 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
||
|
||||||
 |
 |
 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
||||||
|
|
|
|
|||
چندی بود که دوستان گرامی رضا علامه زاده و بیژن شاهمرادی در کار ساختن فیلمی از زندگی و پیکار رهبر نهضت ملی ایران بودند و ما هم از چندوچون آن مطلع بودیم. اما اخیرا با توجه به بزرگداشت مصدق که به ابتکار گروهی از دوستان ارجمندمان در کلن آلمان برگزار می شود قرار شد که این کار برای نخستین بار در 21 ماه می در مراسم بزرگداشت مصدق به نمایش درآید. به این مناسبت " میهن" گفتگوی کوتاهی با کارگردان و تهیه کننده این فیلم انجام داده که درزیر می خوانید:
میهن: آقای شاهمرادی، چه شد که به فکر تهیه این فیلم افتادید؟
بیژن شاهمرادی: می دانید که دوستی من با رضا علامه زاده به گذشته های دور و از زمانی که در تهران هم راه و هم فکر بودیم بر می گردد. در این سال های طولانی که در خارج زندگی می کنم روی فیلم های مختلفی که رضا کارگردان آن بوده همکاری داشته ام. در این چند سال گذشته بارها با او در مورد ساختن فیلمی درباره زندگی دکتر محمد مصدق صحبت کرده بودم. تا این که سه سال پیش، رضا برای ساختن یک فیلم سینمایی درباره ی زندگی و مبارزات دکتر مصدق، پس از مطالعه و بررسی های فراوان، آغاز به کار کرد. رضا با پشت کاری که داشت ضمن مصاحبه های فراوانی که انجام داد، تمامی آرشیوهای فیلم هایی را که در مورد مصدق وجود داشت بازبینی کرد و تا حدودی مواد اولیه را فراهم ساخت. اما پروژه ی کار به دلایلی به تعویق افتاد.
میهن: چه دلیل و چه شرایط تازه ای وجود داشت که آن پروژه ناتمام را در شرایط فعلی ادامه دادید؟
بیژن شاهرودی: بعد از به تعویق افتادن پروژه اولیه، همیشه در دیدارهایی که با رضا داشتیم دوباره در مورد این پروژه به بحث می پرداختیم و هر دو مصمم بودیم که این پروژه را در شرایط مناسبی انجام دهیم.
در سفر امسال رضا به لوس آنجلس، بازهم این صحبت به میان آمد ولی این بارسخن ما به لزوم اتمام این کار در شرایط کنونی ایران کشیده شد و ضرورت آن برای اندیشه ملی و جنبش ملی ایران. هر دو به این نتیجه رسیدیم که شرایط مناسبی برای کار نیمه تمام قبلی در مورد دکتر مصدق، فراهم شده است. حالا دیگرجنبش ملی ایران با پیشینه پیکار و تجربه دکتر مصدق در شرایط کنونی، به آلترناتیو واقعی برای یک اتحاد همه جانبه و فراگیر تمامی نیروهایی تبدیل شده، که به آزادی و استقلال ایران می اندیشند و آرزوی حکومتی مردمی بر مبنای اعلامیه جهانی حقوق بشر را در سر خود دارند. درچنین شرایطی ساختن فیلم زندگی مصدق یک ضرورت زمان بود.
ضمنا به این نکته نیز باید اشاره کنم که من و رضا در صحبت های اولیه برای پیش برد این پروژه، همیشه تاکید داشتیم که باید کاری کرد که پیام دکتر مصدق که ایجاد یک حکومت مردمی، مستقل و بر مبنای اعلامیه جهانی حقوق بشر بود به میان نسل جوان ایران، نسل امروز و نسل فردا برود. بنابراین هدف اصلی تدارک و نمایش این فیلم، در ایران است.
همانطور که می دانید در تاریخ 25 ساله بعد از کودتای 28 مرداد، استبداد سلطنتی حتا از به کار بردن اسم مصدق وحشت داشت و واژه ی مصدق از فرهنگ و تاریخ دولتی ایران، حذف شده بود. جمهوری اسلامی نیز از آنجا که به گوهر با هویت ملی ایرانی بیگانه و با دموکراسی و حاکمیت ملی که نتیجه آن است دشمنی آشتی ناپذیر دارد، در خصومت با اندیشه ملی و اسم و رسم مصدق عملا به سیاست های رژیم سلطنتی ادامه داد.
میهن: - قرار است که این فیلم در سالگشت دکتر مصدق در شهر کلن نمایش داده شود. آیا شما از قبل از برگزاری چنین برنامه ای مطلع بودید که نمایش فیلم را در چنین روزی تدارک دیدید؟
بیژن شاهمرادی: نه، زمانی که رضا از آمریکا به اروپا برگشت، تلفنی خبرداد که دوستان در آلمان از جمله دوست گرامی مان ناصر کاخساز برای دکتر مصدق در تدارک برنامه ای هستند و از ما خواسته اند که مسئولیت بخش هنری آن را به عهده بگیریم. ما پس از صحبت کوتاهی به این نتیجه رسیدیم که فرصت خوبی است برای هدفی که سال ها دنبالش بودیم. به همین خاطر به دنبال آماده سازی این فیلم برای این روز معین شدیم. و امیدوارم که حاصل کارمان مورد توجه قرار بگیرد. در ضمن اجازه می خواهم که در همین جا از زحمات کمیته ی بزرگداشت که کار سنگینی را به عهده گرفته اند صمیمانه تشکر کنم.
میهن: برنامه ی بعدی شما بعد از نمایش چیست؟ آیا در شهرها و کشورهای دیگر اروپا و آمریکا، این فیلم را نمایش خواهند داد؟
بیژن شاهمرادی: برنامه ما این است که این فیلم با کیفیت عالی و به صورت حرفه ای ضبط شود و به شکل DVD از طریق یک شبکه ی پخش، در دسترس تمامی ایرانیان در داخل و خارج ایران قرار بگیرد. خصوصا نسل جوان در داخل ایران.
میهن: آقای علامه زاده، همکار شما آقای شاهمرادی در بخش هایی از صحبت های خود در مورد چگونگی شکل گیری فکر تهیه و ساخت این فیلم توضیحاتی دادند، لطفا شما هم کمی در مورد نحوه ی تهیه ی این فیلم و چگونگی فیلم نامه و روند آن توضیح دهید؟
رضا علامه زاده: در واقع طرحی که الان در دست تهیه داریم و قرار است برای اولین بار در روز بیست و یکم ماه می در مراسم بزرگداشت دکتر مصدق به نمایش درآید، فیلم به آن معنایی که باید باشد نیست و من اسم آن را گذاشته ام " فیلم/نمایش؛ که ترکیبی است از فیلم و اجرای زنده در روی صحنه. همانطور که دوست و همکارم بیژن شاهمرادی توضیح داد من از قبل دنبال این کار بودم و مقهع79غ0دار زیادی فیلم مستند در اختیار داشتم و این فیلم ها در واقع همه فیلم های مستندی است، که در آرشیوهای دنیا وجود دارد و بعید می دانم کسی تصویر دیگری از مصدق داشته باشد که در اختیار من نباشد.
میهن: آیا این آرشیوها، همان بخش از کاری است که آقای شاهمرادی به آن اشاره کرده است که شما طی سه سال گذشته برا ی تهیه فیلم سینمایی، اقدام کرده بودید؟
رضا علامه زاده: دقیقا درست است و البته در آن زمان قرار نبود که من از این فیلم ها استفاده کنم و در واقع این ها منابع تحقیقاتی من بود برای ساختن فیلم سینمایی. زمانی که آن طرح به دلایل اقتصادی متوقف شد، من این فیلم ها را برای خودم نگه داشته بودم؛ و زمانی که همین مراسم بزرگداشت مصدق در شهر کلن مطرح شد و دوستان دست اندرکار تدارک این بزرگداشت از ما هم حمایت خواستند دیدیم که بهترین موقع است ولی ساختن فیلم امکان نداشت و به همین دلیل به ذهن من رسید که از فیلم های مستندی که دارم به شیوه ای، بخش هایی از قصه ی برآمدن دکتر مصدق را از دوره ی مجلس شانزدهم- که رهبری کمیسیون نفت را رهبری می کرد- تا آخرین روزهای زندگیش دنبال کنم. این فکر را با بیژن در میان گذاشتم و با هم دست به کار شدیم.
از قسمت های این فیلم ها که جنبه ی تاریخی داشت استفاده کردم و با مقداری کار گرافیکی روی آن ها در سه قسمت تحت عنوان تابستان، پائیز و زمستان، ادیت و آماده کردم. در واقع پایان هر بخش از این سه قسمت، آغاز اجرای روی صحنه است. بدین معنا که فیلم ها را از آغاز مجلس شانزدهم شروع می شود، مصدق نخست وزیر می شود، ماجرای نفت پیش می آید و مشکل او با انگلیس و سفر به آمریکا و حضورش در سازمان ملل متحد و سخنرانی اش در کمیسیون امنیت سازمان ملل و برگشت او به ایران و رفتن اش به هلند و شرکت اش در دادگاه بین المللی لاهه بخش اول اجرای نمایش از جایی شروع می شود که مصدق در لابی هتلی در هلند است که این قسمت را من خودم نوشتم و بازی گران این صحنه ها را روی سن، بازی می کنند.
سپس ماجرا را به صورت فیلم دنبال می کنیم. از رای دادگاه لاهه تا ماجرای کودتای 28 مرداد، دستگیری مصدق و مراحلی که در این میان گذشته تا دادگاه مصدق. و وقتی مصدق وارد دادگاه می شود، پرده ی دوم نمایش شروع می شود که بزرگترین صحنه ی تئاتری است که حدود یک ساعت طول می کشد. البته دادگاه 66 جلسه طول کشیده که من آن ها را جمع و جور کردم و سعی کرده ام که جوهر آن را در یک زمان 55 دقیقه ای نشان بدهم. بعد از این، ماجرای زندان اجباری مصدق در احمد آباد است که به صورت فیلم دنبال می شود و آخرین پرده ی نمایش روزهای پایانی زندگی مصدق در زمستان احمد آباد است.
میهن: در این فیلم/ نمایش شما که بخش اساسی و تازه اش بخش تئاتری آن است، چه کسانی با شما همکاری دارند؟
رضا علامه زاده: ناصر رحمانی نژاد، دوست خوبم و بازیگر و کارگردان خوب ایران، نقش دکتر مصدق را بازی می کند که به شکل بسیار قدرت مندی این نقش را بازی می کند. هومن آذرکلاه که یکی از بازیگران برجسته و قوی و خوب تئاتر ایران است در دو نقش ظاهر می شود، یکی دکتر غلامحسین مصدق، پسر دکتر مصدق، و دیگری نقش کاملا متفاوت، که دادستان ارتش، تیمسار آزموده است. علی کامرانی، که از بازیگران خوب ماست که در نقش رئیس دادگاه و دو نقش کوچک دیگر بازی می کند.
میهن: این برای اولین باری است که چنین کاری یعنی فیلم/ نمایش- حداقل در میان ایرانیان- صورت می گیرد. خود شما در مورد این کار و موفقیت اش چقدر مطمئن هستید؟ زیرا برای اولین باری است که به یک چنین کاری دست زده اید، یعنی ترکیبی از فیلم مستند و کار نمایش. ضمن این که اولین کار تئاتری شما نیز هست.
رضا علامه زاده: دقیقا درست است و من هم مثل شما این سئوال برایم هم مطرح است و تا اولین بار بروی صحنه نرود و واکنش ها را نبینم، قضاوت کردن مشکل است ولی اگر نخواهم پیش بینی کنم، تا به همین امروز که مراحل پایانی تمرین ها را پشت سر می گذاریم. راضی بوده ایم. همین امروز که در مقابل عده ای از دوستان تمرین داشتیم. اکثرا تحت تاثیر قرار گرفتند در حالی که هیچ دکور و یا وسیله ای نداشتیم و تنها در یک اتاق به اجرا پرداختیم و حتا قسمت فیلم ها را نمایش ندادیم. به نظر من به دو دلیل کار موفق خواهد بود. یکی به دلیل موضع سیاسی کار و شرایطی که در آن قرار داریم، فکر دموکراسی طلبی فکری است که اکثر مردم ما به دنبالش هستند و کاری که امروز به شکل هنری نشان دهد که دموکراسی مختص کشورهای غربی نبوده است و ما خود سالیان قبل جنبش دموکراتیک و حاکمیت برآمده از آن داشته ایم. هرچند که همین دموکراسی های غربی جلویش را گرفتند و امروز هم به آن اعتراف می کنند. این نشان می دهد که ما نیز سابقه مبارزه دموکراتیک داشته ایم و این کمک می کند به نسل جوان امروز، من فکر می کنم به خاطر این که این کار به موقع مطرح شده تاثیر زیادی بر روی افکار نسل جوان در داخل ایران داشته باشد. دوم در مورد کار هنری است که من خود از آن راضی هستم. فیلم ها، بسیار فیلم های خوبی است و بازی ها بسیار عالی است پس امیدوارم که مورد توجه قرار بگیرد.
میهن: با تشکر از شما و از آقای شاهمرادی و با امید به موفقیت شما و همکاران، دیدارمان هفته آینده در کلن.
