ميهمانان ناشناس در آسمان ايران؛ مقامهاى نظامى ماهيت اشياى ناشناس در آسمان كشور را بررسى مى كنند، جواد دليرى، ايران

طى ماههاى گذشته موجى خبرى در كشور به راه افتاد كه اشياى ناشناس پرنده در آسمان ايران ديده شده است . ظاهراً اين شىء ناشناس در آسمان شهرهاى مختلف شمال كشور از مشكين شهر و اردبيل گرفته تا گنبد كاووس، تبريز، اراك، اشنويه، سنندج، گرگان و ... ظاهرمى شو د و بدين ترتيب داستان دنباله دار مشاهده بشقاب پرنده ها در كشور رونق مى گيرد. داستانى كه با پيوستن مطبوعات به اين جريان و طرح احتمال منشأ غيرزمينى اين اشياء ابعاد گسترده اى پيدا كرد و مرزهاى كشور را نيز درنورديد و نگرانى و شايعات مختلفى را در داخل و خارج كشور بروز داد .
به طورى كه برخى از محافل از ارتباط اين اشيا با فعاليتهاى هسته اى ايران سخن گفتند و برخى ديگر از تهديد احتمالى آنها ابراز نگرانى كردند . اما يك نكته قابل كتمان نيست كه در بين گمانه زنى ها و احتمالات متعددى كه از طريق مراجع مختلف مطرح شده، يك احتمال قطعيت بيشترى داشته و برخى از اعضاى انجمن هاى نجوم با قاطعيت از آن دفاع مى كنند كه براساس آن جرم نورانى ناشناخته چيزى جز سياره زهره نيست؛ هر چند كه باور اينكه اين جنجال گسترده چنين پاسخ ساده اى داشته باشد براى مردم و رسانه ها، كمى مشكل به نظر مى رسد.
داستان بشقابهاى پرنده
داستان بشقابهاى پرنده داستانى است كه اگرچه به نظر مى رسد به دوران مدرن تعلق دارد اما به اعتقاد طرفداران وجود آنها از پيشينه اى بسيار غنى و قديمى برخوردار است . اولين نشانه ها از اشياى پرنده ناشناس كه عمدتاً با ظاهرى همانند كلاه لبه دار ظهور مى كنند به دورانى باز مى گردد كه هنوز انسان حتى تصورى از پرواز نيز در سر نداشت .
پوريا ناظمى، از نويسندگان ماهنامه نجوم درباره تاريخچه چند هزار ساله ادعاهاى رويت بشقاب پرنده ها مى گويد: شايد يكى از نخستين مدارك ثبت شده از چنين تصوراتى به حدود ۱۲هزار سال پيش باز مى گردد، زمانى كه قطعه سنگى تراش خورده در نپال يافت شد و برروى آن علايمى از موجودات شبيه به انسان و همين طور نقشى از يك ستاره در مركز ديسك نقش شده بود. در قرنهاى بعدى اين نقشها تكامل بيشترى يافت و همزمان رد آنها را مى شد در متون كهن جست وجو كرد مثل حماسه جاودانه هندى «مهابهاراتا» و «رامايانا» كه در آن از نبرد پهلوانان نيمه آسمانى هند سخن به ميان آمده است. همزمان ارابه آتشين آپولون در يونان باستان و زورق اوزيريس در مصر كهن چنين نشانه هايى را در خود دارند. حتى سرنخ چنين مشاهداتى را مى توان در بخش مكاشفات عهد عتيق كتاب مقدس جست وجو كرد. شايد يكى از برجسته ترين آنها روايت هزقيل نبى از مشاهده پيكهاى آسمانى است كه در كنار فرات فرود آمدند و با او سخن گفتند. هزقيل در روايت اين مشاهده نه تنها به توصيف دقيق ابزار پرنده اين راويان مى پردازد كه با دقتى خاص از لباس آنها سخن مى گويد لباسى كه تطابق عجيبى با لباسهاى فضايى روزگار ما دارنداما در دوران معاصر نيز اين گزارشها پايان نيافت. در آثار هنرى باقى مانده از قرون وسطى نيز اين داستان ادامه داشت كه البته شايد بتوان حضور اين اشيا در اين آثار را بازتابى از روايتهاى كهن تر اين ماجرا دانست. به عنوان مثال Domenico Ghirlandaio (۱۴۹۴-۱۴۴۹) در نقاشى معروف خود به نام The Madonna Giovannino with Saint كه شهرتى جهانى دارد تصويرى از كودكى مسيح را تصوير كرده و برفراز سر مريم مقدس مى توان نشانه اى از يك بشقاب پرنده ديد.
بشقابهاى پرنده در ايران
در گذشته تاريخى ايران نيز مواردى كه بتوان آنها را به حضور موجودات ناشناخته فضايى در زمين ارتباط داد كم تعداد نيستند. بسيارى از افرادى كه با هدف جست وجوى نشانه هايى از حيات فرازمينى و ملاقاتهاى گذشته آنان با زمينيان دارند، مى توانند از متن حماسه هاى كهن ايرانى و نقوش باستانى مواردى را استخراج كنند . اما در دوره جديد كه موج رؤيت بشقابهاى پرنده به اوج رسيد نام ايران نيز در بين كشورهايى قرارگرفت كه نه تنها تعداد قابل توجهى گزارش از آن مخابره مى شد بلكه تعدادى از گزارشهاى مهم از نظر طرفداران وجود بشقابهاى پرنده در ايران رخ داده بود . ناظمى مى گويد : «دراين باره يكى از گزارشها اهميت بيشترى دارد . پرونده شىء ناشناس پرنده تهران كه در بامداد روز ۱۹سپتامبر سال ۱۹۷۶ديده شد. بر اساس گزارشى از اين ماجرا كه در ۳۱اگوست ۱۹۷۷منتشر شد، ساعت ۱۲‎/۳۰نيمه شب ۱۹سپتامبر تلفنهايى از منطقه شميرانات به نيروى هوايى ارتش ايران زده مى شود و طى آن گزارش رؤيت يك شىء پرنده ناشناس در افق شمالى گزارش مى شود. دقايقى بعد برج مراقبت فرودگاه مهرآباد تهران حضور اين جرم را در رادار خود تأييد مى كند و بلافاصله يك فروند هواپيماى شكارى F4 به تعقيب آن برمى خيزد. با نزديك شدن هواپيما به اين جرم سيستم راديويى هواپيما از كار مى افتد و جنگنده دوم F4 به هوا بر مى خيزد اما او نيز نمى تواند على رغم مانورهاى پيچيده پروازى به او نزديك شود .در پايان تعداد اين اشيا از يك مورد به سه مورد افزايش يافته و سپس ناپديد مى شوند.اما بهار بشقابهاى پرنده در ايران سالها بعد ازاين تاريخ فرا رسيد. شايد انتشار گزارشهايى پراكنده در اين زمينه ادامه داشت و داستان در پاييز ۱۳۶۹به اوج رسيد زمانى كه دكتر داريوش اديب كتابى با نام اسرار بشقابهاى پرنده را ترجمه و منتشر كرد . نويسنده اين كتاب ضمن يادآورى خاطره اى از ملاقات با پسرى كه مدعى ديدار با بشقابهاى پرنده در پارك جنگلى عباس آباد تهران بود، تصاويرى را كه وى از بشقابهاى پرنده در تهران گرفته بود منتشر مى ساخت . تصاويرى كه گفته شد در ماهنامه بشقابهاى پرنده ( كه در آمريكا منتشر مى شود ) نيز منتشر شده است. اين تصاوير در برخى از موارد از تصاوير بشقابهاى پرنده مكزيكو سيتى نيز واضح تر بودند.
داستان بشقابهاى پرنده در ايران براى چندين سال دوران آرامى را سپرى كرد تا اينكه از دو سال گذشته و با مشاهده اشياى نورانى در برخى شهرها بار ديگر داستان ازنوآغاز شده است . نخستين گزارشها از مرزن آباد و سپس بابل و مشكين شهر آغاز شد جايى كه گوى هاى نورانى مى توانست علاوه بر اينكه موجب وحشت اهالى شود حتى خسارات زيادى به جاى گذارد. اين پديده كه همزمان در برخى از كشورهاى جهان هم رؤيت شد به سرعت مورد بررسى قرار گرفت و نتيجه به زودى مشخص شد. آذرگويهاى گلوله اى كه پديده جوى نادر اما شناخته شده است و البته در مورد بابل گونه اى از تخليه انرژى ژئو فيزيكى علت اصلى حادثه اعلام شد اما مشكين شهر نه تنها پايان داستان آذرخشهاى گلوله اى را رقم زد بلكه آغاز فصل جديد بشقابهاى پرنده نيز از همانجا آغاز شد. اوايل سال جارى ، خبرگزاريها خبر مشاهده شىء ناشناس نورانى را در آسمان مشكين شهر و اردبيل دادند. بلافاصله صدا و سيما تصاويرى كه توسط يك دوربين آماتورى از اين اجرام تهيه شده بود منتشر ساخت و بدين ترتيب موج جديد آغاز شد .
ميهمانان ناشناس شبهاى آسمان ايران
درباره ماهيت اجرام آسمانى تئورى هاى مختلفى بيان شده است . اين اجرام را به دليل نامشخص بودن منشأ آنها يوفو (UFO) نامگذارى كرده اند كه به معناى اشياى ناشناس پرنده است و در زبان فارسى نيز «اشناپ» ناميده مى شوند. در مورد ماهيت اين اجرام، مسعود عتيقى، مديرانجمن نجوم آماتورى ايران مى گويد : تاكنون در منظومه شمسى شكل خاصى از حيات مشاهده نشده است، يا حداقل احتمال وجود حيات هوشمند با قدرت تكنولوژيك بالا در منظومه اى كه حدود ۱۳ميليارد كيلومتر پهنا دارد، تأييد نشده است. نزديكترين ستاره به منظومه شمسى نيز حدود۴۰ تريليون كيلومتر (تقريباً ۳‎/۹ سال نورى) از زمين فاصله دارد و با اين ابعاد بسيار دور از ذهن است كه تصور كنيم موجود هوشمندى از آن سوى جهان، چنين فاصله اى را طى كرده و روى آسمان چرخى زده و به سياره خود برگردد. از اين پديده در منابع خارجى به عنوان UFO ياد مى شود كه به مفهوم هر شىء پرنده است كه براى ناظر زمينى ناشناخته است . يوفو ممكن است يك ماهواره يا هواپيماى پيشرفته يا هر شىء ناشناخته با منشأ زمينى يا غيرزمينى باشد. در وبلاگ نجوم نقل شده است :«رونالد ريگان، رئيس جمهور اسبق ايالات متحده (زمانى كه فرماندار يكى از ايالات آمريكا بوده است) يك شب كه از پنجره اتاق كار خود نگاهى به بيرون انداخت، نور خيره كننده اى را ديد كه او را مستقيماً زير نظر گرفته بود. بلافاصله جلسه شوراى عالى امنيت ملى تشكيل شد و دستور بررسى پديده صادر شد. او فكر مى كرد توسط هواپيماهاى جاسوسى روسيه زير نظر گرفته شده است. غافل از اينكه به زهره مى نگرد. در جريان جنگ جهانى دوم نيز بارها خلبانهاى نيروى هوايى آمريكا در بازگشت از ژاپن به روى زهره آتش گشودند.» از سوى ديگر،اخترشناسان ايرانى و مراجع علمى مشاهده اشياى ناشناس پرنده را به پديده هايى همچون وضعيت ويژه رؤيت سياره زهره و خطاى ديد ناشى از عكسبردارى از ستارگان با دوربينهاى كوچك دستى و عواملى از اين قبيل نسبت داده اند.كارشناسان معتقدند: در نودوپنج درصد موارد مى توان به عامل رؤيت اشياى پرنده ناشناس پى برد و از صدها مورد مشاهده اين اشيا كه همه ساله در جهان گزارش مى شود اغلب آنها قابل توضيحند اما موارد زيادى نيز هستند كه هيچ توضيحى براى آنها نمى توان ارائه كرد و تئوريهاى گوناگونى در موردشان مطرح مى شود.
از جمله اين تئوريها اين است كه اين اشيا حاصل پديده هايى در طبيعتند كه دانش بشرى هنوز به آنهاپى نبرده است.

بررسى ماهيت اشياى ناشناس در نهادهاى نظامى
براى رفع نگرانى هاو جلوگيرى از وقوع مسائل ضد امنيتى، مسؤولان نظامى هم اخبار اجرام ناشناس آسمانى را دنبال و پيگيرى مى كنند . امير سرتيپ دوم موسوى ، معاونت عمليات نيروى هوايى ارتش جمهورى اسلامى ايران مى گويد : بررسى پديده هاى موسوم به UFO ها از سالها قبل در ارتش ادامه داشته است. وى با بى خطردانستن آنها براى فضاى هوايى ايران به دليل ارتفاع بالايشان ، تأكيدمى كند كه نيروى هوايى به بررسى اين موضوع ادامه خواهد داد. امير سرتيپ دوم موسوى مى گويد : اشياى پرنده ناشناس گزارش شده كه در رادارهاى نيروى هوايى ثبت نشده اند، در ارتفاعى قرار دارند كه تهديدى براى فضاى كشور تلقى نمى شوند. وى اضافه مى كند : مسأله اشياى پرنده ناشناس، پديده جديدى نيست و در سالهاى قبل هم در داخل و خارج كشور گزارشات متعددى در اين زمينه منتشر شده است. وى با تأكيد بر اينكه نيروى هوايى به عنوان مسؤول امنيت فضاى كشور، از گذشته مسأله يوفوها را با جديت پيگيرى كرده است، اظهار داشت: با اينكه اين اشيا به دليل ارتفاع بالا و قرار نداشتن در برد رادارهاى نيروى هوايى، تهديدى براى آسمان كشور تلقى نشده و امكان اقدام تاكتيكى عليه آنها نيز وجود ندارد، ولى نيروى هوايى، تمام اين اشياى ناشناخته را ارزيابى كرده و كليه گزارشات و اخبار مربوط به مشاهده يوفوها را ثبت و بررسى مى كند.
امير موسوى با اذعان به دشوارى تخمين فاصله اين اشياء از زمين خاطرنشان مى كند : مسأله قرار داشتن يوفوها در ارتفاع بسيار بالا بر اساس تجربه به دست آمده است، به طورى كه خلبانهايى كه پس از مشاهده اين اشياى ناشناس به سمت آنها پرواز كرده اند، اين بعد ارتفاع را كاملاً احساس كرده اند.
معاون عمليات نيروى هوايى ارتش جمهورى اسلامى در پايان با ابراز اطمينان نسبت به بى خطر و بى اثر بودن يوفوهاى مشاهده شده در آسمان شهرهاى شمالى كشور، بر آمادگى كامل نيروى هوايى در دفع هرگونه تحرك هوايى خصمانه در فضاى كشور تأكيد كرد.
يك مقام مسؤول در ارتش نيز در باره احتمال پرواز هواپيما هاى جاسوسى مى گويد : اين احتمال كه اشياى ناشناس پرنده ممكن است ابزارهاى جاسوسى و شناسايى باشند به طور كلى قابل رد كردن نيست و من اعتقاد دارم برخى مواردى كه تاكنون درباره رؤيت اشياى پرنده ناشناس گزارش شده، در واقع مربوط به پروازهاى جاسوسى و شناسايى بوده است اما نمى توان بخش عمده گزارشهاى پى درپى رؤيت چنين اشيايى در ايران كه ما از آن به عنوان«موج» رؤيت اشياى ناشناس پرنده در كشور تعبير مى كنيم صرفاً به ابزارهاى جاسوسى مربوط دانست.يك مقام مسؤول نظامى نيز در اين باره مى گويد: ظاهر شدن اشياى ناشناس بر صفحه رادار امر شايعى است و براى همه آنها توضيحى وجود ندارد.مثلاً در بريتانيا به طور متوسط ساليانه بيست مورد پيش مى آيد كه خلبانهاى هواپيماهاى غيرنظامى از رؤيت اشياى عجيبى در آسمان خبر مى دهند و در برخى از اين موارد رادارهاى زمينى نيز آنها را نشان مى دهد.در مورد تلسكوپها هم همين طور است، در ديگر جاهاى جهان تلسكوپها هم اشياى پرنده ناشناس را نشان داده اند اما تعداد اين موارد خيلى كم است.
به هر حال پاسخ به اين پرسش كه آيا حل شدن معماى اشياى پرنده بهار ۸۳ايران به معنى بسته شدن كامل اين پرونده در ايران و جهان خواهد بود . قطعاً خير خواهد بود. تا زمانى كه مسائل را از دريچه مربوط به آن بررسى نكنيم همواره احتمال رخ دادن موارد مشكوك اينگونه اى وجود دارد اگر ندانيم در اسطوره شناسى كهن نقش دايره در حال پرواز سمبلى باستانى است كه گاهى خود را در شكل ماندالاى هندى و بودايى نمايان مى سازد و گاهى به شكل محوطه معابد كهن، نخواهيم توانست توجيه شىء پرنده نقش برجسته هاى كهن را درست درك كنيم .