ائتلاف اصلاح‌طلبان با اعتدالگرایان و اصولگرایان میانه‌رو یا پایان دادن به آن پس از حرفهای اخیر محمدرضا عارف، رییس شورای سیاستگذاری اصلاح‌طلبان، داستان پر حرف و حدیثی شده. چه آنکه بلافاصله پس از اعلام این نظر اصلاح‌طلبانی اعلام کردند که حرفهای عارف، اظهارنظر شخصی وی بوده و اصلاح‌طلبان تصمیم برای پایان ائتلاف ندارند. عباس عبدی تحلیلگر و فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با «اعتماد» می‌گوید: «ائتلاف اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان در برابر جناح ثالث بوده است.» به گفته عبدی ائتلاف بر دو مبنا شکل می‌گیرد، یکی از آنها ایجاد جهت‌گیری سیاسی است و دادن یک پیام به جامعه که ما در برابر یک جناح ثالث متحد هستیم. به اعتقاد این تحلیلگر اصلاح‌طلب مساله اصلی این است که هر دو گروه را خطر مشترکی تهدید می‌کند که باید در کنار همدیگر در برابر جناح ثالث متحد شوند و فکر می‌کنم این وضعیت کماکان ادامه دارد. منظور عباس عبدی از جناح ثالث، جریان تندروهای سیاسی است. عبدی در ادامه این مصاحبه می‌گوید که «در شرایط کنونی چاره‌ای جز ائتلاف ندارد و اگر نخواهد چنین کند، ممکن است نیروهای خودش هم به چند بخش تقسیم شوند. بنابراین اگر به عنوان جبهه به آنها نگاه کنیم، نیروهای معتدل کماکان جزو این جبهه محسوب می‌شوند.» عبدی همچنین در بخش دیگری از این مصاحبه درباره افزوده شدن سید ابراهیم رییسی و محمدباقر قالیباف به ترکیب مجمع تشخیص گفته است: «اضافه شدن آقایان قالیباف و رییسی فکر نمی‌کنم معنای خاصی داشته باشد.» او همچنین پیش‌بینی کرده قدرت و کارکرد مجمع تشخیص مصلحت نظام افول خواهد کرد: «با توجه به اینکه آقای هاشمی نیست بعید می‌دانم که حتی ترکیب جدید بتواند نقش اندکی که مجمع تشخیص مصلحت در گذشته داشت، امروز ایفا کند. آقای هاشمی‌شاهرودی نیز قطعا نمی‌تواند نقش آقای هاشمی را بازی کند. هم به لحاظ حوزه نفوذ ایشان نسبت به نیروها فکر می‌کنم مجمع تشخیص افولی را تجربه خواهد کرد.»
* برخی از چهره‌های اصلاح‌طلب در مورد اتمام ائتلاف اصلاح‌طلبان و اصولگرایان معتدل در انتخابات ۹۸ سخن گفتند. به نظر شما آیا در حال حاضر می‌توان نسبت به پایان ائتلاف اصلاح‌طلبان و نیروهای اصولگرا قضاوتی داشت؟
- طرح این موضوع در شرایط کنونی از سوی آقای عارف محل ایراد بود. موضوع محوری عرصه سیاسی ایران نیز الان این مساله نیست. کسی هم نمی‌تواند به تنهایی از طرف اصلاح‌طلبان چنین موضعی را بگیرد. فکر نمی‌کنم الان بتوانیم در مورد این قضیه بطور دقیق صحبت کنیم. این مساله نیازمند گذشت یک سال وقت است که بهتر بتوان در این مورد به تصمیم‌گیری رسید.
* آیا عملکرد جبهه‌ای جریان اصلاحات ایجاب می‌کند که این ائتلاف ادامه یابد یا خیر؟ حرکت جبهه‌ای بدون ائتلاف با میانه‌روها چه وضعیتی به خود خواهد گرفت؟
- ائتلاف بر دو مبنا شکل می‌گیرد. یک مبنا راهبردی و با هدف ایجاد و تشدید جهت‌گیری سیاسی است و دادن یک پیام به جامعه است که ما در برابر یک جناح ثالث متحد هستیم اما یک ائتلاف تاکتیکی هم داریم که کاری به جناح ثالث ندارد. برای اینکه سهم بیشتری به دست آورد ائتلاف می‌کند. فرض کنیم طرف مقابل ۴۰ واحد وزن سیاسی دارد و هر یک از دو طرف ائتلاف هم ۳۰ واحد هستند، وقتی که این دو جدا باشند در برابر رقیب شکست می‌خورند. هرکدام ۳۰ در برابر ۴۰. اما اگر ائتلاف کنند می‌توانند با ۶۰ در برابر ۴۰ پیروز شوند. این ائتلاف تاکتیکی است. در ایران کنونی فکر نمی‌کنم ائتلاف دوم موضوعیت داشته باشد. ائتلاف اول است که اهمیت دارد. به عبارت دیگر اینکه وزن طرف مقابل چه رقم و عددی است مساله اصلی ما نیست. بلکه مساله اصلی این است که هر دو گروه را خطر مشترکی تهدید می‌کند که باید در کنار همدیگر در برابر جناح ثالث متحد شوند و فکر می‌کنم این وضعیت کماکان ادامه دارد. برداشت من این است که در جریان اصلاحات تنوعی وجود دارد که در شرایط کنونی ائتلاف با اعتدال بهترین گزینه آنان است البته دو سال دیگر را باید منتظر بود و دید چه می‌شود. اگر نخواهند چنین کنند، ممکن است نیروهای خودشان هم به چند بخش تقسیم شوند. بنابراین اگر به عنوان جبهه به آنها نگاه کنیم، نیروهای معتدل کماکان جزو این جبهه محسوب می‌شوند.
* شرایطی که در سال ۹۲ و چند انتخابات بعد از آن باعث شد اصلاح‌طلبان به ائتلاف رو بیاورند، همچنان پابرجا است؟
- بله به نظر بنده شرایط تغییر چندانی نکرده است.
* در صورت پایان ائتلاف چه آینده‌ای پیش روی جریان اصلاحات است؟
- بستگی دارد که پایان ائتلاف چگونه باشد. اگر پایان خوبی باشد به این معنا خواهد بود که جناح ثالث دیگر خطری ندارد. رقابت اصلی میان نیروهای جبهه اصلاحات و میانه‌روها خواهد بود و این خیلی مطلوب است.
اگر چنانچه این پایان به گونه‌ای باشد که کماکان خطر نیروهای ثالث برجسته باشد و اینها از همدیگر منشعب شوند، آینده تیره و تاریکی را در برابر کشور و اصلاحات رقم خواهد زد.
* آیا پایان ائتلاف با اصولگرایان میانه رو آغاز جدایی اصلاح‌طلبان از روحانی هم خواهد بود؟
- من فکر نمی‌کنم این اتفاق از طرف اصلاح‌طلبان رخ دهد مگر اینکه طرف مقابل به دنبال چنین سناریو و برنامه‌ای باشد. حدس می‌زنم که اصلاح‌طلبان مسیری را که آمده‌اند ادامه خواهند داد تا وقتی که زمینه‌ای برای ائتلاف باقی نماند.
* آیا شما اساسا قایل به اینکه اصلاح‌طلبان باید با هویت کاملا اصلاح‌طلبانه در آینده وارد انتخابات شوند، هستید؟
- من به طور کلی درک خیلی دقیقی از هویت اصلاح‌طلبانه خارج از اصلاحات ندارم. باید با رفتار اصلاح‌طلبانه وارد شد نه هویتی که معلوم نیست برساخته چه چیزی است. رفتار اصلاح‌طلبانه به شما آموزش می‌دهد که اجازه ندهید تندروها به واسطه تفرق شما روی کار بیایند. مساله اصلی این است. اگر تحقق این هدف مستلزم ائتلاف با اصولگرایان میانه‌رو یا نیروهای میانه‌رو است، حتما باید انجام شود. هر گونه رفتاری غیر از این غیر اصلاح‌طلبانه خواهد بود. اگر تحقق این هدف بدون ائتلاف با نیروهای میانه هم می‌تواند انجام شود، ایرادی ندارد.
* نظرتان درباره ترکیب جدید مجمع تشخیص چیست؟ آیا هاشمی شاهرودی می‌تواند نقش آیت‌الله هاشمی را در مجمع بازی کند؟
- ترکیب جدید تغییر چندانی با ترکیب گذشته ندارد. با توجه به اینکه آقای هاشمی نیست بعید می‌دانم که حتی ترکیب جدید بتواند نقش اندکی که مجمع تشخیص مصلحت در گذشته داشت را امروز ایفا کند. آقای هاشمی‌شاهرودی نیز قطعا نمی‌تواند نقش آقای هاشمی را بازی کند. به لحاظ حوزه نفوذ ایشان نسبت به نیروها فکر می‌کنم مجمع تشخیص افول را تجربه خواهد کرد.
* اضافه شدن رییسی، قالیباف و تمدید حکم محمود احمدی‌نژاد را چطور ارزیابی می‌کنید؟
- اضافه شدن آقایان قالیباف و رییسی فکر نمی‌کنم معنای خاصی داشته باشد. طبیعی است که در دوره جدید تعدادی نیروهای جدید اضافه وتعدادی فوت کنند یا کنار بروند.
اگر قرار بود که چند نفر اضافه شوند چندان غیرمنتظره نبود. هرچند من نمی‌دانم چطور فردی می‌تواند همزمان رییس آستان قدس باشد و بعد بتواند به تهران بیاید و در جلسات مجمع شرکت کند. در مورد آقای احمدی‌نژاد به نظر من سیاستی که اتخاذ شده حداکثر کوشش برای حفظ او و خارج نکردنش از دایره حکومت است. همچنان که برای برنامه تنفیذ دعوت شد. در نهایت اینها صوری است. آقای احمدی‌نژاد راهش را انتخاب کرده و فکر نمی‌کنم راهش را با این تصمیمات تغییر دهد یا حتی اگر بخواهد بتواند تغییر دهد.
