“جامعه مدافعان اقوام در معرض خطر“ که سازمانی حقوق بشری برای دفاع از حقوق اقليتهای دينی و قومی است، در روز سه شنبه (۲۶ فوريه) در مورد وضعيت فاجعهبار آوارگان افغان، که از ايران به افغانستان بازگردانده شدهاند، هشدار داده است. اين سازمان از مقامات بينالمللی و نيز از مقامات دولتهای ايران و افغانستان میخواهد که هماهنگی بيشتری با هم برای بازگرداندن مهاجران داشته باشند.
هشدار “جامعه مدافعان اقوام در معرض خطر“ در شرايطی در رسانهها منتشر میشود که مهاجران، پناهجويان و آوارگان افغان که از ايران به افغانستان بازگردانده شدهاند، گرفتار برف و سرمای شديد هستند، برف و سرمايی که در سی سال اخير در افغانستان سابقه نداشته است.
اولريش دليوس (Ulrich Delius)، مسئول بخشهای ايران و افغانستان در “جامعه مدافعان اقوام در معرض خطر“، از انگيزه اين سازمان مدافع حقوق بشر اقليتها برای هشدار دادن و وضعيت مناطق غربی افغانستان میگويد: “ما در هفتههای اخير گزارشهای زيادی از افغانستان دريافت کردهايم در باره مشکلات بزرگی که مردم برای زندگی دارند. اين مشکلات بخصوص بر اثر بارش برف شديد به وجود آمده و تا کنون بيش از ۱۰۰۰ نفر بر اثر سرما و برف شديد جانشان را از دست دادهاند. در حال حاضر بخصوص در غرب افغانستان وضعيت بسيار دشوار است. در اين منطقه مردم در وضعيتی فاجعهبار زندگی میکنند. وضعيتی که در سه ماه آينده هم به همين سختی خواهد ماند. چون وقتی که برف در فاصله ماههای مارس و مه آب بشود، احتمالا در اين مناطق سيل خواهد آمد و اين مناطقی هستند که در آن بخصوص پناهندگان افغانی که مجبور به ترک ايران شدهاند سکنی گزيدهاند. ما نگرانيم که اين بازگشت در حال حاضر به سختی ممکن خواهد بود. بخصوص سخت است که اين مردم را در وضعيتی انسانی در جامعه افغانستان بپذيرند، خانه، زمين يا حتی سقفی برای بالای سرشان به آنها بدهند. اين علت هشدار ما بوده. نه اينکه بگوييم آنان نبايد هيچگاه برگردند. اما به نظر ما در حال حاضر وضعيت فاجعهآميز است چون اين مردم شانسی برای ادامه زندگی در غرب افغانستان ندارند.“
با وجود آنکه در غرب افغانستان سازمانهای بينالمللیای چون يونيسف و سازمان تغذيه جهانی در کنار صليب سرخ و سازمانهای ملی افغانستان در فعاليت هستند، اما وضعيت دشوار جغرافيايی و نيز امنيتی منطقه، کمک رسانی را برای گروههای امدادگر بسيار سخت میکند. بخاطر بارش برف شديد تا ۸۰ درصد برخی از نقاط غرب کشور غيرقابل دسترس هستند. بخصوص در چهار ولايت هرات، بادغيس، فراه و غور برف سنگين مانع عبور و مرور است. همچنين حملههای گروههای مسلحی چون طالبان کمک رسانی را برای سازمانهای امدادگر بسيار دشوار کرده است. اين حملهها دليلی بوده است برای آنکه سازمانهای امدادگر تعداد پرسنل خود را در اين منطقه کاهش دهند.
به گفته اولريش دليوس “جامعه مدافعان اقوام در معرض خطر“در وضعيت کنونی تصميم دولت ايران برای بازگرداندن صدها هزار افغان ديگر به افغانستان را درست نمیداند، زيرا برای بازگرداندهشدگان حداقل امکان برخورداری از زندگیای انسانی در افغانستان فراهم نيست. دليوس میگويد که آنچه موجب بوجود آمدن وضعيت فاجعهآميز کنونی شده اين است که “بازگشت پناهجويان و آوارگان را بدون تدارکات و برنامهريزی و هماهنگی انجام دادهاند و نمیتوانند پاسخگوی نيازهای حدود ۵ ميليون افغانی باشند که بازگشتهاند، آنان نه خانه دارند، نه زمين و نه کار. و اين دليل چنين فاجعهای است.“
البته رييس جمهور ايران، محمود احمدی نژاد، اعلام کرده است که بخاطر سرمای شديد بازگرداندن افغانها به افغانستان بطور موقت متوقف میشود، اما وی نگفته است که اين توقف برای چه مدت خواهد بود.
“جامعه مدافعان اقوام در معرض خطر“ از دولت ايران خواسته است که بازگرداندن مهاجران افغان را بلافاصله پس از زمستان از سرنگيرد، چون افغانستان هم اکنون توانايی جذب آنان را ندارد.
اولريش دليوس میگويد: “خواست ما اين است که هماهنگی بيشتری برای بازسازی افغانستان وجود داشته باشد، بخصوص در ارتباط با جذب دوباره آوارگان در جامعه. کافی نيست که سازمانهای بينالمللی مثل سازمان کمک به آوارگان سازمان ملل متحد بگويند که همه چيز مرتب است چون ما انقدر آواره را به وطنشان بازگرداندهايم، بلکه بايد ديد که تا چه حد اين انسانها در افغانستان در وضعيتی انسانی زندگی میکنند. يعنی برای مثال چه کسی به مسئله زمين آنها پاسخ میدهد. چون اينها برای حدود ۲۰ سال دور از کشورشان بودهاند، برمیگردند و میبينند که در زمينشان کسان ديگر هستند. چه کسی به اين مسائل پاسخ میدهد. همه اينها مشکلات هستند و کافی نيست که افغانها را پشت مرز رها کنند و بگويند خودتان مشکلتان را حل کنيد. بايد موضوع را بهتر سازماندهی و پيگيری کرد، وگرنه اينها علل کشمکشهای جديد در افغانستان خواهند بود. بين ساکنان قديم و جديد بر سر زمين و آب. و چنين کشمکشهايی در سال گذشته چندين بار وجود داشته که حتی به درگيری با اسلحه کشيده است. هر کس که میخواهد افغانستان کشوری باثبات باشد بايد کمک کند تا چنين کشمکشهايی بوجود نيايند.“
کيواندخت قهاری