اعتماد، روزنامه ای حرفه ای با رويکرد اصلاح طلبانه، محمدعلی توفيقی، اعتماد

[email protected]

اظهار نظر در مورد يک روزنامه بدون استفاده از متدهای رايج و بهره گيری از آمار و ارقام بصورت مقايسه ای يا بطور دقيقتر، نقد علمی عملکرد هيچ نشريه ای در يک مدت کوتاه و در برش کوچکی از زمان و يا ستون محدودی در يک صفحه امکان پذير نيست. مخصوصا در مورد روزنامه ای مانند "اعتماد" که از بخش های مختلف و متنوعی برخوردار بوده و انصافا در جذب مخاطبان بخصوص در ميان اقشار تحصيلکرده و نخبه اجتماع موفق عمل کرده است.

اما بصورت کلی و اجمالی می توان گفت که روزنامه اعتماد بعنوان يکی از معدود نشريات باقی مانده از دوران اصلاحات شناخته می شود- دورانی که تلاش شد برای تقويت رکن چهارم دمکراسی گام های اساسی در راستای افزايش کميت و کيفيت مطبوعات برداشته شود - و شايد اين شناسه بارزترين وجه شناختی برای مخاطبين عادی باشد. بگونه ای که هرگاه در ميان مردم نيازی برای کسب اخبار و يا تحليل در مورد اين جريان ايجاد شود، بدون شک يکی از محل های مراجعه آنها روزنامه اعتماد خواهد بود. اين نکته را به اين دليل ذکر نمودم که به يکی از مهمترين ويژگی های يک روزنامه وزين و معتبر که همانا "مرجع" شدن می باشد نيز اشاره ای هر چند گذرا داشته باشم. اگرچه روزنامه ها در شناسنامه خود زمينه های مختلفی نظير اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سياسی و ... را برای فعاليت ذکر می نمايند اما معمولا هر روزنامه ای در ميان تمايلات گوناگون مخاطبان خود تنها در يکی از اين زمينه ها از معدل بالاتری برخوردار شده و همين مسئله، قابليت مرجعيت روزنامه در آن زمينه بخصوص را در اجتماع شکل می دهد. که بنظر بنده برای رزونامه اعتماد " سياست ورزی اصلاح طلبانه" زمينه ای است که توانسته است بيشترين اقبال مردم را به اين روزنامه ايجاد نمايد. گرچه ديدگاهی نيز وجود دارد که کارکرد فربه سياسی روزنامه ها را يک نکته منفی ارزيابی می نمايد و آن را از موانع رشد و مانايی نشريات می داند اما واقعيت آن است که ما در جامعه ای زندگی می کنيم که بدليل ضعف نهادهای مدنی ، شرايط ابتدايی احزاب و نگاه خاص حاکميت به مقوله رسانه، چاره ای جز بدوش کشيده شدن بار انتقال آگاهی های سياسی و گاه حتی ترويج عمل سياسی – که مشخصا از وظايف احزاب است- توسط روزنامه ها وجود ندارد.البته اين تاکيد بر محوريت سياست در روزنامه اعتماد به هيچ وجه به معنی غيبت ساير زمينه ها نطير اقتصاد، فرهنگ و يا اجتماع نيست زيرا تنوع صفحه ها و موضوعات اختصاص يافته به هرکدام از اين مقوله ها بخوبی مبين گستردگی محتوا و طيف متمايز مطالب است بگونه ای که روزنامه توانسته است نيازهای متفاوت مخاطبين خود را به نحو احسن پوشش دهد و برای هر مراجعه کننده ای متناسب با ذوق و سطح دانش، مطالب جذاب و خواندنی وجود داشته باشد.
وجود نظم و توالی منطقی يکی از نشانه های کارکرد صحيح هر مجموعه هدفمند و سيستم کارآمد و اثربخش است. چنين نظم و توالی که در تقسيم بندی موضوعی صفحه های روزنامه اعتماد بخوبی مشهود است از هدايت گری هوشمندانه و حرفه ای حکايت دارد که مبتنی بر اهداف معينی نظيربيشترين تاثير گزاری غيرمستقيم بر ذهن خواننده، لذت بخش نمودن مطالعه، تمايل به پيگيری مطالب سريالی و ادامه دار و حتی ايجاد جاذبه های بصری می باشد.
از ديگر نقاط قوت روزنامه می توان به گريز از کليشه های رايج در صفحه آرايی و استفاده از ابتکارهای مناسب در زمينه جدا سازی مطالب متفاوت از همديگر، حداقلی بودن موارد ارجاع به صفحات ديگر و کم بودن فضای اشغال شده صفحات توسط آگهی های تجاری اشاره نمود(البته مورد اخير احتمالا يک توفيق اجباری است که با محدوديت های سفارش آگهی در نشريات منتقد بی ارتباط نيست).
يکی از مهمترين نقاط ضعف اکثر روزنامه های موجود، تمرکزگرايی بيش از حد است که البته اين نقص به شدت متاثر از متمرکز بودن نظام سياسی- اداری کشور می باشد بگونه ای که تقريبا همه چيز در تهرات خلاصه می شود و اگر يک ناظر خارجی و کم اطلاع از جغرافيای ايران به روزنامه های کشور مراجعه نمايد احتمالا تصور يک پايتخت هفتاد مليونی و يا کشور تک شهری در ذهن او شکل می گيرد! اين معضل که بسيار فراتر از پوشش دادن چند خبر بی ارزش استانی توسط اکثر روزنامه ها و يا حتی تخصيص صفحات معمولا کم محتوای شهرستان ها دربرخی روزنامه ها می باشد، سبب شده است که در شرايط فقدان روزنامه های محلی و نشريات حرفه ای، افکار عمومی کل کشور از بخش عمده ای از پتانسيل های فکری و اثرگذار اجتماع محروم شده و در يک سيکل معيوب استعدادهای بی نظير موجود در پهنه گسترده ايران از امکان شکوفايی و اثربخشی برخوردار نگردند.تنوع فرهنگی و قوميتی که در اکثر کشورهای توسعه يافته بعنوان فرصتی مناسب برای هم افزايی نيروهای اجتماعی خلاق از آن بهره گرفته می شود متاسفانه در کشور ما بدليل مديريت ناکارآمد درحال تبديل شدن به تهديدهای جديی در برابر توسعه همه جانبه است.روزنامه اعتماد می تواند متناسب با توان و وضعيت سياسی – اجتماعی برای رفع اين مشکل با بهره مندی از پتانسيل های موجود فرهنگی، اجتماعی و سياسی در جای جای سرزمين پهناور ايران نقش موثرتری در ايجاد همبستگی اجتماعی، پيوستگی سرزمينی و رفع محروميت های مختلف ايفا نمايد. البته با توجه به موانع امنيتی که در مسيرکار روزنامه نگاری وجود دارد، رفع اين معضل به يک عزم ملی نياز داشته و فراتر از اراده گردانندگان يک نشريه قرار دارد.
کيفيت پائين کاغذ مصرفی در روزنامه که خود کاهش شفافيت عکس ها و نوشته ها و بدنبال آن خستگی زود هنگام چشم ها را در پی دارد، عدم اشاره به نام عکاس و يا منابع تصويری، کيفيت متغيير چاپ و عدم استفاده مناسب از از سوتيترهای خلاصه وار، موارد ديگری هستند که در صورت برطرف نمودن آنها می توان شاهد بهبود کيفيت روزنامه اعتماد و ارتقا جايگاه آن درميان مخاطبان بصورت روز افزون باشيم .
جان کلام اينکه روزنامه اعتماد روزنامه ای است حرفه ای که با رويکردی اصلاح طلبانه در جلب اعتماد مردم موفق عمل کرده است .

دکتر محمدعلی توفيقی
روزنامه نگار کرد و عضو شورای مرکزی سازمان مجاهدين انقلاب اسلامی ايران

منبع: روزنامه اعتماد مورخ ۲۳/۶/۸۷