اکبر گنجی - خبرنامه گویا

وقتی ایران به جام جهانی گذشته صعود کرد و مردم به خیابان ها ریختند و شادی کردند، آیت الله علم الهدی در خطبه های نماز جمعه مشهد گفت: مقام معظم رهبری این پیروزی را تبریک گفته اند، این پیروزی، افتخار برای اسلام و نظام بود. عده ای قصد دارند این پیروزی اسلام را برای خودشان مصادره کنند، در حالی که این پیروزی، پیروزی اسلام و نظام بود. حالا جوانان ما اسلام و نظام را پیروز کردند، عده ای آمده اند در خیابان ها، با لاابالی گری، بی پروایی، بی عفتی و فحشا؛ این پیروزی را غصب کرده و به انحراف بکشانند.

ناقدان به بخش دوم سخنان او چسبیده اند که شادی مردم را فحشا و فسق و فجور به شمار آورده و بخش اول سخنانش را هم به سخره گرفته اند. اما شاید بشود تفسیر قابل قبولی از سخنان او عرضه کرد، که البته مطلقا مورد قبول خودش قرار نخواهد گرفت.

بیائیم و مدعای نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی را بپذیریم که: "پیروزی تیم ملی فوتبال و صعود آن به جام جهانی، پیروزی اسلام و نظام است".

اگر فقیهان اسلام را این گونه تفسیر کنند، احتمالاً بسیاری از احکام فقهی برساخته اعراب پیش از اسلام را - که ناقض حقوق بشر و دموکراسی است- باید کنار بگذارند و تعطیل کنند.

به تعبیر دیگر، یک رویکرد تفسیری نامعتبر و اخلاقاً نامقبول، پیروزی اسلام را در اجرای برساخته های اعراب پیش از اسلام ( احکام فقهی امضایی) می بیند. حتی اجرای احکام فقهی تأسیسی- که به چند درصد هم نمی رسند- نیز فاقد دلایل معتبری است که اجرای آن ها را توسط حکومت الزامی سازد. فقهای گذشته اجرای حدود در عصر غیبت را تعطیل به شمار می آوردند. حتی برگزاری نماز جمعه را تعطیل کرده بودند.

اما رویکرد تفسیری دیگری از اسلام وجود دارد که نه تنها از اعتبار هرمنوتیکی برخوردار است، بلکه اخلاقاً هم موجه است. مطابق این دیدگاه ، همه "احکام فقهی غیر عبادی" متعلق به صدر اسلام بوده اند و عمل به آن ها در دوران مدرن موجب وهن اسلام می شود. برای این که با برساخته های انسان مدرن- یعنی دموکراسی، آزادی، حقوق بشر، کثرت گرایی، برابری همه انسان ها فارغ از جنسیت و مذهب- تعارض دارند. باید تفسیری اخلاقی و معنوی و لیبرالی از اسلام ارائه کرد(رجوع شود به مقاله "اسلام لیبرال را چگونه می‌توان ساخت؟" و نسخه انگلیسی آن در هافینگتون پست ۲۰ نوامبر ۲۰۱۶ ).