رادیو زمانه - تنش کلامی حسن روحانی و نظامیان ایران افزایش یافته است. فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء می‌گوید که سپاه به خواست دولت در اقتصاد حضور یافته است. آیا دولت می‌تواند سپاه را از اقتصاد بیرون براند؟
تنش کلامی فرماندهان سپاه با رئیس جمهوری و وزیر نفت ایران در چهار سال گذشته چندین بار رخ داده و در نهایت اما هر دو همدیگر را در آغوش گرفته‌اند. روحانی که به هنگام تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ بازگشت نظامیان به پادگان‌ها را وعده کرده بود، در مقام رئیس قوه مجریه به فاصله کوتاهی پس از هر انتقادی، قدردان کمک‌های بی‌چشمداشت سپاه به دولت شد.
این‌بار اما حمله کلامی نظامیان به رئیس دولت و وزارت نفت شدید‌تر است. عبادالله عبداللهی فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم، منتقدان فعالیت اقتصادی سپاه را «مغرض و ناآگاه» خوانده و گفته است که حضور سپاه در پروژه‌های اقتصادی به‌خواست و برای کمک به دولت بوده است.
به گفته عبداللهی قرارگاه خاتم از زمان ورود به فعالیت اقتصادی پس ازخاتمه جنگ ایران و عراق ۲۵۰۰ پروژه را تکمیل کرده و از محل این پروژه‌ها ۲۴ هزار میلیارد تومان طلب دارد.
بدهی دولت به سپاه پاسداران تا دو سال قبل به نقل از فرمانده قرارگاه خاتم ۱۲ تا ۱۳ هزار میلیارد تومان بوده و حال طی دو سال ۱۰۰ درصد افزایش یافته است.
افزایش بدهی دولت به سپاه پاسداران طی دو سال گذشته در حالی افزایش یافته که دولت حسن روحانی حداقل دو مرتبه به صورت علنی با افزایش فعالیت‌های اقتصادی قرارگاه مخالفت و شرایط را برای واگذاری پروژه‌های عمرانی بدون برگزاری مناقصه به سپاه سخت‌تر کرده است.
با این حال اما آنگونه که عبداللهی گفته، رکورد فعالیت‌های قرارگاه خاتم در سال ۱۳۹۵ شکسته شده و تعداد نیروهای شاغل در پروژه‌های واگذارشده به آن حدود ۳۰ هزار نفر افزایش یافته است.
او تعداد شاغلین در پروژه‌های قرارگاه خاتم را حدود ۱۷۰ هزار تن اعلام کرده است در حالی که ۱۹ مهر ۱۳۹۳ گفته بود که ۱۳۷ هزار نفر در پروژه‌های این نهاد فعالیت می‌کنند.
افزایش تعداد شاغلان و بدهی دولت به قرارگاه خاتم تنها در دو سال گذشته، در حالیکه فرمانده سپاه اردیبهشت ۱۳۹۰ ورود شرکت‌های این نهاد نظامی به پروژه‌های کمتر از ۱۰۰ میلیارد تومان را ممنوع اعلام کرد، بیانگر آن است که برخلاف ستیزهای کلامی و انتقادهای رئیس جمهوری و برخی از وزرای دولت حسن روحانی از سپاه پاسداران، تعداد پروژه‌های واگذار شده به قرارگاه خاتم و شرکت‌های وابسته به آن افزایش یافته است.
تناقض گفتار و عمل دولت در همکاری با سپاه
حسن روحانی طی چهار سال گذشته دو مرتبه به صورت مستقیم از فعالیت‌های اقتصادی نظامیان و به ویژه سپاه پاسداران انتقاد کرده است. نخست هنگامی که آذر ۱۳۹۳ تجمیع «اطلاعات، پول، اسلحه و روزنامه» در یک‌جا را عامل فساد دانست و مرحله دوم تیر امسال که سپاه پاسداران را «دولت با تفنگ» خواند که اقتصاد را در اختیار دارد.
بیژن زنگنه وزیر نفت ایران هم به هنگام چالش دولت و محافظه‌کاران تندرو بر سر نسل جدید قراردادهای نفتی، پیمانکاران داخلی را «ناتوان» و «گران‌فروش» خواند و در نخستین فهرستی که از شرکت‌های دارای صلاحیت برای واگذاری پروژه‌های توسعه میادین نفت و گاز توسط وزارت نفت تهیه شد، نام شرکت‌های وابسته به سپاه پاسداران و بنیاد برکت - زیر مجموعه «ستاد اجرایی فرمان امام» که مالکیت بخشی از اموال تصرف شده را در اختیار دارد- حذف کرد.
اما در عمل دولت در یک تفاهمنامه توسعه مناطق مرزی و محروم را به سپاه پاسداران واگذار کرد و وزارت نفت نیز پس از ۲ مرحله اصلاح نسل جدید قراردادهای نفتی، قرارگاه سازندگی خاتم و بنیاد برکت را در فهرست شرکت‌های مجاز قرار داد.
همچنین نخستین قرارداد توسعه چهار میدان نفت و گاز با شرکت نفت و گاز پرشیا - وابسته به بنیاد برکت- امضاء و در گام بعدی نیز توسعه میدان گازی آزادگان به قرارگاه خاتم‌الانبیاء واگذار شد.
حال اما با ورود رسمی توتال فرانسه به ایران، سپاه پاسداران و بازوهای رسانه‌ای آن دولت حسن روحانی برای لغو این قرارداد زیر فشار قرار داده‌اند و در مقابل دولت نیز این قرارداد را دستاورد توافق هسته‌ای و «سیاست‌خارجی موفق» می‌داند و خواستار کاهش فعالیت اقتصادی سپاه پاسداران است.
اما اینکه دولت اراده و توان بیرون راندن نظامیان از اقتصاد را دارد و یا ناچار است که همانند سال‌های گذشته برای جلب رضایت و همراهی آنان، سهم قرارگاه خاتم و دیگر بنیاد/ بنگاه‌های نظامی و حکومتی را در پروژه‌ها و واگذاری‌ها رعایت کند، سوالی است که پاسخ آن را عملکرد چهار سال گذشته دولت روشن کرده است.
بدهی ۲۴ هزار میلیارد تومانی و ۱۷۰ هزار نیروی شاغل در پروژه‌های واگذار شده، حتی اگر اراده‌ای هم در دولت برای کاهش فعالیت اقتصادی و نه بیرون راندن نظامیان از اقتصاد وجود داشته باشد، دشوار و حتی ناممکن کرده است.
