زیتون- مهسا محمدی
حوالی ساعت ۱۰:۳۰ صبح چهارشنبه ۱۷ خرداد٬ هم‌زمان دو تیم عملیات تروریستی وارد مجلس ایران و مقبره آیت الله خمینی شدند. حمله‌کنندگان با هدف قرار دادن تعدادی از نیروهای حفاظت مجلس، اقدام به تیراندازی و عملیات انتحاری کردند. این عملیات طولانی که تا حوالی ۴ بعد از ظهر ادامه داشت به کشته شدن ۱۲ نفر و زخمی شدن ۴۲ نفر منجر شد و همچنین در نتیجه تیراندازی پلیس و عملیات انتحاری٬ ۶ نفر از تروریست‌ها نیز کشته شدند.
داعش در ساعت‌های اولیه حمله مسوولیت آن را برعهده گرفت و این خبر٬ ایران را در شوکی فروبرد که خیلی از کشورهای دیگر جهان پیش از این‌ها٬ آن را تجربه کرده بودند. در طی سال‌های اخیر، بعد از ظهور داعش و عملیات‌های خونین آن در نقاط مختلف دنیا٬ ایران همواره کشوری بود که با وجود ادعای حضور در صف اول مقابله با داعش و همجواری به محل تولد آن٬ از حمله‌های این گروه در امان مانده بود.
حالا با عملیات امروز به نظر می‌رسد این دوران به سر رسیده و ایران نیز یکی از زخم خوردگان مستقیم این تروریست‌های حرفه ای شده است. اهمیت عملیات داعش در تهران، عوامل موثر در شکل‌گیری آن، همکاران احتمالی نیروهایی که نه در خیابان‌های ایران بلکه در کریدورهای مجلس عملیات کردند و ارتباط این عملیات با اتفاقات اخیر در منطقه٬ سوال‌هایی بود که زیتون با فرزانه روستایی روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل سیاسی مطرح کرد. روستایی عقیده دارد که این عملیات به لحاظ پرستیژی٬ عملیات مهمی است و احتمالا همدستانی در میان جریان‌های داخلی داشته است. او این اتفاق را قطعه‌ای از پازل اتفاقات منطقه در یکی دو هفته اخیر ارزیابی می‌کند.
متن کامل این گفتگو از پی می‌آید:
خانم روستایی بگذارید با این سوال شروع کنم که چرا اساسا عملیات تروریستی امروز داعش در تهران مهم است؟
اهمیت این حمله و عملیاتی که داعش در تهران انجام داده است بدین لحاظ است که اولین باری است که داعش توانست به مرزهای ایران نفوذ کند و نشان بدهد که شبکه امنیتی ایران چندان کارا نیست.
آنها با یک برنامه پرستیژی خیلی جدی توانستند دو عملیات را به صورت موازی پیش ببرند و از همه مهم‌تر اینکه توانستند به ساختمان داخلی مجلس نفوذ کنند و در کریدورهای داخلی مجلس ایران تیراندازی کنند. حتی تلاش کردند که خود را به صحن علنی مجلس برسانند و احتمالا برنامه داشتند که آنجا خود را منفجر کنند یا قتل عامی انجام بدهند. از این رو اینکه داعش بتواند در یک روز به دو نقطه مهم در ایران و در واقع تهران حمله کند و دو تیم متشکل از ۴ـ ۵ نفر که مسلح به سلاح‌های مختلف و انفجاری بودند را در این نقاط نفوذ دهد اتفاق جدید و مهمی بوده است و به نظر من نشان از آن دارد که اتفاقات دیگری نیز در راه است.
بنابراین به نظر شما این عملیات نشانی از ضعف سیستم امنیتی ایران است که تاکنون ادعا می‌شد محکم و نفوذ پذیر است و داعش را توانسته پشت مرزها نگه دارد؟
به نظر من پاسخ می‌تواند مثبت یا منفی باشد. ببینید، بالاخره داعش توانست این کار را انجام دهد و توانست در شبکه امنیتی ایران نفوذ کند و برنامه‌ریزی سنگینی برای انجام این کار انجام دهد. با این حال این اتفاق به لحاظ امنیتی خیلی اتفاق سنگین و هولناکی نیست. چرا که می‌بینیم داعش در این چند وقت اخیر به طور مرتب در لندن، پاریس و حتی آلمان در حال انجام عملیات است. از سوی دیگر این حمله هم نشان از اهمیت ایران دارد و هم نشان می‌دهد که ایران در صف مقدم مقابله با داعش قرار دارد و به همین دلیل حساسیت آنان را تحریک کرده است.
خب با توجه به شرایط موجود٬ به نظر شما باید از این حمله ترسید؟
بله، من معتقدم که واقعا باید از این عملیات ترسید. اگر این یک حمله کور و یا حمله با چاقو به مردم در خیابان بود باز متفاوت بود و شاید ترس کمتری داشت اما ما در اینجا با دو تیم کامل مواجهیم که با برنامه‌ریزی و حمایت کامل توانستند در تهران عملیات دقیقی انجام دهند. آنها احتمالا از ماه‌ها قبل در ایران مستقر شدند و کانال‌هایی داشتند که از طریق آن توانستند مواد منفجره و سلاح‌هایشان را در تهران مستقر کنند. این افراد یک‌دفعه از آسمان نازل نشدند، در تهران مواد منفجره به راحتی تهیه نمی‌شود و حال این عملیات تروریستی در ایران توسط تیمی که تابحال به اصطلاح فابریک بوده و عملیات نداشته است٬ صورت گرفته است. از سوی دیگر اگر در تهران بتوان دو عملیات اجرا کرد که در هر کدام ۴ نفربا با کلت و مسلسل و ادوات کامل حضور دارند این بدان معناست که آنان تجهیزات٬ نفرات و برنامه‌های دیگری هم دارند. شبکه‌ای که توانسته این عملیات را برنامه‌ریزی کند به نظر من شبکه بزرگی بوده و این هولناک و غیرمنتظره است.
چه عواملی باعث شد تا چنین سازماندهی از سوی داعش در این زمان مشخص در ایران صورت بگیرد؟
من احساس می‌کنم که در چند ماه گذشته نیروهای امنیتی ایران به جای اینکه نگران عملیات داعش باشد روی انتخابات ریاست جمهوری و یا به عبارت دقیق‌تر روی رییس‌جمهور کردن ابراهیم رییسی تمرکز کردند. بنابراین می‌تون احتمال داد که به این ترتیب از داعش و تهدیدهایی که خارج از مرزها می‌آید غافل شدند.
نکته دیگر این است که چندین دستگاه اطلاعاتی در ایران فعال است، اطلاعات، اطلاعات سپاه و تشکیلات اطلاعاتی نزدیک به رهبر ایران. حال موضوع این است که آیا این دستگاه‌ها اطلاعات خود را با هم مبادله می‌کنند یا یک نیروی مرکزی آنها را با هم همراه و هماهنگ می‌کند؟ واقعیت این است که این‌ها برای ما سوالات بی پاسخ است. به نظر می‌رسد که پراکنده و متعدد بودن دستگاه امنیتی در ایران سورا‌خ‌هایی را در آن به وجود آورده‌است که موجب شده داعش بتواند حتی به مجلس ایران هم نفوذ کند.
اگر از جهت دیگری بخواهیم به بحث ورود کنیم٬ آیا به نظر شما احتمال دارد که کشورهای منطقه پشت این عملیات تروریستی باشند یا جریان‌هایی در داخل شرایط آن را فراهم کرده باشند؟
قطعا عربستان سعودی حاضر است هزینه‌ها و لجستیک هر جریان سیاسی که بخواهد ایران را ناامن کند، تقبل کند. سعودی‌ها برای ضربه زدن به ایران و کشاندن جنگ به ایران از هر فرصتی استفاده می‌کنند و هر بودجه‌ای را خرج می‌کنند و این به صراحت در سخنان مسوولان امنیتی و وزیر خارجه و وزیر کشو و دفاع عربستان آمده است و اعلام کردند که ما درگیری و جنگ را به داخل ایران می‌کشانیم. در این باره باید گفت که این عملیات درگیری ایران با سعودی‌ها را تشدید می‌کند.
از سوی دیگر با توجه به اینکه در ایران سوابقی از عملیات‌هایی مشابه وجود داشته، می‌توان گفت که برخی از جریانات داخلی هم ممکن است در پشت این عملیات بوده باشند. اگر خاطرتان باشد حدود ۷ـ۸ سال گذشته ما ترور پرسنل و دانشمندان هسته‌ای ایران را داشتیم. در جاهای مختلف گفته می‌شد که برخی از تشکل‌های سیاسی که حالا دیگر در ایران حضور ندارند ممکن است در دادن اطلاعات و لجستیک و هماهنگ کردن این ترورها نقش داشته باشند و در این مورد گزارش‌هایی در نشریات آمریکایی منتشر می‌شد.
حال می‌توان این احتمال را داد که همان جریان٬ سرویس و خدمات به داعش داده باشد. ببینید،عملیات داعش در ایران عملیات مشکلی است، اگر داعش در اروپا، از لندن گرفته تا پاریس و آلمان به راحتی عملیات انجام می‌دهد به این دلیل است که تعداد افرادی که در اروپا عربی حرف می‌زنند و از شمال آفریقا در آنجا به سر می‌برند بسیار زیاد است در حالی که در ایران بجز یک منطقه کوچک در جنوب غربی ایران مردم به عربی حرف نمی‌زنند. بنابراین نفوذ دادن کسانی که عربی حرف می‌زنند در ایران کار بسیار مشکلی است و به نظر می‌رسد بعید نیست که جریان‌های داخلی نیز در پشت این سازماندهی حضور داشته باشند.
حال با توجه به آنچه که تابحال گفته شد آیا از نظر شما این عملیات می‌تواند بخشی از سریال تحولات سیاسی‌ای باشد که در منطقه در حال وقوع است؟
بله، اگر اتفاقات ده روز گذشته را مرورو کنیم شاید بتوان این مسئله را بخشی از پازلی دانست که در منطقه چیده شده است. بعد از سفر ترامپ به عربستان و معامله تسلیحاتی ۱۱۰ میلیارد دلاری با عربستان و اظهارات ضد ایرانی ترامپ و مقامات عربستان و بعد تحریم قطر توسط کشورهای حاشیه خلیج فارس و اتفاقتی از این دست٬ من فکر می‌کنم شاید بتوان این عملیات را هم حلقه ای از این زنجیر به حساب آورد. شاید بتوان این را تحقق وعده و تهدید وزیر دفاع عربستان سعودی دانست که گفت ما جنگ را به داخل ایران می‌کشانیم و احتمالا باید منتظر تحولات و شواهد دیگری نیز برای این قضیه باشیم.
