آیا پرزیدنت ترامپ برجام را لغو خواهد کرد؟

پرزیدنت ترامپ از زمان آغاز ریاست جمهوری اش تا کنون دو بار پایبندی ایران به توافق هسته ای را تائید کرده است. مهلت بعدی برای تائید پایبندی ایران یکشنبه بیست و سوم مهرماه خواهد بود. او بارها، و آخرین بار هفته گذشته، اعلام کرد قصد ندارد پایبندی ایران را تائید کند.

پرزیدنت ترامپ در دیدار با فرماندهان ارشد ارتش گفت: «رژیم ایران تروریسم را حمایت کرده و خشونت، خونریزی و هرج و مرج را به سراسر خاورمیانه صادر می کند. برای همین ما باید برای همیشه به پرخاشگری و رویای هسته ای ایران خاتمه دهیم. آنها به روح این توافقنامه پایبند نبوده اند و ما امشب درباره آن صحبت خواهیم کرد.»

روح این توافق اما با مفاد آن فرق داشته و آژانس بین المللی انرژی اتمی بارها پایبندی ایران به مفاد برجام را تائید کرده است. آخرین بار و در حاشیه نشست عمومی سازمان ملل در ماه سپتامبر طرفهای توافق کنار هم جمع شده و موگرینی اعلام کرد تمامی اعضا پایبندی ایران به برجام را تائید می کنند. موگرینی افزود: «تمرکز این توافق بر روی برنامه هسته ای بود ه و از این بابت در حال اجراست. تمامی اعضا به تعهداتشان عمل کرده و برجام در حال پیاده سازی شدن است.»

آیا ملغی کردن برجام به منزله خروج آمریکا از این توافق است؟

نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل، در گفتگو با یک موسسه تحقیقاتی در واشنگتن گفت: «اگر رئیس جمهوری تصمیم بگیرد پایبندی ایران را تائید نکند، به معنای خروج آمریکا از این توافق نخواهد بود.»

برخی این رویکرد را استراتژی پرزیدنت ترامپ در قبال رای دهندگانش می دانند. او در حالی که توافق را بر هم نخواهد زد، به طرفدارانش نشان خواهد داد که به تمامی قول‌هایش عمل کرده است. این رویکرد اما خطرهای زیادی دارد. ارسال توافق به کنگره آینده آن را به خطر خواهد انداخت. حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران در نیویورک اعلام کرد: «این توافقی نیست که کسی بتواند به آن دست بزند. این ساختمانی است که اگر یک آجر آن را بردارید، بقیه آن فرو خواهد ریخت.»

اگر برجام ازبین برود، ایران میتواند مجددا فعالیتهای هسته ای و روند غنی سازی اورانیوم را از سر بگیرد. بقیه اعضای این توافقنامه اما اعلام کرده اند به آن پایبند خواهند ماند.

متیو ریکرافت، سفیر بریتانیا در سازمان ملل اعلام کرد: «بریتانیا، فارغ از هرگونه تصمیم آمریکا، به پایبندی اش به این توافق ادامه خواهد داد چون این توافق را بخش مهمی از ثبات منطقه می داند.»

موگرینی هم با موضعی صریح اعلام کرد کشورهای اروپایی تلاش خواهند کرد برجام پایدار بماند.

نگرانی درباره کره شمالی

هم پیمانان آمریکا همچنین نگرانند از بین رفتن برجام بر گفتگوها با کره شمالی برای دست برداشتن از برنامه هسته ای اش تاثیر بگذارد.

یک دیپلمات بلندپایه اروپایی اعلام کرد: «خروج یکی از شرکای اصلی از برجام پیغامی منفی برای کره شمالی و تمامی طرفهایی که علاقه مند به راه حل دیپلماتیک در این باره هستند خواهد فرستاد.»

ایالات متحده آمریکا تنها طرف برجام است که اعلام کرده علاقه مند به تغییر آن است. رئیس جمهوری فرانسه پیشنهاد داده بحثی جداگانه در مورد مفاد غیر هسته ای برجام آغاز شود. مباحثی مانند حمایت ایران از جنگجویان سوریه و یمن، برنامه موشکی این کشور و دوران پس از پایان برجام در سال ۲۰۲۵ میلادی.

حرف آخر

اگر پرزیدنت ترامپ تصمیم به پرتاب توپ برجام به زمین کنگره بگیرد، عدم اطمینان زیادی را وارد روند بررسی این توافق کرده است. در حالی که هنوز قصد کنگره در این مورد مشخص نیست، هرگونه عملی از سوی آمریکا که از آن به عنوان تخطی این کشور از برجام تلقی شود، ممکن است منجر به انزوای واشنگتن در صحنه بین المللی شود.