در متون اصیل زرتشتی، به ویژه «اوستا»، منجی دین زرتشت، سوشیانس نامیده شده است. این عبارت ترکیبی از ریشه کلمه پهلوی سو، به معنای سود و منفعت است.
شاید بتوان در میان متون کهن پهلوی، اوستایی معانی دیگری را نیز برای این گزاره یافت؛ لیکن آنچه در این میان از اهمیت بیشتری برخوردار است، موارد اطلاق این مفهوم و نحوه بهره برداری متون شرعی و مذهبی دین زرتشتی از آن است. به درستی نمی توان موارد متعدّد اطلاق سوشیانس را در متون زرتشتی برشمرد؛ برای نمونه در جایی از اوستا سوشیانس ها سه تن انگاشته شده اند. از سویی دیگر، گاه سوشیانس به امری مفرد و واحد اطلاق شده که در این صورت منظور سوشیانس سوم خواهد بود.

نهادهای پاک سیرت سه سوشیانت که از نسل زرتشت در دریاچه ای اسطوره ای به نام «کیانسه» پنهان شده اند، در زمان های مقتضی و از طریق سازو کاری اسطوره‎ای پای به عرصه وجود و اصلاح جهان می نهند.

بنابر گمانه زنی های دراز دامن، مکان کنونی دریاچه یاد شده، به احتمال بسیار زیاد همان دریاچه هامون است.

جاماسب شاگرد زرتشت، در كتاب معروف خود «جاماسبنامه» ميگويد:
«سوشيانس، دين را به جهان رواج دهد، فقر و تنگدستي را ريشهكن سازد، ايزدن را از دست اهريمن نجات داده، مردم را همفكر، همگفتار و همكردار گرداند.»

و اما در صفحه ی ۱۱۰ و ۱۱۱ کتاب آئین اختیار در باره سوشیانت، موبد محترم آقای کورش نیکنام چنین می گوید:
« در واقع زرتشت خود را یک سوشیانت یعنی سود رسان مقدس می داند در کنار اینکه یک پیامبر و یک مانترن است یعنی بیانش طوری است که اندیشه ها را متحول و بیدار می کند. و می فرماید: من انسانی هستم که برای بیداری و سود رسانی به میان انسانها آمده ام و اشاره می کند که بعد از من هم سوشیانتهایی خواهند آمد که سودشان به تمام هستی می رسد. به عبارتی هر کدام از ما یک سوشیانت کوچکی هستیم که اگر معنویت را در خود پرورش دهیم و اندیشه فرزندان خود را بیدار کنیم، در خانه و محل زندگی خود یک سوشیانت کوچک می شویم.
سوشیانتهای برجسته کسانی هستند همانند امام خمینی که تحولی را در اندیشه ایرانیان بوجود آوردند تا از زیر یوق استعمار بیرون آیند.
بنابراین سوشیانتی که زرتشت به آن معتقد است هر زمانی امکان وجود آن هست که اندیشه ها و باورها را متحول کند البته در زمان ساسانیان عمر جهان را به ۱۲ هزار سال تقسیم کردند و در پایان هر دوره سه هزار ساله قائل به یک سوشیانت واحد شدند که ما آن را قبول نداریم.»

این چنین است تعریف موبد محترم آقای کورش نیکنام از سوشیانت های برجسته و تو «خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل» که منِ خواننده با خواندن این سطور و شناخت سوشیانت ها، به ویژه سوشیانتهای برجسته، دانستم که افزون بر لعنتِ روزانه امام ها و نایبانشان، باید بر سوشیانت های برجسته هم لعنت فرستاد! باشد که از این پس برای بیداری ما بندگان خدا نیایند که عطایشان را به لقایشان و سودشان را به خودشان می بخشیم، و از حضرات تمنا می کنیم ما را به حال خود رها کنند که در همان خواب خودمان باقی بمانیم که با پدیدار شدن یک تن از برجستگان شان دیدیم و می بینیم که در خواب زیستن هزاران بار از زیستن در کابوس بیداری آنها بهتر است!

محسن آذر

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

کوروش نیکنام، موبد، نویسنده و پژوهشگر فرهنگ ایران باستان است. او پژوهش ها و نوشته های بسیاری پیرامون تاریخ ایران و دین زرتشتی دارد و در هفتمین دوره مجلس شورای اسلامی نماینده زرتشتیان بوده‌است.

*کتاب کورش نیکنام: آیین اختیار، گفتاری پیرامون فرهنگ و فلسفه زرتشت، ناشر: انتشارات تیس