موضوع ارتباطات ديجيتالى و شبكه هاى اجتماعى، به چشم ما ايرانيان، بسيار عادى و بى اهميت مى آيد.
اصل آزادى، در «دسترسى داشتن به همه چيز» است.
فرق يك كشور آزاد با يك كشور استبدادى، در همين دسترسى داشتن به چيزهاست.
هر چه ميزان دسترسى آحاد يك ملت به چيزها بيشتر باشد، آن كشور آزاد تر است. مستبدان، و بخصوص مستبدان مذهبى، تمام همّ و غم شان بر محدود كردن دسترسى مردم كشور به چيزهاى مختلف است.
ما به ياد داريم كه در روزهاى اول انقلاب، دسترسى داشتن حتى به كاست موسيقى ممنوع بود. به عبارتى حكومت اسلامى مى خواست، دسترسى به چيزى كه اصولا سياسى نبود و ربطى به حكومت نداشت، محدود و حتى ناممكن كند. بعدها، با ورود چيزهاى جديد به ايران، بر ليست ممنوعه ها افزوده شد و مردم اجازه ى دسترسى به آن ها را نداشتند:
نوار ويدئو، دستگاه پخش ويدئو، دوربين ويدئو، سى دى هاى موسيقى، سى دى هاى فيلم، دى وى دى هاى فيلم، ريسيور ماهواره و ديش...
ولى هر چه جلو تر آمديم، چيزهاى جديد در جهان اختراع شد و هر روز چيز جديدى به چيزهاى ديگر افزوده شد.
شايد هنوز هم قانون ممنوعيت داشتن نوار كاست و دستگاه ويدئو در جمهورى اسلامى وجود داشته باشد و فقط به آن عمل نشود.
امروز ديگر حكومت ها، با تمام دستگاه ها و نهادها و نيروى انسانى شان، قادر به جلوگيرى از دسترسى مردم به چيزها نيستند.
يكى از اين چيزها، كه كمر حكومت هاى استبدادى را دو تا كرده است، رايانه و ارتباط اينترنتى با جهان خارج است. رايانه و اينترنت، امكان دسترسى مردم به همه چيز را فراهم آورده است.
حتى اگر حكومت ها با يك دستگاه عريض و طويلِ متخصص در امر فيلترينگ تلاش كنند كه جلوى مردم را براى دسترسى به سايت ها، و از طريق سايت ها به چيزها را بگيرند، مردم به سادگى، با يك فيلتر شكن رايگان تمام تلاش هاى اين دستگاه عريض و طويل را نقش بر آب مى كنند.
سال ها پيش، كمپانى سونى، با صرف بودجه اى هنگفت، قفلى بر سى دى ها گذاشت كه ظاهرا شكستن آن ممكن نبود. در يكى از مجلات رايانه اى آن دوره، هيات تحريريه مطلبى چاپ كرد كه باور كردنى نبود:
با يك خط كش و ماژيك، مى شود قفل سونى را شكست!
براى شكستن اين قفل ميليون دلارى، كافى بود خط كش را روى جايى مشخص از سى دى قرار داد و يك خط با ماژيك سياه كشيد! تمام! قفل سونى با آن هزينه و اشخاصى كه بر روى آن كار كرده بودند، با اين خط سياه، تبديل به هيچ مى شد.
امروز، خلاقان عرصه ى صنعت، براي «دسترسى» هر چه بيشتر مردم به چيزها، دست به ابداعات و اختراعاتى مى زنند كه حيرت انگيز است.
باور كردنى نيست كه يك اپ كوچك، مى تواند موسيقى يى را كه پخش مى شود بلافاصله شناسايى كند، نام آن را بگويد، خواننده اش را معرفى كند و سال ساختن آن موسيقى را به اطلاع خواهان آن برساند. و اين كار در ميان ميليون ها قطعه ى موسيقى انجام مى شود!
در گذشته، فاصله ى وقوع خبر تا انتشار آن، يك روز و در بهترين حالت چند ساعت بود. در ايران پيش از انقلاب، موقعى كه براى ديدن فيلمى به سينما مى رفتيم، پيش از آغاز فيلم، «اخبار هفته» پخش مى شد، و اخبار كهنه ى شده ى هفته ى گذشته، شنونده و بيننده داشت.
در دوران ما، فيلم خبرى، يك روز بعد از پخش خبر به تلويزيون مى رسيد و اگر اهميت داشت، پخش مى شد. خبر و نظر، براى انتشار، بايد مراحل مختلف و دشوارى را طى مى كردند تا به دست مخاطب برسند.
روزنامه ها اگر خيلى همت مى كردند، دستكم يك بيست و چهار ساعت، خبر را با تاخير منتشر مى كردند؛ نظر كه جاى خود داشت.
اين فاصله ى زمانى با وقوع انقلاب ديجيتال و ورود رايانه و اينترنت به عرصه ى اجتماع كم تر و كم تر شد، و اكنون تقريبا خبر، همزمان با وقوع رويداد، منتشر مى شود.
خبر و نظر، دو چيزى كه اطلاع و آگاهى به جامعه مى دهد، از انحصار خبرگزارى ها و راديو تلويزيون ها و روزنامه هاى بزرگ، و بخصوص دولتى و حكومتى خارج شده، و هر كس يك دستگاه موبايل و يك خط اينترنت داشته باشد، مى تواند هر نوشته، تصوير، و گفتارى را در لحظه، به تمام جهان مخابره كند و امكان دسترسى مردم سراسر جهان را به آن ها فراهم آورد.
دسترسى به هر چيز، اساس دمكراسى ست. حكومت روحانيون در ايران، مانع از دسترسى مردم به چيزها مى شود. از موانعى كه حكومت بر سر راه مردم مى گذارد، به كمك وسايل جديدى كه ساخته مى شود مى توان عبور كرد. حكومت اسلامى نمى تواند مانع از ساخته شدن چيزها در جهان شود لذا در عرصه ى اين مبارزه دائما شكست مى خورد.
چيزى كه مسلم است اين است كه حتى اگر زور مردم به حكومت نرسد، زور تكنولوژى به او خواهد رسيد و ضرباتى به او خواهد زد كه در نهايت با يك فشار كوچك از جانب مردم او را نقش زمين خواهد كرد.
