ماموریتی دشوار

اردوغان گفته است که مهم آزادسازی رقه از دست نیروهای داعش است و سپردن کنترل شهر به دست اهالی آن که عمدتا عرب و سنی‌مذهب هستند. نگرانی ترکیه از آن است که رقه توسط کردهای سوریه و یگان‌های مدافع خلق YPG آزاد شود و سرنوشتی مشابه منبج پیدا کند. یعنی پس از آزاد شدن، نیروهای کرد در این شهر مواضع خود را حفظ کنند.

یگان‌های مدافع خلق عملا بازوی مسلح "حزب اتحاد دموکراتیک" سوریه PYD به شمار می‌آیند. حزب اتحاد دموکراتیک سوریه و یگان‌های مدافع خلق از نظر دولت ترکیه به ‌مثابه شاخه‌ای از پ‌ک‌ک، حزب کارگردان کردستان ترکیه بوده و از این‌رو دولت ترکیه این جریان را یک سازمان تروریستی ارزیابی می‌کند.

از همین روست که نخست وزیر ترکیه، بینالی یلدریم خطاب به دولت آمریکا هشدار داده است که اگر برای آزادسازی رقه از نیروهای وابسته به جریانات تروریستی استفاده شود، ترکیه مشارکت نخواهد کرد. یلدریم گفته است: «به‌ویژه اگر موضوع بر سر همکاری با نیروهای وابسته به شاخه ‌سازمان تروریستی ننگین پ‌ک‌ک باشد.»

بازی بر سر مناسبات با آمریکا

دولت ترکیه تا پیش از انتخابات ژوئن ۲۰۱۵ با حزب کارگران کردستان بر سر برقراری آتش بس مذاکره کرده و به توافق رسیده بود. اما پس از آنکه حزب حاکم ترکیه، حزب عدالت و توسعه در انتخابات سال ۲۰۱۵ نتوانست به نتیجه مطلوب خود دست یابد، عملا آتش بس به پایان رسید.

حزب کارگران کردستان ترکیه عملا با حزب اتحاد دموکراتیک سوریه همکاری گسترده‌ای دارد. از این‌رو، همکاری حزب کارگران کردستان ترکیه با کردهای سوریه، باعث شده که دولت ترکیه حضور یگان‌های مدافع خلق در نبرد با داعش را از اساس رد کند.

نخست وزیر ترکیه، بینالی یلدریم در این باره گفته است: «این بدین معنی است که در مبارزه با یک گروه تروریستی از یک گروه تروریستی دیگر استفاده شود.» او از آمریکا پرسیده است که پس از پایان مبارزه با نیروهای داعش در سوریه، تکلیف ما با گروه تروریستی یگان‌های مدافع خلق و حزب اتحاد دموکراتیک سوریه چه می‌شود؟ یلدریم استفاده از نیروهای کرد در مبارزه با داعش در سوریه را نقض آشکار همکاری‌های استراتژیک بین ترکیه و آمریکا اعلام کرده است.

آمریکا و یگان‌های مدافع خلق

دولت آمریکا ارزیابی متفاوتی از حزب اتحاد دموکراتیک سوریه دارد و این سازمان را یک جریان تروریستی نمی‌داند. آمریکا نیروهای وابسته به یگان‌های مدافع خلق را مهم‌ترین و قابل اعتمادترین متحد خود در نبرد با داعش ارزیابی می‌کند.

اخیرا فرمانده نیروهای نظامی آمریکا در سوریه، جوزف ووتل، با مسئولان حزب اتحاد دموکراتیک سوریه دیدار و گفت‌وگو داشته است. این نخستین دیدار فرمانده نظامی آمریکا در سوریه با مسئولان حزب اتحاد دموکراتیک سوریه پس از شروع کار دولت ترامپ است.

ترکیه امیدوار است که دولت ترامپ به همکاری با نیروهای وابسته به یگان‌های مدافع خلق خاتمه دهد. از ماه اوت سال گذشته، نیروهای وابسته به یگان‌های مدافع خلق با بهره گرفتن از حمایت هوایی آمریکا موفق شدند نیروهای وابسته به داعش را از شهر منبج بیرون برانند و کنترل این شهر را برعهده بگیرند.

آمریکا باید تصمیم بگیرد

یکی از محورهای اصلی نیروهای دموکراتیک سوریه را یگان‌های مدافع خلق تشکیل می‌دهند. اردوغان از آمریکا خواسته است تا نیروهای وابسته به حزب اتحاد دموکراتیک سوریه و بازوی مسلح آن، یعنی یگان‌های مدافع خلق را به منطقه‌ای واقع در شرق فرات محدود کند. به این ترتیب اردوغان از آمریکا خواسته است تا مقدمات عقب نشینی نیروهای وابسته به یگان‌های مدافع خلق از شهر منبج را فراهم آورد. اردوغان مدعی شده است: «آمریکا بارها به ما اطمینان داده که نیروهای کرد از شهر منبج خارج خواهند شد. اما تا این لحظه هیچ اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است.»

رسانه‌های ترکیه اما به نقل از نیروهای دموکرات سوریه اعلام کرده‌اند که ژنرال ووتل بر همکاری آمریکا با این نیروها تاکید ورزیده و حتی اعلام آمادگی کرده تا سلاح‌های سنگین در اختیار آن‌ها قرار دهد. اردوغان در واکنش به این خبر اعلام کرده است که هرگاه چنین چیزی اتفاق بیافتد، ارتش ترکیه همراه با نیروهای سوری متحد خود همانگونه که الباب را آزاد کردند، اقدام به پاک کردن منبج از نیروهای یگان‌های مدافع خلق خواهند کرد. اردوغان گفت: «گام بعدی ما شهر منبج است. این شهر به عرب‌ها تعلق دارد ونه به یگان‌های مدافع خلق.»

ارتش ترکیه برای آزادسازی رقه و نبرد با نیروهای داعش دو راه بیشتر ندارد؛ یکی از طریق منطقه منبج و دیگری از مسیر کوبانی که یک شهر کردنشین است. اینکه ترکیه کدام مسیر را برگزیند، تفاوتی نمی‌کند. در هر دو مسیر، رویارویی با نیروهای یگان‌های مدافع خلق اجتناب ناپذیر است.

این در حالی است که رهبر اپوزیسیون ترکیه، کمال کلیجداراوغلو، از اساس با مشارکت ترکیه در نبرد با نیروهای داعش در رقه مخالف است. او گفته است: «از لشکرکشی به رقه سخن می‌گویید. فرزندان چه کسانی را می‌خواهید به رقه بفرستید؟ فرزندان فقرا و تهیدستان ترکیه را؟ فرزندان خودتان را بفرستید به رقه. اگر اینکار را بکنید، دعای ما را هم پشت سر خود خواهید داشت. دست پسرانتان را بگیرید و بروید به رقه.»

باید یادآور شد که در جریان آزاد سازی الباب، بیش از ۷۰ سرباز ترکیه کشته شدند. حال آنکه نگرانی از بالارفتن تعداد تلفات ترکیه در صورت حمله به رقه و رویارویی با یگان‌های مدافع خلق بسیار جدی‌تر از نبرد بر سر آزادسازی الباب است.

دونالد ترامپ وعده داده است که نسل نیروهای وابسته به داعش را از روی زمین پاک کند. چنین هدفی بدون تصرف و آزادسازی رقه ممکن و دست‌یافتنی نیست. اما در حمله به نیروهای داعش در رقه، آمریکا نمی‌تواند هم بر روی همراهی نیروهای یگان‌های مدافع خلق و هم بر مشارکت ترکیه حساب کند. ترکیه از جنگ‌افزارهای سنگین برای مقابله با نیروهای داعش برخوردار است. و از آن گذشته، ترکیه می‌تواند هشت تا ۹ هزار سرباز خود را برای حمله به رقه اعزام کند. شمار نیروهای وابسته به "دولت اسلامی" در رقه، در حدود ۱۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود.

اگر ترامپ به مشارکت خود با کردها خاتمه دهد و با ترکیه همراه شود، نیروهای کرد به سوی روسیه خواهند رفت و خود را با کمک روسیه علیه ترکیه تجهیز می‌کنند. دولت روسیه همین اواخر کنفرانسی با شرکت نمایندگان کرد کشورهای ترکیه، سوریه، عراق و ایران برگزار کرده بود و از آن گذشته، روسیه در همراهی با حزب اتحاد دموکراتیک سوریه، اقدام به تهیه طرح قانون اساسی جدید این کشور نموده است. این چنین است که آزادی رقه و بیرون راندن نیروهای داعش از این شهر تنها یک هدف نظامی نیست، بلکه یک چالش سیاسی با پرسش‌های بسیار است.