"تاریخ دوبار تکرار می شود، بار اول به صورت تراژدی و بار دوم به صورت تراژدی بیشتر" ( Lea Ypi)

بیش از 200 سال بعد از انقلاب فرانسه که منجر به سقوط لویی شانردهم شد ایرانیان با انقلاب اسلامی خود رژیم محمد رضا شاه را سرنگون کردند.

انقلاب اسلامی سال 57 در ایران نقطه متضاد (وارانه ) انقلاب فرانسه بود،

شرایط سیاسی فرانسه قبل از انقلاب

دولت و جامعه در فرانسه قبل از انقلاب به یک سلسله مراتب سخت تقسیم شده بودند: روحانیون (طبقه اول)، اشراف (طبقه دوم) که مالک بیشتر زمین‌ها بودند و مالیات هم پرداخت نمی کردند. طبقه سوم تشکیل شده بود از بورژوازی لیبرال در شهر ها، از بازرگانان، بانکداران، کارآفرینان، وکلا و روزنامه‌نگاران. به غیر از روحانیون و اشراف که از لویی شانزدهم پشتیبانی می کردند طبقه سوم در کنار دهقانان خواستار خاتمه دادن به نظم فئودالیسم، کاهش قدرت روحانیون ( کلیسا ) و قطع پرداختن مالیات های سنگین بودند. انقلاب فرانسه با به قدرت رسیدن ناپلئون بناپارت در سال 1799 به پایان رسید.

با این حال، انقلاب فرانسه سرآغاز عصری نو (عصر روشنگری ) بود که دیگر راهی برای بازگشت به سنت ها و روش های پیشین باقی نگذاشت. بعد از پیروزی انقلاب فرانسه ایده‌های آزادی، دموکراسی و حقوق بشر، پیش روی پیروزمندانه‌ خود را در سراسر جهان آغاز کردند و تا به امروز ارزش‌های سیاسی ( فرهنگی) ما را تعیین می کنند.

شرایط سیاسی ایران قبل از انقلاب اسلامی سال 57:

اگر انقلاب فرانسه ساختار فئودالیسم را از بین برد و توان کلیسا را کاهش داد انقلاب ایرانیان روحانیون (مذهب ) را به قدرت رساند. همچنین انقلابیون سال 57 مخالف اصلاحات ارضی شاه نیز بودند.

جامعه شناس امریکایی - آلمانی مارتین ریزئبرودت ( Martin Riesebrodt) اشاره می کند:

"مهم‌تر از همه، اصلاحات ارضی و اعطای حق رأی به زنان با مخالفت قاطع بخش‌های وسیعی از روحانیت مواجه شد، مخالفتی که با روش تحریک‌آمیزی که شاه و دولت برای نمایش قدرت خود و تلاش برای ارعاب مخالفان مذهبی به کار می‌برند، تشدید کرد. شاه از یک سو مجلس را برای دو سال منحل کرد (از 1961 تا 1963) تا اصلاحات را به پیش ببرد و همچنین یک همه‌پرسی درباره شش اصل برنامه خود را اعلام می کند".

مارتین ریزئبرودت ادامه می دهد:

"سه روز پیش از این همه‌پرسی شاه به قم سفر می کند و در یک نشست با کشاورزان ،به طور نمایشی، زمین تقسیم کرد. شاه در یک سخنرانی، در حیاط یک مکان مذهبی، روحانیون را انگل و واپس‌گرایان سیاه می نامد.

ما از انگل‌های اجتماعی و سیاسی خسته شده‌ایم؛ من از واکنش سیاه حتا بیشتر از ویرانی سرخ بیزارم.

We are done with social and political parasites; I abhor the black reaction even more than the red destruction

این حمله به ویژه متوجه آیت‌الله خمینی بود. خمینی در سال 1962، پیش از آن نیز، در مخالفت با اعطای حق رأی به زنان سخنرانی‌های آتشینی ایراد کرده بود و به همین دلیل هم دستگیر شد. خمینی در ژانویه 1963 بار دیگر به دلیل محکوم کردن اصلاحات ارضی به زندان افتاد".

به گفته مارتین ریزئبرودت :

"محمد رضا شاه تاکید بر فرهنگ ملی ایرانی پیش از اسلام را داشت و به سیاست سکولاریسم در حوزه‌های آموزشی که پیش از این تحت نظر رضا شاه آغاز شده بود ادامه می دهد". (1 )

اگر با انقلاب فرانسه دوران روشنگری و سکولاریسم در اروپا فراگیر شد با انقلاب اسلامی فرایند سکولاریسم در ایران متوقف می شود و ایرانیان به گذشته تاریک تاریخ خود باز می گردند.

----------------------------------------------------

1 - Martin Riesebrodt, Fundamentalismus als patriarchalische Protestbewegung, Tübingen, 1990