌شود، مستندات دادگاه.»
یکی دیگر از منابع ایران‌وایر نیز می‌گوید که او تحت شکنجه روانی شدیدی بوده تا اعتراف کند جاسوس اسراییل است: «نان‌آور خانواده بود و ۴ماه بی هیچ دلیلی توی زندان بود و محکوم به یک‌سال حبس شد. بعد هم با دو درجه تخفیف و با احتساب زمان بازداشت موقت، آزاد شد.»
پادشاهی‌خواهان بازداشت‌شده در رشت؛ چرا میخ و پرچم شیر و خورشید در خانه داشتید؟
ایران‌وایر مطلع شده که دست‌کم دو شهروند طرفدار پادشاهی در جریان جنگ ۱۲روزه و روزهای پس از آن، به‌دلیل فعالیت‌های پیشین‌شان در شبکه‌های اجتماعی بازداشت شده‌اند. نام این افراد و مشخصات هویتی‌شان به‌دلایل امنیتی و حفظ حریم شخصی‌شان نزد ایران‌وایر محفوظ است.
منابع ایران‌وایر می‌گویند که یکی از آن‌ها یک جوان اصفهانی ساکن رشت است که چون در شبکه‌های اجتماعی فعال بوده، سراغ او رفته‌اند: «خیلی زحمتکش است. اطلاعات نیروی انتظامی گرفته بودش و بسیار شکنجه روانی شد. به او گفته بودند مادرت تصادف کرده تا روحیه‌اش را بهم بریزند. مدت‌ها انفرادی بود و بدون تماس با خانواده. اتهاماتش توهین به رهبری و ارتباط اطلاعاتی با رژیم صهیونیستی بود. در حالی‌که فقط فعال اینستاگرامی پادشاهی‌خواه بود. اقدام علیه امنیت ملی را هم به او چسبانده بودند. چون در خانه میخ و پرچم شیر و خورشید داشته. بابت آن میخ‌ها و پرچم شیر و خورشید خیلی تحت فشارش گذاشته بودند. پرونده‌اش به دادگاه رفته و الان با قرار وثیقه ۲میلیارد تومانی آزاد است تا حکم دادگاه بیاید.»
شهروند پادشاهی‌خواه دیگری که در جریان جنگ ۱۲روزه بازداشت شده نیز متولد دهه۱۳۶۰ و کشاورز است: «نان‌آور یک خانواده است. طرفدار پهلوی است. قبلا فقط به‌خاطر این‌که در فضای مجازی فعال بود و چند پست گذاشته بود، اطلاعات گرفته بودش که اکانتش را بگیرد. این سری به‌خاطر صحبت‌هایش درباره پهلوی بازداشتش کردند. الان با وثیقه منتظر حکم است و کاملا فضای مجازی را کنار گذاشته است.»
چون برادرت ساکن فنلاند است، پس تو هم جاسوسی
به ایران‌وایر گفته شده که برای یک شهروند گیلک دیگر که نام او هم نزد ما محفوظ است، با این بهانه که برادرش ساکن فنلاند است، پرونده‌سازی شده است. منابع ایران‌وایر می‌گویند که او در کار لوازم و لباس‌های ورزشی و کوهنوردی است و خودش نیز پیش‌تر برای دیدار برادرش به فنلاند سفر کرده بوده و بازجوهایش مدام تاکید داشتند که چون او به فنلاند سفر کرده و برادرش هم ساکن فنلاند است، پس هر دو جاسوس اسراییل هستند:
«بسیار خوش قلب است و هیچ دیدگاه سیاسی ندارد. بعد از درگیری‌ها گرفتند و می‌گفتند با عوامل موساد در تماسی. دو ماه در بند میثاق بود و روزهای خیلی بدی را گذراند. گفته بودند برادرت فنلاند است، او حتما جاسوس است و تو هم با او در ارتباطی پس تو هم جاسوسی. دو ماه از کار و زندگی انداختندش، آخرش خوشبختانه رهایش کردند.»
بر اساس اطلاع ایران‌وایر، شهروند دیگری از تالش که پیش‌تر به آلمان مهاجرت غیرقانونی داشته و به ایران دیپورت شده نیز بازداشت شده و بازجوها می‌گفته‌اند که بنرها و تابلوهای پایگاه‌های بسیج را آتش زده است. منابع ایران‌وایر اما می‌گویند که او هیچ گرایش سیاسی نداشته و فقط به شرایط اقتصادی و اجتماعی در ایران معترض بوده است: «تفکر سیاسی نداشت و فقط معترض بود. شغلش صیادی بود. واقعا بی‌کس‌وکار بود. الان با وثیقه بیرون است.»
کوله پشتی‌اش را برعکس انداخته بود، آن‌قدر زدندش که همه‌چیز را گردن گرفت
بر اساس اطلاع ایران‌وایر، «محمدحسین (محمود) حیدری» شهروند دیگری بوده که در جریان جنگ ۱۲روزه فقط به این دلیل که کوله پشتی‌اش را برعکس و از جلو انداخته بوده، مورد تفتیش و بازرسی نیروی انتظامی قرار می‌گیرد.
یک منبع مطلع درباره آقای حیدری به ایران‌وایر گفته که او را چنان زده بودند که هر اتفاقی در آن روزها در رشت افتاده بود را گردن گرفته بود: «بعدا دادندش دست وزارت اطلاعات. اطلاعات خط‌‌هایش را چک کرده بود و دیده بود این اصلا آن‌جاهایی که گردن گرفته حضور نداشته. ولی برای این‌که کوتاه نیایند، چون در سوابقش دیده بودند سال ۱۴۰۱ با یک دختری دوست بوده که الان آلمان است. او را محکوم کردند. نهایتا او را ۲۹ روز بیمارستان شفا (بیمارستان روانپزشکی) بردند و بعد با حکم محجوریت آزادش کردند. چهار پنج ماه بابت هیچ‌چیزاز زندگی انداختندش.»
«محجوریت» در حقوق ایران، به‌معنای ناتوانی یا کم‌توانی عقلی است، کودکان، افراد دارای جنون و کسانی که معلولیت‌های رشدی و ذهنی دارند، در حقوق ایران، محجور محسوب می‌شوند.
فشار بر اقلیت‌ها؛ بازداشت یک باریستای نوکیش برای ارعاب طرفدارانش
بر اساس اطلاع ایران‌وایر، یک نوکیش مسیحی در شهر رشت که باریستاست و قهوه‌فروشی دارد نیز در جریان جنگ ۱۲روزه بازداشت و تحت فشار و شکنجه قرار گرفته است.
یک منبع مطلع درباره این نوکیش مسیحی که نامش به‌دلایل امنیتی و شخصی نزد ما محفوظ است به ایران‌وایر می‌گوید: «باریستای خیلی معروفی است در رشت. خیلی آدم آرام و باشخصیتی است و خیلی‌ها برایش احترام قائلند. یک روز همان روزهای بعد از درگیری بود، ریختند محل کارش و او را بازداشت کردند. اتهامش البته ربطی به جنگ نداشت و تبلیغ مسیحیت به او بستند، در حالی‌که واقعا تبلیغ نمی‌کند. فقط چون شخصیت محبوبی است، او را گرفتند که بقیه را بترسانند.»
به گفته این فرد مطلع، دستگاه‌های امنیتی، نزدیک به ۲میلیارد تومان قهوه از او ضبط کردند و سرمایه زندگی او را، نابود کرده‌اند: «سرمایه زندگی‌اش بود. گفتند قاچاق است. خودش و برادرش و خانواده‌اش را خیلی اذیت کردند. سعی کردند کسب‌وکارش را از بین ببرند، فقط برای این‌که بقیه را بترسانند.»
در جریان جنگ و روزهای بعد از آن، گزارش‌های متعددی از بازداشت اقلیت‌های مذهبی و به‌ویژه شهروندان نوکیش مسیحی و بهاییان منتشر شده. فشارها بر نهادهای یهودی نیز در ایران همچنان ادامه دارد.
در آخرین مورد، روز ششم‌آذر۱۴۰۴، انجمن کلیمیان تهران پس از موج حملات حساب‌های تندرو در شبکه‌های اجتماعی، به‌دلیل استفاده از بادکنک‌های سفید و آبی در تزیینات یک مراسم مذهبی یهودیان در تهران، ضمن عذرخواهی به‌خاطر «سوبرداشت‌های پیش‌آمده»، رنگ تم کانال تلگرامی خود را به رنگ‌های پرچم ایران تغییر داد.
بازداشت‌های فله‌ای و پرونده‌سازی‌های عجیب و غریب
این اولین بار نیست که گزارشی مبنی بر بازداشت شهروندان در خیابان و تفتیش عقاید آن‌ها بعد از جنگ، منتشر می‌شود. پیش از این، منابع ایران‌وایر از بازداشت و پرونده‌سازی نهادهای امنیتی برای «مسعود ملک‌پور»، عکاس و شهروند گیلکی که در اعتراض به بردن سگ و گربه‌اش با نیروی انتظامی درگیر شده بود، خبر داده بودند.
همچنین، فشارها بر شهروندان عادی که در ایست بازرسی‌ها در شهرهای مختلف ایران در جریان جنگ و روزها و هفته‌های بعد از آن منتشر شده، پیش از این نیز خبرساز شده است.
ایران‌وایر پیش‌تر در گزارش‌هایی از وضعیت غیرانسانی و پرونده‌سازی‌های عجیب و غریب برای هفتاد شهروند عمدتا عرب محبوس در زندان شیبان اهواز خبر داده بود. «پژمان یوسفی»، شهروند لُر ساکن اهواز یکی از آن‌ها بود که به‌دلیل انتشار یک استوری انتقاد از جنگ، به بیش از هشت‌سال حبس محکوم شده است.
حقوقدانان می‌گویند که طرح اتهام «همکاری با دول متخاصم» یا «همکاری با اسراییل»، با هدف سرکوب جامعه صورت می‌گیرد. با این‌حال، بعد از جنگ، «قانون تشدید مجازات جاسوسان و همکاری‌کنندگان با اسراییل و دولت‌های متخاصم» در مجلس ایران به تصویب رسید که شرایط را حتی از قبل نیز پیچیده‌تر می‌کند.
بر اساس این قانون جدید، مجازات هرگونه «فعالیت اطلاعاتی و جاسوسی و اقدام عملیاتی» برای «دولت‌ها و گروه‌های متخاصم» اعدام و مصادره اموال است. در این مصوبه همچنین تاکید شده است جز آمریکا و اسراییل که «دولت متخاصم» محسوب می‌شوند، مرجع تشخیص سایر «دولت‌ها و گروه‌های متخاصم» شورای عالی امنیت ملی است.
قانون تشدید مجازات جاسوسان و همکاری‌کنندگان با دولت‌های متخاصم، همچنین فعالیت رسانه‌ای، ارسال و عکس و فیلم برای رسانه‌ها و در کل شهروندخبرنگاری را جرم‌انگاری کرده است.
پیش از این ۵۷ حقوقدان در نامه‌ای سرگشاده این قانون را که حالا از سوی دولت ابلاغ شده، مغایر با اصول قانون اساسی و «فاجعه‌ای بزرگ» خوانده بودند. منتقدان این قانون می‌گویند که مجوز سرکوب و بازداشت و پرونده‌سازی برای شهروندان در این قانون رسما به نهادهای امنیتی داده شده و شرایط نقض حقوق بشر شهروندان را در ایران، بیش از پیش پیچیده‌تر خواهد کرد.
