رادیو زمانه، اجلاس سران اتحادیه اروپا در بروکسل بعد از دو روز به کار خود پایان داد: هماهنگی کشورهای عضو اتحادیه اروپا با توجه به رشد اقتصادی متفاوت در این کشورها، برکسیت، بحران کره شمالی، ترکیه و برجام از مهمترین موضوعات این اجلاس بودند. قرار بود در فاصله بین سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ اتحادیه اروپا به ترکیه ۴.۴۵ میلیارد یورو برای تسهیل عضویت این کشور در اتحادیه کمک کند. به پیشنهاد صدر اعظم آلمان در واکنش به نقض حقوق مدنی شهروندان و بازداشت روزنامهنگاران در ترکیه این کمکها کاهش پیدا کرد. در همان حال توافقنامه پناهجویی باقی میماند. موافقت آمریکا با تداوم تجارت اروپا با ایران نیز به دست آمد.
اخم اتحادیه اروپا به آنکارا
به گزارش خبرگزاری رویترز آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان در اجلاس اتحادیه اروپا در بروکسل در واکنش به نقض حقوق مدنی شهروندان در ترکیه بعد از کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه گفت:
«تحولات در ترکیه از نظر ارزشهای دموکراتیک مورد قبول ما منفی تلقی میشود. شاهد بودیم که در این کشور نه فقط تعدادی آلمانی دستگیر شدند بلکه حاکمیت قانون در ترکیه در مسیری اشتباه حرکت میکند. ما نگرانیم و به همین دلیل من شخصاً از کاهش اعتباراتی که در دوره پیش از پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا به این کشور اختصاص پیدا کرده حمایت میکنم.»
صدراعظم آلمان در همان حال از توافقنامه پناهجویی با ترکیه دفاع کرد و گفت:
«به صراحت میگویم که ترکیه کار بزرگی در مدیریت پناهجویان انجام میدهد و ما طبق توافق ترکیه با اتحادیه اروپا وظایفی داریم. ما وعده سه میلیارد یورو برای سالهای آینده به علاوه سه میلیاردی که قبل از این متعهد شدهایم را دادهایم و باید به این وعده خود عمل کنیم.»
در سال ۲۰۱۵ به رغم مخالفتهای سازمانهای حقوق بشری مانند عفو بینالملل اتحادیه اروپا و ترکیه توافقنامهای امضا کردند که بر اساس آن پناهجویانی که وارد اتحادیه اروپا میشوند میتوانند به ترکیه بازگردانده شوند. به لحاظ تنشهای سیاسی موجود بین اتحادیه اروپا و ترکیه، آینده این توافقنامه در ابهام قرار گرفته بود.
همانطور که انتظار میرفت عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا متوقف نشد. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، بروکسل را متهم کرده بود که قصد دارد معافیت ویزای مسافرتی برای شهروندان ترکیه را لغو کند. اردوغان اتحادیه اروپا را تهدید کرده بود که اگر معافیت ویزا لغو شود، مرزهایش را برای هجوم آوارگان به کشورهای اروپایی بازمیگذارد.
لبخند به تهران
در نخستین روز برگزاری اجلاس سران اتحادیه اروپا، زیگمار گابریل وزیر خارجه آلمان در گفتوگو با روزنامه آلمانیزبان «هندلزبلت» ایالات متحده آمریکا را متهم کرده بود که با در پیش گرفتن سیاست حمایتگری اقتصادی در پوشش اعمال تحریمهای اقتصادی علیه ایران، قصد دارد به صادرات و اقتصاد آلمان لطمه بزند. گابریل گفته بود بسیاری از شرکتهای آلمانی از انجام معاملات تجاری با ایران «واهمه» دارند. به گفته وزیر خارجه آلمان شرکتهای آلمانی طرف معامله با ایران از یکسو میترسند شامل تحریمهای آمریکا شوند، از سوی دیگر بانکها از تأمین اعتبار برای این معاملات سر بازمیزنند.
سران کشورهای اتحادیه اروپا سهشنبه گذشته، در آستانه برگزاری اجلاس بروکسل با انتشار بیانیهای حمایت خود را از برجام اعلام کرده بودند. پنجشنبه ۱۹ اکتبر هم یک بار دیگر سران اتحادیه اروپا ضرورت حفظ برجام را با صدور بیانیه مشترکی به کنگره آمریکا یادآوری کردند.
رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا پنجشنبه ۱۹ اکتبر در گفتوگو با والاستریت ژورنال در پاسخ به نگرانی کشورهای اروپایی از تغییر استراتژی آمریکا در قبال ایران گفته است:
«اروپا میتواند به روابط تجاری خود با ایران ادامه دهد. ما با اروپاییها شش ماه بر سر توافقنامه هستهای کار کردیم و سرانجام تصمیم گرفتیم به طور رسمی بر اساس همان توافقنامه، سیاستهای جدیدی را اتخاذ کنیم.»
رئیس جمهور آمریکا در سخنانی که ۱۳ اکتبر درباره تغییر استراتژی آمریکا در قبال ایران ایراد کرد، ارزیابی توافق هستهای ایران با قدرتهای جهانی را به کنگره آمریکا سپرد.
امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه از توافق بین اتحادیه اروپا با آمریکا بر سر باقی ماندن برجام خبر داده است. معاملات میلیاردی شرکت آمریکایی بوئینگ و شرکت اروپایی ایرباس با ایران، آمریکا و اتحادیه اروپا را در مورد برجام به یکدیگر نزدیک میکند. وزیر خارجه آمریکا وعده داده که آمریکا به معامله بوئینگ با ایران هم رسیدگی کند. با این حال هم اتحادیه اروپا و هم آمریکا درباره برنامه موشکی ایران با یکدیگر توافق دارند.
دقایقی بعد از سخنرانی ۱۳ اکتبر رئیس جمهور آمریکا، وزارت خزانهداری ایالات متحده با انتشار بیانیهای اعلام کرد که سپاه پاسداران در فهرست دستور اجرایی مقابله با تروریسم جهانی (دستور اجرایی ۱۳۲۲۴) قرار گرفته است.
بر اساس دستور اجرایی ۱۳۲۲۴ بانکها و شرکتهایی که با سپاه پاسداران معامله کنند، شامل تحریمهای آمریکا میشوند.