لندن، خبرگزاري جمهوري اسلامي ۸۴/۰۲/۱۵
خارجي. انگليس. انتخابات.
انتخابات پارلماني براي تعيين سرنوشت ۶۴۶كرسي مجلس عوام سراسر چهار پاره جغرافيايي كشور بريتانيا شامل انگليس ، ولز، اسكاتلند و ايرلند شمالي صبح روز پنجشنبه آغاز شد.
بيش از ۴۴ميليون نفر از جمعيت ۶۰ميليوني بريتانيا در اين دوره از انتخابات از حق راي برخوردارند ولي نتايج نظرسنجيها نشان داده است كه احتمالا رقمي حدود ۵۰تا ۵۵درصد در اين انتخابات شركت خواهند كرد.
پنجشنبههاي سرنوشت ساز
........................
تاريخ فعاليت پارلماني در انگليس گوياي اين است كه انتخابات براي تعيين نمايندگان مجلس عوام در اين كشور هميشه روزهاي پنجشنبه برگزار شده است.
اين درحالي است كه همه وقايع مهم در اين كشور كه نيازمند حضور عامه است در روزهاي تعطيل شنبه و يكشنبه برنامهريزي ميشود.
علت انتخاب روز پنجشنبه براي برگزاري انتخابات پارلماني، به فرهنگ ميخوارگي در اين كشور در روزهاي تعطيل پايان هفته برميگردد.
فلسفه انتخاب پنجشنبه براي برگزاري انتخابات در اين روز در بريتانيا اين است كه بريتانياييها معتقدند مهمترين شاخص دموكراسي مشاركت آگاهانه افراداست و رايدهندگان بايد براساس اراده و تصميمگيري شخصي و به دور از هرگونه شايبه به انتخاب دست بزنند و برخي از رايدهندگان ممكن است در روزهاي تعطيل شنبه و يكشنبه براثر مصرف الكل از حالت عادي خارج باشند.
در بيش از ۸۰سال گذشته غيراز يك استثناء همه انتخابات انگليس روزهاي پنجشنبه برگزار شده است و تنها در سال ۱۹۲۴ميلادي انتخابات پارلماني در اين كشور در روز چهارشنبه برگزار شده بود.
اعتراف به شكست پيش از اعلام پيروزي
....................................
حوزههاي رايگيري درانگليس به مدت ۱۵ساعت بر روي رايدهندگان باز است و اين مدت تمديد نميشود.
به محض بسته شدن حوزههاي رايگيري ، كار شمارش آرا آغاز و نتايج آن به مرور اعلام ميشود. تاريخ انتخابات پارلماني بيانگر آن است كه نخستين نتيجه رايگيري بطور معمول ۳۵تا ۴۵دقيقه پس از بسته شدن حوزههاي رايگيري اعلام ميشود كه در واقع با اعلام اين نتيجه نخستين نماينده منتخب مجلس عوام مشخص ميشود.
نتيجه نسبي انتخابات اوايل بامداد روز بعد مشخص ميشود، نتيجهاي كه نشان خواهد داد كدام حزب برنده ميدان انتخابات بوده است.
با اين وصف روال معمول در انگليس اين است كه حزب برنده خويشتنداري به خرج ميدهد و پيش از اعلام رسمي پيروزي، منتظر اعلام پذيرش شكست از سوي حزب رقيب ميماند.
در انتخابات سال ۲۰۰۱ميلادي "ويليام هيگ" رهبر وقت حزب محافظهكار حدود ساعت هشت صبح روز بعد از برگزار انتخابات بطور رسمي اعلام شكست كرده بود.
رهبر حزب پيروز ساعت ۹صبح به كاخ ملكه ميرود تا خود را آماده تشكيل كابينه جديد كند.
رنگها و نشانهها
...................
يكي از ويژگيهاي رقابت حزبي در انگليس، متصف شدن احزاب به رنگي خاص است. حزب كارگر به رهبري توني بلر با رنگ قرمز شناخته ميشود. رنگ مشخص حزب محافظه كار آبي است و ليبرال دموكراتها نيز با رنگ زرد شناخته ميشوند.
رنگ احزاب در پوسترهاي تبليغاتي آنها نيز نمايان ميشود.اين مساله به رايدهندگان كمك ميكند تا براحتي تعلق پوسترهاي تبليغاتي به احزاب را تشخيص دهند.
بيرايها
............
در نظام انتخاباتي انگليس نيز هماننده هر نظام ديگري بخشي از جامعه حق مشاركت در انتخابات را بطور كلي و يا مقطعي ندارند.
لردها مجلس اعيان از جمله افرادي هستند كه نه تنها حق نامزدي براي نمايندگي مجلس عوام ندارند، بلكه از اين حق نيز برخوردار نيستند تا در انتخابات براي گزينش نمايندگان اين مجلس مشاركت كنند.
علت منع لردها از راي دادن در انتخابات مجلس عوام به جايگاه سنتي آنان در گذشته برميگردد كه بالاتر از نمايندگان مجلس عوام بود.اين جايگاه با گذشت زمان دستخوش تغيير شده است و اكنون نمايندگان مجلس اعيان كه متصف به صفت "غيرمنتخب" هستند، قدرت مانور كمتري دارند.
همين تغيير جايگاه سبب شده است تا مجلس اعيان در سالهاي اخير اگرنه در تئوري ولي در عمل در رد مصوبات مجلس عوام با محدوديت بيشتري مواجه شود.
نمايندگان اين مجلس در صورتي كه نمايندگان مجلس عوام بر مصوبه خود تا سه بار اصرار كنند، در عمل بايد تن به خواسته منتخبان مردم داده و يا موضوع را به مرجع ديگري واگذار كنند.
زندانيان گروه ديگري هستند كه از حق راي در نظام انتخاباتي انگليس برخوردار نيستند. در سالهاي اخير درخواستهايي براي قايل شدن حق راي براي زندانيان مطرح شد ولي هيچگاه بطور جدي مورد توجه قرار نگرفت.
در واقع در نظام انتخاباتي انگليس حق راي يك امتياز براي شهروندان است كه در مورد زندانيان اين امتياز از آنان سلب ميشود.
افرادي كه سلامت رواني ندارند هم نميتوانند راي دهند.
دسته ديگر از افراد فاقد راي در انگليس را كساني تشكيل ميدهند كه دچار فساد مالي شده باشند.
مرتكبان تخلف انتخاباتي هم در انگليس به مدت پنج سال فاقد حق راي هستند حتي اگر جرمي كه مرتكب شدهاند منجر به زندان نشده باشد. در اين مورد نيز حق راي به عنوان امتياز تلقي ميشود كه سلب آن به معناي تنبيه فرد است.
كرسي بيرقيب
.................
يكي از نكات قابل توجه در نظام انتخاباتي انگليس وجود يك كرسي بيرقيب در اين كشور است كه متعلق به سخنگوي مجلس عوام است.
هرفردي كه سخنگويي مجلس عوام را در دوره قبل بر عهده داشته در انتخابات جديد كرسيش توسط احزاب مورد تهديد قرار نميگيرد واين فرد رقابت انتخاباتي را بدون رقيب پشت سر خواهد گذاشت.
سخنگوي مجلس عوام توسط نمايندگان اين مجلس تعيين ميشود و وظيفه اصلي وي اداره نشستهاي مجلس و هماهنگيهاي لازم در امور اداري و امنيتي پارلمان است.
اصولا سخنگوي مجلس حتي اگر وابسته به حزب باشد در نشستهاي مجلس بيطرفي خود را حفظ خواهد كرد و حتي در شمارش كرسيهاي احزاب، كرسي سخنگو به حساب حزب محسوب نخواهد شد.
وي حتي از راي دادن براي مصوبات مجلس خودداري خواهد كرد و تنها زماني راي ميدهد كه راي وي تعيينكننده باشد.
سخنگويي مجلس عوام را در دوره گذشته "مايكل مارتين" از حزب كارگر بر عهده داشت. وي داراي سه معاون است كه در صورت عدم حضور در مجلس نشستهاي آن را اداره خواهند كرد.
بطور معمول معاونان سخنگوي مجلس از ميان نمايندگان احزاب مهم انتخاب مي شوند تا تعادل حفظ شود.
حرمت مردگان
..................
رقابت حزبي در انتخابات انگليس معطوف به ايجاد فرصت و گزينههاي لازم براي رايدهندگان است و ايجاد هرگونه محدوديت ناگهاني براي اين هدف لغو انتخابات را به دنبال دارد.
بارزترين نمونه بروز چنين وضعي زماني است كه نامزدي از يك حوزه انتخابيه در دوره رقابت رسمي انتخاباتي، بدرود حيات گويد.
در اين وضع بخشي از رايدهندگان نامزد مورد نظر خود را از دست دادهاند و بطور طبيعي فرصت راي دادن براي آنان از ميان رفته است.
در چنين حالتي انتخابات براي آن حوزه انتخابيه لغو و برگزاري آن به بعد موكول ميشود.
در انتخابات پارلماني كه كار جمعآوري آرا براي آن از صبح امروز پنجشنبه آغاز شد، برگزاري انتخابات در حوزه انتخابيه "استافوردشاير سوث" به خاطر مرگ ناگهاي نامزد حزب ليبرال دموكرات، سومين حزب بزرگ انگليس لغو شده است.
رايگيري واسطهاي
....................
برقراري حوزههاي رايگيري يكي از راههاي جمعآوري آراي افراد در انگليس است كه در كنار آن رايگيري پستي و رايگيري واسطهاي نيز وجود دارد.
در رايگيري واسطهاي افراد خود در پاي صندوقهاي راي حاضر نميشوند بلكه فردي را به عنوان نماينده خود معرفي ميكنند تا به جاي آنان در حوزه راي گيري حاضر شده و راي دهد.راي به اين روش را "پراكسي ووت" مينامند.
هدف برقراري نظام رايگيري پستي و پراكسيووت ايجاد فرصت براي همه افراد واجد شرايط جهت استفاده از امتياز راي دهي از يك سو و افزايش ميزان مشاركت سياسي از سوي ديگر است.
رايگيري پستي در انگليس از سال ۲۰۰۱ميلادي دچار تحول اساسي شد به اين معنا كه محدوديت براي استفاده از اين روش برداشته شد و به همه افراد اجازه داده شده است تا در صورت تمايل از اين روش استفاده كنند.
اين در حالي است كه تا پيش از آن فقط افرادي ازاين روش بهره ميگرفتند كه داراي عذر موجه براي عدم حضور در پاي صندوقهاي راي بودند.
براساس آخرين آمار رسمي،بيش ازشش ميليون نفر براي اين دوره از انتخابات پارلماني آراي خود را از طريق پست ارسال كردهاند.
ثبت نام اجباري، راي دادن اختياري
...................................
در نظام انتخاباتي انگليس همه شهروندان بالاي ۱۸سال بايد فرمهاي شركت در انتخابات را تكميل كرده و براي كميسيون انتخاباتي ارسال كنند.
فرمهاي ثبت نام انتخاباتي براي رايدهندگان پيش ازآغاز رقابت انتخاباتي ارسال ميشود. افرادي كه از تكميل فرم امتناع كنند با محدوديتهايي در امور زندگي خويش مواجه خواهند شد.اگر چه اين محدوديتها رسمي و دولتي نيست در عمل همان تاثيرات را بر جاي ميگذارد.
يكي از مشكلاتي كه براي اين افراد ايجاد ميشود، در نرخگذاري اعتباري آنها توسط موسسههاي مالي نمود مييابد. به عنوان مثال افرادي كه قصد داشته باشند وام مسكن دريافت كنند، مهمترين مدرك براي اثبات محل سكونت سابقه ثبت نام براي انتخابات است.
يك محدوديت ديگر نيز انتخاب شدن به عنوان هيات منصفه دادگاهها است. بر اساس قوانين انگليس هيات منصفه دادگاهها از ميان شهروندان هر منطقه و به قيد قرعه انتخاب ميشود. تنها نام افرادي در اين قرعه كشي قرار داده ميشود كه داراي سابقه ثبت نام در انتخابات باشند.
آب و هوا و ميزان مشاركت
...........................
يكي از دغدغههاي دست اندركاران انتخابات و رهبران احزاب در انگليس اثرگذاري شرايط آب و هوايي بر ميزان مشاركت در كنار دلايل سياسي است.
تاريخ سه دوره گذشته انتخابات پارلماني در انگليس نشان داده است هر گاه هنگام برگزاري انتخابات مناطق مختلف اين كشور از هواي صاف و آفتابي برخوردار بودهاند، ميزان مشاركت افزايش داشت و بارندگي و سرما نيز ميزان مشاركت را كاهش داده است.
به عنوان مثال ميزان مشاركت در انتخابات سالهاي ۱۹۹۲و ۱۹۹۷كه در يك روز آفتابي برگزار شده بود به ترتيب ۷۸و ۷۱درصد از مردم مشاركت كردند در حالي كه در انتخابات سال ۲۰۰۱ميلادي كه در يك روز باراني همراه با وزش باد برگزار شد ميزان مشاركت به ۵۹درصد كاهش يافت.
شوكهاي انتخاباتي
..................
نتيجه هر انتخابي مسلما از قبل مشخص نيست و برخي مواقع نتايجي از صندوقهاي راي بيرون ميآيد كه نه تنها براي احزاب بلكه براي محافل سياسي و رسانهاي و افكار عمومي "شوك آور" است.
شوك آورترين نتيجه انتخابات زماني است كه باوجود پيش بيني موسسههاي نظرسنجي و بنگاههاي شرط بندي، حزبي كه بيشترين اطمينان به پيروزي آن وجود دارد، بازنده از ميدان خارج شود.
چنين نتيجهاي بر همه اركان جامعه اثرگذاري خواهد كرد ولي مهمترين و فوريترين اثر آن در بازار بورس و ارزش پول كشور متجلي ميشود.
دليل اين امر تشكيل دولت توسط حزب پيروز و نگاه متفاوت احزاب به اقتصاد و مسايل جامعه است.
اما غير از اين نيز نتايج شوك آور ديگري براي انتخابات در انگليس قابل تصور است.
يكي از اين شوكهاي قابل تصور زماني است كه رهبر حزب پيروز كرسي خود را از دست بدهد.در اين حالت حزب بايد يك رهبر جديد از ميان نمايندگان منتخب خود انتخاب كند تا بتواند دولت تشكيل دهد.
از دست رفتن كرسي رهبران احزاب ديگر نيز اگر چه در حد رهبر حزب پيروز اثرگذار نيست، ولي شوك انتخاباتي محسوب ميشود.
گذشته از رهبران احزاب، شخصيتهاي مهم دو حزب اصلي نيز در صورت از دست دادن كرسيهايشان شوكآفرين خواهند شد.
شخصيتهاي اصلي حزب پيروز را افرادي تشكيل ميدهند كه عضو كابينه و يا جلونشين در مجلس عوام محسوب ميشوند و بازنده شدن آنان به معناي ايجاد مشكل براي حزب پيروز در تشكيل كابينه خواهد بود.
در نظام انتخاباتي انگليس رهبر حزب پيروز دقايقي پس از اعلام شكست حزب رقيب به كاخ ملكه ميرود تا با اعلام پيروزي، فرمان تشكيل دولت جديد را دريافت كند.
اين اقدام يك برنامه تشريفاتي است زيرا معمولا احزاب از قبل كابينه خود را تشكيل ميدهند.