نروژ نخستین کشور فهرست و کره شمالی آخرین

فنلاند که شش سال پی در پی مقام‌ نخست آزادی مطبوعات را داشت، سقوط کرده و و نروژ به جای او نشسته است.

در جایگاه دوم فهرست رده‌بندی، سوئد قرار دارد که شش رده بالا آمده است.

به مدت ۱۲ سال، سه کشور، در رده های آخر قرار داشته‌اند: کره شمالی، ترکمنستان و اریتره.

اریتره با رتبه ۱۷۹، سال گذشته به برخی گروه‌های رسانه‌ای خارجی اجازه ورود به کشور را داد و به همین دلیل برای نخستین بار از سال ۲۰۰۷، رده آخر به کره شمالی رسید. بر اساس این جدول، ترکمنستان رتبه ۱۷۸ را دارد و سوریه ۱۷۷.

آفریقای شمالی و خاورمیانه‌ همچنان دشوارترین و خطرناک‌ترین مناطق برای روزنامه‌نگاران در انجام وظایف حرفه‌ای‌شان است.

خاورمیانه، جنگ و دیکتاتوری

دفاع از مذهب، اصول اخلاقی و دستورات حکومتی در خاورمیانه زمینه‌هایی هستند که بیشترین بهانه را برای تحدید آزادی رسانه‌ها فراهم می‌کنند. در عربستان سعودی که با سه رتبه افت به رده ۱۶۸ رسیده، رائف بدوی به جرم «توهین به اسلام» به ۱۰ سال زندان و شلاق محکوم شده است.

جنگ و بحران‌های دراز مدت نیز به وضعیت آزادی اطلاع رسانی کشور در رده‌بندی آسیب جدی می‌زند.

در یمن که در رده ۱۶۶ فرار دارد، روزنامه‌نگاران حتی در زمان آتش بس نیز بازداشت می‌شوند. یمن گرچه سه رتبه در فهرست رده بندی بالا فته و تعداد کشته شدگان کمتر شده، با این حال خطر ربوده شدن و به گروگان گرفته شدن روزنامه‌نگاران توسط گروه‌های شورشی حوثی و القاعده یا کشته شدن روزنامه‌نگاران در حملات هوایی ائتلاف به رهبری عربستان سعودی وجود دارد.

ایران در رتبه ۱۶۵

بنا بر این گزارش، جمهوری اسلامی ایران ده‌ها روزنامه‌نگار و وب‌نگار را با اتهام‌هایی چون «اقدام علیه امنیت ملی» یا «فساد اخلاقی»، بازداشت و زندانی می‌کند. با این حال این کشور چهار رتبه نسبت به سال قبل فراتر رفته که گزارشگران بدون مرز علت آن را بدتر شدن وضعیت دیگر کشورها دانسته است. سال پیش، ایران در رده ۱۶۹ جدول قرار داشت.

بر اساس تخقیقات گزارشگران بدون مرز، ایران در سال گذشته نیز همچنان یکی از ۵ زندان بزرگ جهان برای فعالان رسانه‌ای بود. به دلیل شرایط بسیار ناگوار زندان‌ها و محروم بودن زندانیان از حق درمان، بسیاری از زندانیان عقیدتی و از این میان روزنامه‌نگاران برای ابتدایی‌ترین خواست‌های خود مجبور می‌شوند که دست به اعتصاب غذا بزنند. در سال گذشته دست‌کم ۱۰ روزنامه‌نگار با اعتصاب جان خود را به خطر انداختند.

احضار و بازداشت‌ها روزنامه‌نگاران و صدور احکام سنگین در سال گذشته ادامه داشته و مجازات‌های غیر انسانی مانند شلاق زدن همچنان اجرا می‌شود و در سال میلادی ۲۰۱۶ ایران دست کم چهار روزنامه‌نگار را به تحمل شلاق محکوم کرد.

علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران در فهرست دشمنان آزادی رسانه‌ها قرار دارد.

افغانستان رتبه ۱۲۰

افغانستان در همسایگی ایران در رده ۱۲۰ برجا مانده است. یکی به دلیل وضعیت بحرانی دیگر کشورها و دیگر به دلیل تدوام مقاومت خبرنگاران و حکومت در دفاع از آزادی اطلاع رسانی است. این گزارش تاکید می‌کند که شماری از ولایت به ویژه تحت کنترل طالبان به سیاه چال‌های اطلاع‌رسانی تبدیل شده‌اند که در آن خبرنگاران و رسانه امکان فعالیت آزاد ندارند.

افزایش ناامنی در بسیاری از ولایات به افزایش تنش میان خبرنگاران و مقامات محلی انجامیده است. شماری از والیان و مسوولان محلی استقلال روزنامه‌نگاران را نمی‌پذیرند و به آن احترام نمی‌گذارند. از سوی دیگر اعلام آمادگی حکومت برای ایجاد ساز و کارهای امنیتی در حفاظت از روزنامه‌نگاران تاثیرگذار بوده است.

با وجود نگرانی‌های بسیار اما افغانستان از نادر کشورهای جهان است که کمیته مشترک مصونیت خبرنگاران در آن با همت خبرنگاران و مسوولان حکومتی تشکیل شده است. این کمیته که در آن مقامات حکومتی و نمایندگان روزنامه‌نگاران حضور دارند، برای هماهنگی در اقدام‌‌های عاجل برای حفاظت از رسانه‌ها و خبرنگاران تشکیل شده است. این اقدام‌ها باعث پابرجایی شکننده افغانستان در رده خود است.

ترکیه فرو می‌افتد

در این گزارش وضعیت آزادی رسانه در ترکیه یکی از نگران‌کننده‌ترین نمونه‌ها در رده بندی سال ۲۰۱۷ اعلام شده است.

ترکیه با از دست دادن چهار رتبه اکنون نسبت به سال پیش در رده ۱۵۵ قرار گرفته است که نسبت به ۱۲ سال پیش، ۵۶ رتبه افت داشته است.

بنا به این گزارش، کودتای نافرجام ژوئیه سال ۲۰۱۶، این بهانه را به حکومت داده که بدون منع و محدودیت ستیز خود را با رسانه‌های منتقد ادامه دهد و با برقراری وضعیت اضطراری پس از کودتا، ده‌ها رسانه‌ای را که در اعتصاب بودند تعطیل و از نشر آن‌ها جلوگیری کند. پیامد آن محدود شدن گوناگونی و شمار روزنامه‌ها به چندین روزنامه‌ای است که شمارگان بالایی ندارند.

زندانی شدن بیش از صد روزنامه‌نگار بدون محاکمه و دادگاه، ترکیه به را بزرگ‌ترین زندان روزنامه‌نگاران در دنیا تبدیل کرده است.

دموکراسی‌های در حال پس‌رفت

تنها در یک سال، تعداد کشورهایی که وضعیت‌ آزادی اطلاع‌رسانی در آن‌ها خوب و یا کمابیش خوب بوده است، ۲،۳ درصد کاهش یافته و کشورهای دموکراتیک را هم دربرگرفته است. کانادا با ۲۲ در میان ۱۸۰ کشور، در رده‌بندی امسال ۴ رتبه از دست داده است. ایالات متحده آمریکا ۲ رتبه، لهستان ۷ رتبه، زلاندنو ۸ رتبه و نامیبیا ۷ رتبه از دست داده‌اند.

در کشورهای دموکراتیک اروپایی هلند ۳ و فنلاند ۲ رتبه از دست داده‌اند. هر چند اروپا از نظر شناساگرها بهترین رده را دارد اما در مدت پنج سال بیشترین افت ۱۷،۵ درصدی را داشته است.

پس‌رفت دموکراسی‌ها در عرصه آزادی رسانه‌ها تازه نیست و در سال‌های گذشته نیز این روند مشاهده شده بود.

گزارش‌گران بدون مرز از سال ۲۰٠٢ «رده‌بندی جهانی آزادی مطبوعات» را منتشر می‌کند.

رده‌بندی جهانی آزادی مطبوعات، معیاری برای سنجش میزان بهرمندی روزنامه‌نگاران از آزادی در ١٨٠ کشور جهان است که معبارهایی چون کثرت‌گرایی، استقلال رسانه‌ها، زیست‌گاه و خودسانسوری، چارچوب های حقوقی و قانونی، شفافیت، زیرساخت‌ها، و آزارگری و سرکوب آزادی اطلاع رسانی در آن محاسبه می‌شوند.