‏مشروح مصاحبه خبرنگار هفته نامه نيوزويك ‏ ‏با آيت الله منتظري

يادم هست وقتي كه آقايان نامه از آيت الله خميني براي اعدام مجاهدين‏ ‏خلق گرفتند، بعد نامه دومي را براي اعدام كمونيست ها از ايشان گرفتند،‏ ‏آقاي خامنه اي - آن روز رئيس جمهور بود - داخل همين خانه به من گفت:‏ ‏"يك عده آمده اند به من گفته اند از امام يك نامه گرفته اند براي اعدام‏ ‏كمونيست ها، و خيلي كار بدي است." گفتم: "آن روز كه نامه گرفتند‏ ‏مجاهدين خلق را كه بالاخره مسلمان بودند اعدام نمايند و دو هزار و‏ ‏هشتصد نفرشان را اقلا اعدام كردند چطور شما آن را هيچ نگفتي؟" ايشان‏ ‏گفت : "مگر نامه ديگري نوشته اند؟"

تبليغات خبرنامه گويا	[email protected]

‏بسمه تعالي ‏

‏
‏ ‏خبرنگار: با توجه به اينكه حضرتعالي يكي از بنيانگذاران حكومت‏ ‏جمهوري اسلامي هستيد آن حكومتي كه شما پيش خودتان در اوائل‏ ‏انقلاب فرض مي‎كرديد، اين حكومت كه الان هست همان است يا اگر‏ ‏نيست چه فرقي با آن دارد؟
‏ ‏آيت الله منتظري : اعوذ بالله من الشيطان الرجيم - بسم الله الرحمن الرحيم‏ ‏و به نستعين .
‏ ‏متأسفانه آن حكومتي كه آيت الله خميني در پاريس به مردم وعده مي‎داد ما‏ ‏هم در ايران براي آن تبليغ مي‎كرديم آن گونه كه مي‎خواستيم نشد. اگر يادتان‏ ‏باشد شعاري كه مردم مي‎دادند و خود آيت الله خميني هم به مردم‏ ‏مي‎گفتند: "استقلال ، آزادي و جمهوري اسلامي " بود. آزادي معنايش اين‏ ‏نيست كه فقط مسئولين آزاد باشند هر چه مي‎خواهند بگويند و انجام دهند،‏ ‏معنايش اين است كه مردم حرفشان را بتوانند بزنند. ما مي‎بينيم كه مولا‏ ‏اميرالمؤمنين (ع ) وقتي كه حكومت پيدا كردند با اينكه ايشان معصوم بودند‏ ‏فرمودند: "فلا تكفوا عن مقالة بحق او مشورة بعدل فاني لست في نفسي بفوق‏ ‏ان أخطيء و لا آمن ذلك من فعلي الا ان يكفي الله " (خطبه 216 نهج البلاغه ) باز‏ ‏نداريد خودتان را از گفتار حق و مشورت عادلانه ، زيرا من ذاتا بالاتر از خطا‏ ‏نيستم و از آن در كار خود ايمن نمي باشم مگر خدا مرا كفايت نمايد.
‏ ‏اگر كسي به عنوان نصيحت چيزي بگويد، آقايان با او خيلي تند برخورد‏ ‏مي‎كنند. اگر يادتان باشد اينجانب يك سخنراني به مناسبت سيزده رجب‏ ‏- سال 1376 - در اين حسينيه كردم و به عقيده خودم اين سخنراني دفاع از‏ ‏انقلاب و اسلام و آيت الله خميني بود، متجاوز از پنج سال مرا در همين خانه‏ ‏محصور كردند. و از آن روز تا حالا هشت سال است درب اين حسينيه را‏ ‏بسته اند. حسينيه اي كه داخلش درس فقه گفته مي‎شد، مراسم سوگواري‏ ‏ائمه (ع ) انجام مي‎شد. فقط عكس آيت الله خميني و آقاي خامنه اي را به‏ ‏ديوار اين حسينيه زده اند و در آن را بسته اند. خانه اي در اصفهان دفتر بنده‏ ‏بود و آنجا درس ، بحث ، مباحثه و مسائل ديني گفته مي‎شد، دادگاه ويژه‏ ‏روحانيت جلويش را گرفت ، يكي از قضات دادگاه ويژه حكم كرده كه خانه‏ ‏فروخته شود و به نفع آنها مصادره شود. خانه اي هم در مشهد دفتر من بود،‏ ‏آن را هم توقيف كرده اند. در حالي كه آنجا فقط درس و بحث و مباحثه بود.‏ ‏وقتي كه با بنده كه به قول شما خود از پايه گذاران نظام بوده ام اين گونه‏ ‏برخورد مي‎شود، واي به حال ديگران .
‏ ‏در زمان اميرالمؤمنين (ع ) افراد عليه خود حضرت شعار مي‎دادند. عبدالله‏ ‏بن كواء در نماز عليه خود ايشان شعار داد، اصحاب و حضرت نگفتند‏ ‏بگيريد و با آنها برخورد كنيد. حضرت امير مادامي كه خوارج قيام مسلحانه‏ ‏نكردند و دست به كشتن نزدند با آنان برخورد نكرد، ما اصلا جايي نداريم كه‏ ‏در زمان پيغمبر(ص ) يا اميرالمؤمنين (ع ) كسي را به عنوان مخالف سياسي‏ ‏بازداشت و محاكمه كرده باشند، بازداشت سياسي و محاكمه سياسي در‏ ‏صدر اسلام نداشتيم . در زمان ما آقاي گنجي حرف زده و مطلب نوشته‏ ‏است ، قيام مسلحانه كه نكرده ، اسلحه هم كه ندارد، چند سال او را در زندان‏ ‏به حال بد و گاه در انفرادي نگه داشته اند و حتي حقوق بشر و زنداني نسبت‏ ‏به او رعايت نشده است . اينجانب كه يكي از پايه گذاران انقلاب بودم‏ ‏سالهاست از حقوق سياسي محروم مي‎باشم و اموال مرا مصادره مي‎كنند و‏ ‏هيچ روزنامه اي جرأت ندارد يك كلمه از من بنويسد، آيا اين معناي آزادي‏ ‏است ؟! آن آزادي كه مي‎خواستيم اين بود؟!
‏ ‏شعار مردم "جمهوري اسلامي " بود. آيت الله خميني مي‎فرمودند:‏ ‏"جمهوري اسلامي نه يك كلمه كم نه يك كلمه زياد". و خود ايشان بارها‏ ‏مي‎فرمودند: "ميزان رأي ملت است ". جمهوري يعني حكومت مردمي .‏ ‏اسلامي هم يعني حكومت بر اساس موازين اسلام . اين خواسته همه بود.‏ ‏حالا مي‎گويند: آيت الله خميني (ره ) به جمهوريت نظر نداشته است .‏ ‏نمي دانند كه اين توهين به آيت الله خميني (ره ) است . معنايش اين است كه‏ ‏آيت الله خميني خداي ناكرده آدم دروغگويي بود، كه جمله اي را به مردم‏ ‏القا مي‎كرد ولي مقصود واقعي اش نبود; مي‎گفته "ميزان رأي ملت است " ولي‏ ‏با مردم صادق نبوده است . من يادم هست ايشان در پاريس گفتند: "حتي‏ ‏كمونيستها در اظهار نظر آزادند". يعني فقط كساني كه قيام مسلحانه بكنند‏ ‏بايد با آنها برخورد بشود. مردم بايد آزاد باشند و حرفشان را بزنند. حال آن‏ ‏كه من مسلمان يك صحبت كردم بيش از پنج سال محصور و اموال من هنوز‏ ‏هم در توقيف آقايان است . هنوز هم از حقوق شهروندي محرومم .
‏ ‏چند روز گذشته آقاي رئيس جمهور گفت : حقوق بشر در ايران رعايت‏ ‏مي‎شود. اين سخنان براي من وقتي مي‎شنوم به طنز شبيه تر است . وقتي‏ ‏مي‎بينم با حقوق امثال من اين گونه برخورد مي‎كنند و مرا از حقوق خودم‏ ‏محروم مي‎كنند چگونه باور كنم حقوق ديگران را تضييع نمي كنند. بالاخره‏ ‏به شعارهايي دلشان را خوش كرده اند، و الان هم به اسم آيت الله خميني هر‏ ‏كاري مي‎خواهند مي‎كنند. در صورتي كه بر خلاف نظر ايشان است . به اسم‏ ‏اسلام كارهايي را انجام مي‎دهند و در نتيجه نسل جوان از اسلام هم زده‏ ‏شده اند. اسلام دين رحمت و عطوفت است . قرآن 114 سوره دارد، 113‏ ‏سوره اولش (بسم الله الرحمن الرحيم ) است ، يعني به نام خداوند بخشنده‏ ‏مهربان . قرآن به پيغمبر(ص ) مي‎گويد: (فبما رحمة من الله لنت لهم ولو كنت‏ ‏فظا غليظ القلب لانفضوا من حولك فاعف عنهم واستغفر لهم و شاورهم في‏ ‏الامر) در اثر رحمت خدا اي پيغمبر تو نرمخو هستي ، اگر غليظ و خشن‏ ‏بودي مردم از تو دور و پراكنده مي‎شدند، مردم را عفو كن ، طلب مغفرت‏ ‏برايشان بكن - لابد آدمهايي را كه كار خلاف كرده اند مي‎گويد ببخش - با اينها‏ ‏در امور هم مشورت كن . يعني مخالفين را ببخش و با آنها مشورت كن . اين‏ ‏دين اسلام است اما متأسفانه با مثل آقاي اكبر گنجي كه اظهارنظراتي كرده‏ ‏است اين گونه برخورد مي‎كنند، و همه دنيا اعتراض مي‎كنند و كسي هم گوش‏ ‏نمي دهد.
‏ ‏من براي خودم نمي گويم ، حقوق ديگران هم به بهانه هاي مختلف از دست‏ ‏مي‎رود. وكيل دادگستري را مي‎گيرند زندان مي‎كنند براي اينكه از محكومين‏ ‏سياسي دفاع كرده است . يك آدم دانشمندي را كه سالها خدمت كرده به‏ ‏بهانه هايي زندان مي‎كنند.
‏ ‏آن حكومتي كه ما مي‎خواستيم اين نبود. حالا اميدواريم ان شاءالله مسئولين‏ ‏كمي به فكر بيفتند تجديد نظر كنند و ببينند نسل جوان را دارند از دست‏ ‏مي‎دهند. يك جوري رفتار بكنند كه نسل جوان نسبت به اسلام بيشتر از اين‏ ‏بدبين نشوند.
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: آيا به نظر شما نشانه هايي از اين تجديدنظر و تفكر جديد بين‏ ‏مسئولين ديده مي‎شود؟
‏ ‏آيت الله منتظري : نه ظاهرا; من كه نديدم . اگر بود علامتي پيدا بود. در هر‏ ‏حال تا مادامي كه در كارها تجديدنظر نكنند وضع همين است و خطرناك هم‏ ‏هست . ان شاءالله خدا به دل مسئولين بيندازد كه در درونشان تغيير يابند.
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: سؤال ديگر اين است كه به نظر بسياري از صاحب نظرها بحران‏ ‏اصلي كه در حال حاضر گريبان گير جمهوري اسلامي هست بحران‏ ‏مشروعيت است ، آيا به نظر شما اين نظر درست است ؟ اگر درست است‏ ‏دليل آن چيست ؟
‏ ‏آيت الله منتظري : براي اينكه مشكل مشروعيت پيش نيايد حكومت بايد بر‏ ‏اساس خواست مردم باشد. خود پيغمبراكرم (ص ) با اينكه در قرآن كريم‏ ‏آمده است : (النبي أولي بالمؤمنين من انفسهم ) تا مادامي كه مردم با پيغمبر‏ ‏بيعت نكردند متصدي حاكميت نشد. اميرالمؤمنين علي (ع ) تا مادامي كه‏ ‏مردم بيعت نكردند متصدي حكومت نشد. امام حسن مجتبي (ع ) در نامه اي‏ ‏كه به معاويه مي‎نويسد مي‎گويد: وقتي كه اميرالمؤمنين از دنيا رفت "ولاني‏ ‏المسلمون الامر من بعده " مسلمانها بعد از پدرم مرا ولي قرار دادند. همه‏ ‏تكيه شان روي بيعت و روي خواست مردم بود با اينكه آنها معصوم بودند، با‏ ‏اينكه حكومت واقعا حق آنان بود، با اين حال بر بيعت اتكا مي‎كردند.‏ ‏آيت الله خميني بارها مي‎فرمود: "ميزان رأي مردم است ". بنابراين وقتي كه‏ ‏بنا باشد مردم يك حاكميتي را نخواهند با آن بيعت نمي كنند، و اينجاست كه‏ ‏بحران مشروعيت پيش مي‎آيد.
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: خيلي از صاحب نظران خارجي مي‎گويند كه جمهوري اسلامي‏ ‏يك جمله متناقضي است . يعني هيچ حكومتي نمي تواند هم جمهوري‏ ‏باشد و دموكراتيك هم اينكه اسلامي باشد، نظر شما در مورد اينها‏ ‏چيست ؟
‏ ‏آيت الله منتظري : ببينيد مردم ايران اكثريت قاطعشان مسلمانند، اين را‏ ‏نمي شود منكر شد، چه شيعه و چه سني همه مسلمان هستند. دين مقدس‏ ‏اسلام بر حسب آنچه از كتاب و سنت به دست مي‎آيد ديني نيست كه فقط‏ ‏مسائل اخلاقي و عبادي را ذكر كند، بلكه تمام شئون مردم را اسلام زير نظر‏ ‏دارد، و حتي راجع به حاكميت از قرآن و سنت استفاده مي‎كنيم كه چه‏ ‏شرايطي براي حاكم هست ، اكثريت قاطع مسلمانند; بنابراين مردم رأي‏ ‏مي‎دهند كه حاكم بر اساس موازين اسلامي حكومت كند و اين خواست‏ ‏اكثريت مردم است . و اين دو با هم تناقضي ندارند. البته جمهوري اسلامي‏ ‏بايد به مردم بگويد اسلام حق است و از اسلام دفاع نمايد، اما چماقي نبايد‏ ‏باشد. خدا به پيغمبر در قرآن مي‎گويد: (فذكر انما انت مذكر لست عليهم‏ ‏بمصيطر) اي پيغمبر تو تذكر بده ، تو تذكر دهنده اي ، تو سيطره بر مردم‏ ‏نداري . نمي تواني چماقي برخورد كني . بنابراين دين و حكومت نبايد‏ ‏ديكتاتوري باشد. از باب اينكه اكثريت قاطع مردم مسلمان هستند و در‏ ‏رژيم هاي سابق موازين اسلامي رعايت نمي شد گفتند: جمهوري اسلامي ،‏ ‏يعني حكومت مردمي كه خواهان اسلامند; و چون خواهان اسلامند بر طبق‏ ‏موازين اسلام بايد باشد، تركيب اين دو از اين جهت بوده است .
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: البته ايراد اصلي كه اين صاحب نظرها دارند به ولايت فقيه‏ ‏برمي گردد. مي‎گويند اصل ولايت فقيه با جمهوريت و دموكراسي سازگار‏ ‏نيست ، مي‎گويند به هرحال حكومت مي‎تواند ولايت فقيه باشد ولي ديگر‏ ‏نمي تواند جمهوري و دموكراتيك باشد.
‏ ‏آيت الله منتظري : اين ايراد وقتي پيش آمد كه آقايان آمدند كلمه "مطلقه " را‏ ‏هنگام بازنگري و در بحبوحه فوت آيت الله خميني اضافه كردند. من با اينكه‏ ‏خود از بنيانگذاران تئوري ولايت فقيه در مجلس خبرگان اول بودم به‏ ‏"ولايت مطلقه " رأي ندادم ، براي اينكه قبول نداشتم .
‏ ‏ولايت فقيه در نوشته ها و كتابهايم هست ولي مطلقه نيست . ولايت از آن‏ ‏فقيه است چون وقتي كسي مي‎خواهد بر طبق موازين اسلام حاكميت داشته‏ ‏باشد بايد آگاه به موازين اسلام باشد يعني فقيه باشد. ما در مجلس خبرگان‏ ‏مثال مي‎زديم مي‎گفتيم در شوروي سابق چون مي‎خواستند كشور را بر‏ ‏اساس نظريه ماركسيسم اداره كنند آنكه ايدئولوگ ماركسيسم بود سر كار‏ ‏مي‎آوردند تا بداند موازين ماركسيسم را چطور پياده كند، حالا وقتي كه‏ ‏بناست جمهوري بر طبق موازين اسلام در كشور باشد بايد حاكم كسي باشد‏ ‏كه كارشناس موازين اسلام مي‎باشد، و از آن به كلمه "فقيه " تعبير مي‎گردد.‏ ‏قرآن كريم هم مي‎گويد: (هل يستوي الذين يعلمون والذين لا يعلمون ) آيا عالم‏ ‏و غير عالم با هم مساويند؟ قرآن مي‎گويد: (افمن يهدي الي الحق احق ان يتبع‏ ‏امن لا يهدي الا ان يهدي ) كسي كه به حق هدايت مي‎كند سزاوار است مورد‏ ‏پيروي قرار گيرد يا كسي كه خودش بايد هدايت شود. معناي ولايت فقيه‏ ‏همين حد است كه ولي فقيه بر طبق موازين اسلام حكومت كند. نه اينكه در‏ ‏همه كارها دخالت نمايد. سياست خارجي ، اقتصاد، فرهنگ و...هر يك‏ ‏خودش بايد متخصصيني داشته باشد تا طبق مصلحت اسلام كار كنند. اين‏ ‏درست نيست كه يك نفر همه كاره باشد. بنابراين منظور از ولايت فقيه اين‏ ‏بود كه يك فقيه كارشناس مسائل اسلامي در رأس باشد، چون بناست كشور‏ ‏بر اساس موازين اسلام اداره شود. آيت الله خميني به همين اعتقاد داشت و‏ ‏بيش از اين نمي گفت .
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: به نظر شما دليل اين صحبتها كه در مورد حكومت اسلامي - به‏ ‏جاي جمهوري اسلامي - گفته مي‎شود و نظريه كشف شدن ولي فقيه‏ ‏چيست ؟
‏ ‏آيت الله منتظري : اين حرفها بي اساس است .
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: اگر بي اساس هم باشد آيا به نظر شما چه هدفي دارند؟
‏ ‏آيت الله منتظري : لابد كساني مي‎خواهند حكومت از خودشان باشد. بعضي‏ ‏از آقايان گفتند كه ولايت فقيه نصب از طرف خداست و شخص خاص را ما‏ ‏كشف كرده ايم ، يعني خداوند يك فرد را نصب كرده است ; در صورتي كه اگر‏ ‏نصب درست باشد، نصب كننده به عنوان كلي "فقيه " را نصب كرده است .‏ ‏پس همه فقهاي عدول منصوب هستند نه يك شخص خاص . طرح‏ ‏حكومت اسلامي هم به جاي جمهوري اسلامي درست نيست چون‏ ‏پيغمبر(ص ) با اينكه پيغمبري اش از طرف مردم نبود اما حاكميتش را بر اثر‏ ‏بيعت با مردم به دست آورد. اميرالمؤمنين هم همين طور. پس بايد بيعت‏ ‏باشد، و ولايت مطلقه كه يك نفر همه كاره باشد و كاري به رأي و نظر مردم‏ ‏نداشته باشد را ما قبول نداريم .
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: با توجه به تمام اين صحبتهايي كه شد فكر مي‎كنيد كه در آينده‏ ‏نزديك يا آينده دور تغييري حاصل بشود، يعني آيا تغييري مثلا در‏ ‏حوزه ها به وجود مي‎آيد؟
‏ ‏آيت الله منتظري : من علم غيب ندارم و از آينده خبر ندارم ، بستگي به اين‏ ‏دارد كه آقايان تجديدنظر كنند. و اگر تجديدنظر نشود مردم به اين شعارها و‏ ‏به اين چيزها قانع نمي شوند. آقايان وقتي كه مي‎روند يك جا و مردم مي‎آيند‏ ‏به استقبال ، خيال مي‎كنند اينها همه پيرو و مطيع آنان هستند. من خودم يك‏ ‏بار به آيت الله خميني گفتم : آقا! اين مردم كه اينجا آمده اند و براي شما شعار‏ ‏مي‎دهند خيال نكنيد اينها همه موافق اين روشهاي حكومتي هستند.‏ ‏بعضي ها از رفتار حاكميت دلشان خون است ، اما چون مسلمانند به شما‏ ‏اعتقاد دارند براي اينكه يك مرجع تقليد هستيد، اما مسائل را خوب‏ ‏مي‎فهمند. اشكالي كه بعضي به من مي‎گرفتند اين بود كه من دو سه ماه يك‏ ‏بار مي‎رفتم مسائل را به ايشان تذكر مي‎دادم ، در عوض يك عده اي ناراحت‏ ‏بودند و مي‎رفتند چيزهاي ديگري مي‎گفتند. من به ايشان گفتم : آقا! من‏ ‏مي‎خواهم تا پنجاه سال ديگر سوژه اي عليه شما نباشد و انتقاد نكنند، يك‏ ‏رفتارهايي در آينده عليه شما سوژه مي‎شود. من به عنوان خيرخواهي چون‏ ‏به ايشان علاقه داشتم مي‎رفتم تذكر مي‎دادم ، وظيفه ام بود. اين وظيفه‏ ‏همگاني است ، كساني كه ساكت مي‎شوند در اين مسائل گناه مي‎كنند.
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: بزرگترين اشتباهات آن دوره را در چه چيزي مي‎دانيد؟
‏ ‏آيت الله منتظري : به طور خلاصه كساني خودشان را مطلق مي‎گرفتند و‏ ‏مي‎رفتند به ايشان حرفهايي مي‎زدند ايشان هم معصوم كه نبودند خواهي‏ ‏نخواهي تحت تأثير قرار مي‎گرفتند. ما معيار را نبايد فقط شخص آيت الله‏ ‏خميني بدانيم ، ايشان هم خود را معصوم نمي دانستند. بايد ببينيم كتاب و‏ ‏سنت چه گفتند و ائمه (ع ) رفتارشان چگونه بوده ، آنها ملاك و معيار‏ ‏هستند.
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: من منظورم اشتباهات حكومت در زمان ايشان بود.
‏ ‏آيت الله منتظري : از اشتباهات حكومت همين بگير و ببندها كه آن روز هم‏ ‏بود، زندان كردن افراد، بسياري از اعدامها كه در زندانها اتفاق افتاد، اينها و‏ ‏امثال اينها كارهاي خلاف بود.
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: بجز اعدامها ديگر چه ؟
‏ ‏آيت الله منتظري : وعده هايي كه به مردم داده شد مثل آزادي و به آن عمل‏ ‏نشد. حقوق شهروندي افراد خيلي جاها تضييع مي‎شد. در اينجا باز هم من‏ ‏موعظه مي‎كنم اينهايي كه متصدي امور هستند تجديدنظر كنند و روش خود‏ ‏را اصلاح نمايند.
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: حضرت آيت الله ! آيا خود شما گاهي افسوس مي‎خوريد كه يك‏ ‏كاري را بايد مي‎كرديد كه اين كار انجام نشد؟
‏ ‏آيت الله منتظري : بنده تا آن اندازه كه قدرت داشتم فعاليت مي‎كردم و خيلي‏ ‏كارهاي ديگر شايد آن وقت به ذهنم نيامد كه انجام دهم ، من هم معصوم‏ ‏نيستم . ولي همين مسأله زندانها را من به ايشان نامه نوشتم و تعقيب كردم .‏ ‏من يادم هست وقتي كه آقايان نامه از آيت الله خميني براي اعدام مجاهدين‏ ‏خلق گرفتند، بعد نامه دومي را براي اعدام كمونيست ها از ايشان گرفتند،‏ ‏آقاي خامنه اي - آن روز رئيس جمهور بود - داخل همين خانه به من گفت :‏ ‏"يك عده آمده اند به من گفته اند از امام يك نامه گرفته اند براي اعدام‏ ‏كمونيست ها، و خيلي كار بدي است ." گفتم : "آن روز كه نامه گرفتند‏ ‏مجاهدين خلق را كه بالاخره مسلمان بودند اعدام نمايند و دو هزار و‏ ‏هشتصد نفرشان را اقلا اعدام كردند چطور شما آن را هيچ نگفتي ؟" ايشان‏ ‏گفت : "مگر نامه ديگري نوشته اند؟" گفتم : "شما كه رئيس جمهور هستي‏ ‏وقتي از آن نامه خبر نداري چه رئيس جمهوري هستي ؟!" آن وقت نامه دوم‏ ‏را كه گرفته بودند براي كمونيست ها ايشان فهميده بود و عصباني بود.
آقاي‏ ‏خامنه اي مي‎گفت : ما وقتي مي‎آييم اينجا اخبار دو سه ماهه را از شما كسب‏ ‏مي‎كنيم و ما مي‎بينيم شما منبع اخبار كشور هستيد.
‏ ‏يادم هست نامه اول كه از آيت الله خميني گرفته بودند راجع به مجاهدين‏ ‏خلق ، دو روز بعد يكي از قضات آمد و نامه را نشان داده و گفت ما چه كنيم با‏ ‏اين نامه ؟ من آن روز اصلا خوابم نبرد. خيلي فكر كردم تا اينكه نامه اي براي‏ ‏آيت الله خميني نوشتم و يك نسخه اش را هم فرستادم براي شوراي عالي‏ ‏قضايي آن زمان تا از اين اعدامها جلوگيري شود. منظور اين است كه اين‏ ‏مسائل را آن اندازه كه از من برمي آمد تعقيب مي‎كردم ، اما خيلي از آنها را هم‏ ‏شايد آن وقت توجه نداشتم .
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: حالا ما بپردازيم به مسأله هسته اي ايران ، دولتهاي غربي‏ ‏همان طور كه مي‎دانيد دغدغه خاطري دارند در مورد برنامه هسته اي ايران ،‏ ‏آيا به نظر شما حق دارند كه اين دغدغه خاطر را داشته باشند؟
‏ ‏آيت الله منتظري : آن روزها مثلي مي‎گفتند خرما خورده نمي تواند به ديگري‏ ‏بگويد خرما نخور. آمريكايي ها در هيروشيما و ناكازاكي بمب اتمي انداختند‏ ‏و اين همه مردم را تلف كردند و الان هم سلاح هسته اي دارند. روسيه ، هند،‏ ‏پاكستان ، اسرائيل و فرانسه هم دارند. حالا چطور به ايران ايراد مي‎گيرند؟‏ ‏اينها نمي توانند به ايران بگويند شما از انرژي هسته اي حتي استفاده‏ ‏صلح آميز هم نكنيد. اينجا سازمان ملل مسئوليت دارد. سازمان ملل بايستي‏ ‏به آمريكا و اروپا بگويد خودتان كه سلاح هسته اي داريد بياييد اول اينها را‏ ‏نابود كنيد، ايران هم اگر داشته باشد بايد نابود كند. من نمي گويم ايران سلاح‏ ‏دارد يا ندارد اما ايران مدعي است من مي‎خواهم از انرژي هسته اي استفاده ‏ ‏صلح آميز كنم و اين يك حق مشروع است . سازمان ملل بايد عدالت را‏ ‏رعايت كند. آمريكا و كشورهاي ديگر را نگذارد سوء استفاده كنند، ايران را‏ ‏هم نگذارد سوءاستفاده كند. اما اينكه اصلا انرژي هسته اي نداشته باشد‏ ‏مطلب نادرستي است .
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: با توجه به اينكه آمريكا نمي خواهد كه ايران حتي فن آوري‏ ‏هسته اي داشته باشد و با توجه به اينكه آمريكا تنها ابرقدرت موجود در‏ ‏دنياست ، آيا شما نگران اين نيستيد آمريكا و يا اسرائيل با توجه به‏ ‏صحبتهايي كه الان مي‎شود، يعني عدم همكاري ايران ، حمله كنند به‏ ‏مناطق استراتژيك ايران ؟
‏ ‏آيت الله منتظري : بايد مسئولين با زبان ديپلماسي اين مسأله را حل كنند و‏ ‏نگذارند كار به بحران و جنگ برسد. اينكه ما به طور كلي با آمريكا قطع رابطه‏ ‏كنيم درست نيست . بايد با زبان ديپلماسي كار كنند تا روابط دوستانه بشود،‏ ‏اين وظيفه مسئولين است . مسئولان نبايد تندي بكنند تا آنها لج كنند،‏ ‏سياستمداران در سياست نبايد به دنبال لجبازي و بحران آفريني باشند. من‏ ‏يادم هست آمريكايي ها وقتي كه در ويتنام جنگ مي‎كردند، در پاريس با‏ ‏ويتنامي ها نشستهاي دوستانه و ديپلماتيك داشتند.
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: آيا شما از آن دسته سياستمداراني هستيد كه مي‎گويند: ما تا‏ ‏رابطه مان را با آمريكا برقرار نكرده و مشكلاتمان را با آمريكا حل نكنيم‏ ‏رابطه ما كلا با دنياي خارج حل نمي شود؟
‏ ‏آيت الله منتظري : اگر ما با آن كشور روابط نداشته باشيم هر دو ضرر مي‎كنيم .‏ ‏حتي اشغال سفارت آمريكا - با اينكه من خودم آن وقت تأييد مي‎كردم - كار‏ ‏اشتباهي بود. سفارت آمريكا را اشغال كردن يعني جزئي از كشور آمريكا را‏ ‏اشغال كردن ، و اين كار درستي نبود.
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: پس برگرديم به آن سؤال قبل ; اگر افسوس مي‎خوريد كه شايد‏ ‏مي‎توانستيد يك كاري كنيد اين اشغال سفارت يكي از آنها بوده ؟
‏ ‏آيت الله منتظري : درست است . در جو و تلقي آن روزها خيلي ها از جمله ما‏ ‏اين حركت را تأييد مي‎كرديم .
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: در مورد اين صحبتهاي جديد آقاي احمدي نژاد در مورد كشتار‏ ‏يهوديها و هلوكاست و اينها چي فكر مي‎كنيد، دليل اين صحبتها چيست ؟
‏ ‏آيت الله منتظري : اين حرف را سابقا من در نوشته هايم داشتم كه فرض‏ ‏مي‎كنيم كه نازي ها و لهستاني ها و اتريشي ها شش ميليون يهودي را قتل عام‏ ‏كردند چرا غرامتش را فلسطيني ها بدهند؟ اسرائيل را بر همين اساس با زور‏ ‏درست كردند، از اين جهت ما مي‎گوييم مشروع نيست . شصت هفتاد سال‏ ‏پيش دولت اسرائيل وجود نداشت ، در حال حاضر بايد سازمان ملل فكر‏ ‏اساسي بكند و نگذارد حقوق فلسطيني ها كه آواره شده اند پايمال شود. به‏ ‏عقيده من يك انتخابات همگاني بايد بشود. يهود و مسلمانها و مسيحيان‏ ‏همه رأي بدهند و يك حاكميتي انتخاب نمايند، نه اينكه امكانات دست‏ ‏اسرائيل باشد و فلسطيني ها حق نداشته باشند.
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: يك سؤال آخر هم هست كه آيا در شرايط حاضر فكر مي‎كنيد اين‏ ‏صحبتها درست باشد در حالي كه همه دارند...
‏ ‏آيت الله منتظري : به نظرم بايد يك جور حرف زد كه با اصول ديپلماتيك‏ ‏مناسب باشد. به قول معروف : هر سخن جايي و هر نكته مكاني دارد. اگر‏ ‏حرفي درست هم باشد انسان بايد جايش را بسنجد و به گونه اي مطرح نمايد‏ ‏كه كمتر ضرر داشته باشد.
‏ ‏
‏ ‏خبرنگار: خيلي ممنون ، لطف كرديد.
‏ ‏آيت الله منتظري : موفق باشيد. هميشه وقايع را آن جوري كه هست انتقال‏ ‏دهيد، گزارش و اخبار غلط ندهيد و گزارش و اخبار غلط را هم ترتيب اثر‏ ‏ندهيد. چون حق بر همه چيز مقدم است . من وقتي به آيت الله خميني نامه‏ ‏مي‎نوشتم ، يك عده به من مي‎گفتند اينها ممكن است باعث شود قائم مقامي‏ ‏رهبري از شما گرفته شود، مي‎گفتم : گرفته شود، ما بايد چيزي كه حق است و‏ ‏وظيفه مان است انجام بدهيم حالا به هر جا مي‎خواهد منتهي بشود. من هيچ‏ ‏وقت طالب مقام نبودم ، همه ما از اول كه در انقلاب شركت كرديم به عنوان‏ ‏اين وارد صحنه مبارزه شديم كه يك حكومت ديني عاقلانه اي به وجود بيايد‏ ‏كه حقوق همه حتي حقوق اقليت ها و مخالفين محفوظ باشد.
‏ ‏ان شاءالله موفق باشيد.

اين مصاحبه در ‏تاريخ ‏1384/10/17‏‏ صورت گرفته و اخيرا منتشر شده است

‏
‏دفتر آيت الله العظمي منتظري ‏
‏‏1384/11/8‏‏