رادیو زمانه ـ وزیران خارجه عربستان سعودی و کشورهای عضو اتحادیه عرب در پایان اجلاس فوق‌العاده‌شان که یکشنبه ۱۹ نوامبر/ ۲۸ آبان در قاهره برگزار شد، اعلام کردند که کشورهای عضو اتحادیه عرب در برابر نفوذ و مداخله ایران در خاورمیانه دست روی دست نمی‌گذارند. احمد ابوالعیط، دبیر کل اتحادیه عرب از شورای امنیت سازمان ملل خواست مانع از «نابودی خاورمیانه» توسط ایران شود. نزار الخیر، معاون وزیر خارجه عراق از سوی این کشور در نشست اتحادیه عرب شرکت کرده بود.
شنبه ۱۳ آبان / ۴ نوامبر، سامانه دفاع موشکی عربستان سعودی یک موشک بالستیک اسکات با برد ۸۰۰ کیلومتر را که از یمن به سوی ریاض شلیک شده بود، دفع کرد. حوثی‌ها یک روز بعد از بمباران یک هتل و بازار مجاور آن در شمال یمن توسط جنگنده‌های شکاری ائتلاف سعودی، با پرتاب موشک به ریاض در صدد پاسخگویی برآمده بودند. عربستان سعودی، ایران را متهم کرده است که موشک‌های بالستیک در اختیار انصارالله یمن قرار داده و امنیت عربستان سعودی را به مخاطره انداخته است. اجلاس فوق‌العاده اتحادیه عرب برای اعلام همبستگی کشورهای عضو اتحادیه با عربستان سعودی برگزار شده بود.
به گزارش خبرگزاری رویترز، عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان سعودی در سخنانی در اجلاس فوق‌العاده اتحادیه عرب در قاهره گفت: «پادشاهی سعودی دست روی دست نمی‌گذارد و بی‌هیچ تأملی اگر لازم باشد از دفاع از خودش کوتاهی نمی‌کند. اتحادیه لازم است در مورد رفتار "غیرسازشکارانه" در مواجهه با ایران تصمیم بگیرد. نرمش در برابر ایران هیچ پایتخت عربی را از موشک‌های بالیستیک ایران در امان نخواهد گذشت. امروز موظفیم موضعی جدی و صادقانه در مواجهه با این سیاست‌های خصمانه اتخاذ کنیم تا بتوانیم از امنیت خود محافظت کنیم.»
احمد ابوالعیط، دبیر کل اتحادیه عرب هم در سخنانی گفت: «ایران مانند دشنه‌ای است که از پشت بر کشورهای عربی خلیج [فارس] به ویژه عربستان سعودی فرود آمده باشد. ما چاره‌ای نداریم جز اینکه به آنها بگوییم، موشک شما که به سوی پادشاهی سعودی پرتاب شد دقیقاً پیامی برای خرابکاری، فتنه، نفرت‌افکنی و دشمنی آشکار با پادشاهی سعودی و همه کشورهای عربی است. ما بر همبستگی و حمایت کامل از کشور، دولت و ملت سعودی تاکید می‌کنیم و از هر اقدامی که پادشاهی سعودی در برابر تهدیدهای ایران انجام دهد پشتیبانی می‌کنیم.»
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران همزمان با برگزاری اجلاس اتحادیه عرب، در اجلاس سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه درباره روند مذاکرات صلح سوریه در آنتالیا شرکت کرده بود. ظریف در پایان این نشست با انتقاد از ریاض گفت: «متاسفانه کشورهایی مثل رژیم عربستان بیشتر به دنبال تفرقه و اختلاف‌افکنی هستند و به همین دلیل، نتیجه‌ای جز اختلاف نمی‌بینند. در صورتی که اگر روششان را عوض کنند، آنها هم می‌توانند به جای جنگ‌افروزی، در صلح منطقه شریک باشند.»
همزمان با حمله موشکی حوثی‌ها به ریاض، سعد حریری رهبر حزب المستقبل لبنان هم بعد از دیدار و گفت‌وگو با علی اکبر ولایتی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی در امور بین‌الملل در اعتراض به دخالت حزب‌الله لبنان در امور دولت از نخست وزیری لبنان استعفا داده است. رهبر حزب المسقبل هم که شنبه گذشته از ریاض وارد پاریس شده، بعد از دیدار و گفت‌وگو با امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه اعلام کرده که دوشنبه ۲۰ نوامبر/۲۹ آبان به قاهره سفر می‌کند.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
گزارش روزنامه شرق از نشست وزیران خارجه اتحادیه عرب:
اجتماع ضدایرانی در قاهره
شرق - روز گذشته، قاهره میزبان وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب بود؛ نشست اضطراری وزرای خارجه عرب به درخواست عربستان در مقر اتحادیه عرب برگزار شد؛ نشستی که عربستان بهانه برگزاری آن را گفت‌وگو درباره آنچه «مداخله‌های ایران در منطقه» نامیده شده، عنوان کرده است.
روز شنبه، سیزدهم آبان‌ماه شلیک موشکی از یمن به فرودگاه بین‌المللی ریاض در عربستان‌سعودی، موجب موج جدیدی از اتهام‌زنی به تهران شد. یگان موشکی ارتش یمن، یک فروند موشک بالستیک از نوع «برکان h۲ (آتشفشان)» را ساعت ۸: ۲۰ دقیقه به فرودگاه بین‌المللی «ملک خالد» شلیک کرده است. حوثی‌ها تاکنون بارها مناطق جنوبی عربستان‌سعودی را با موشک یا راکت هدف قرار داده بودند؛ اما این اولین‌بار بود که موشک آنها به حوالی پایتخت این کشور می‌رسید. این اتفاق موجب شد در اولین واکنش خارجی، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، بگوید: «از نظر من حمله (به عربستان) کار ایران بوده است».
اما این ادعا به‌سرعت از سوی مقامات مسئول جمهوری اسلامی ایران رد شد. با وجود این مقامات عربستان حمله حوثی‌ها به ریاض را به ایران منتسب کردند. سه روز بعد از آن حادثه، «محمد بن‌سلمان»، ولیعهد عربستان‌سعودی در گفت‌وگوی تلفنی با وزیر خارجه بریتانیا، ایران را به اقدام نظامی مستقیم علیه کشورش متهم کرده و گفته عمل تهران با «تسلیح موشکی حوثی‌ها در یمن می‌تواند اقدام جنگی محسوب شود».
پیش‌نویس بیانیه اتحادیه عرب
ایران، حزب‌الله لبنان و حزب‌الله یمن سه موضوع محوری بودند که در نشست اتحادیه عرب بررسی شدند؛ بعد از پایان این نشست ضدایرانی، پیش‌نویس بیانیه منتشر شد. به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه خبری «البیان»، در پیش‌نویس بیانیه پایانی نشست ضدایرانی قاهره آمده است: «ما حمله انصارالله یمن به ریاض به وسیله موشک بالستیک ایرانی را محکوم می‌کنیم». در بخشی از این بیانیه آمده است: «ما از عربستان حمایت و تمام اقدامات آن کشور به منظور حفظ امنیت ملی را تأیید می‌کنیم». وزرای خارجه عرب مدعی شدند: «لازم است که ایران حمایت‌های خود از انصارالله یمن و حزب‌الله لبنان را متوقف کند، همچنین در بحرین بی‌ثباتی ایجاد نکند و به اصل سیاست حسن هم‌جواری پایبند باشد».
میهمانان این نشست چه کسانی بودند؟
چند روز قبل از برگزاری نشست اتحادیه عرب، موافقان و مخالفان درباره حضور یا عدم حضور خود در قاهره می‌گفتند؛ اما «ریاض» هم بی‌کار ننشسته و در حال رایزنی برای حضور موافقانش در این نشست بود. همان زمان خبر آمد که عربستان در پی تعلیق عضویت لبنان در اتحادیه عرب است و در نهایت لبنان در این نشست حاضر نشد. به گزارش ایسنا، «جبران باسیل»، وزیر خارجه لبنان در این نشست شرکت نکرد. همچنین وزیر خارجه دولت وفاق ملی لیبی با ارسال نامه‌ای به اتحادیه عرب عدم مشارکت خود در این نشست را اعلام کرد. اما نماینده عراق میهمان قاهره بود؛ چند روز قبل از برگزاری نشست، خبر آمده بود که «ابراهیم الجعفری» وزیر خارجه عراق میهمان قاهره خواهد بود ولی بعدا این خبر تکذیب شد. صبح روز گذشته، سخنگوی وزارت خارجه عراق، به حضور نماینده عراق در این نشست اشاره کرد. به گزارش «ایسنا»، «احمد محجوب»، سخنگوی وزارت خارجه عراق در گفت‌وگو با «روسیاالیوم» گفت: «عراق در نشست اتحادیه عرب شرکت خواهد کرد و نماینده آن نزار الخیر، معاون وزیر خارجه عراق خواهد بود». او ضمن تکذیب خبر مخالفت ابراهیم جعفری، وزیر خارجه عراق با نشست وزرای خارجه عرب در قاهره گفت: «سیاست عراق بر پایه اصل حل بحران، عدم تنش و گفت‌وگو است».
ایران مسئول حمله موشکی به ریاض نیست
روز شنبه، یک هیئت شورای امنیت سازمان ملل اعلام کرد که هیچ سندی که ثابت کند ادعای عربستان مبنی بر اینکه ایران مسئول حمله موشکی به ریاض است وجود ندارد. به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه تحقیقاتی «اینترسپت» مستقر در آمریکا، یک هیئت تعیین‌شده از سوی شورای امنیت سازمان ملل در دهم نوامبر یک نامه محرمانه به دیپلمات‌ها فرستاده و در آن تأکید کرده که هیچ سندی که ثابت کند ادعای سعودی‌ها مبنی بر اینکه ایران مسئول حمله موشکی اخیر حوثی‌های یمن به ریاض پایتخت عربستان است، به دست نیاورده است. نماینده روسیه هم در سازمان ملل اعلام کرد ایران از انصارالله یمن حمایت نمی‌کند. به گزارش «ایسنا»، به نقل از «المیادین»، «واسیلی نبنزیا»، نماینده روسیه در سازمان ملل گفت: «متهم‌کردن ایران به حمایت‌کردن از انصارالله یمن با موشک‌های بالستیک را رد می‌کنیم».
اگرچه عربستان ادعاهایی علیه ایران داشت، اما برخی از کشورهای عضو اتحادیه عرب از ایران حمایت کردند. روز گذشته، «محمدبن عبدالرحمن آل‌ثانی»، وزیر خارجه قطر در حمایت از ایران گفته است: «روابط ما با ایران در نوع خود بی‌نظیر است و ما در میان دو کشور بزرگ یعنی ایران و عربستان قرار داریم و با آنها مرزهای مشترک داریم». او افزود: «برخی از نفوذ ایران در منطقه هراس دارند اما باید با راه‌حل مسالمت‌آمیز با این مسئله برخورد کرد و این امری است که قطر کشورهای عربی را به انجام آن تشویق می‌کند، همچنین در نشست شورای همکاری خلیج (فارس) در سال ۲۰۱۶ رؤسای کشورهای عربی تصمیم گرفتند که وارد گفت‌وگو با ایران شوند». محمدبن عبدالرحمن گفته است: «در سیاست عربستان و امارات برای اجرای توافق شورای همکاری و انجام گفت‌وگو و تفاهم انحراف وجود دارد». وزیر امور خارجه قطر در رابطه با بحران کشورهای عربی هم گفته است: «قطر خواستار حل بحران است اما به دلیل رفتار عربستان و امارات در تحریم قطر و اتخاذ اقدامات غیرقانونی و بستن گذرگاه‌ها این بحران همچنان ادامه دارد». چند روز قبل کامل ابوجابر وزیر خارجه پیشین اردن هم ضمن اشاره به اینکه جنگ عربستان با ایران برای ما منافعی نخواهد داشت، گفته است: «مصر و اردن برای حل مشکلات منطقه باید با هم همکاری و هماهنگی داشته باشند». به گزارش ایسنا، سامح شکری، وزیر خارجه مصر، نیز روز یکشنبه به منظور کاهش تنش میان ایران و عربستان سفری سه‌روزه به عمان، اردن، عربستان، کویت، امارات و بحرین را آغاز کرد و قرار است پیام‌هایی از طرف عبدالفتاح سیسی، رئیس‌جمهور مصر، به سران کشورهای عربی تحویل دهد.
اتحادیه عرب و عضویت در آن
اتحادیه عرب (جامعه الدول‌العربیه)، مجموعه‌ای است از کشورهای جنوب‌غربی آسیا، شمال و شمال‌غربی آفریقا؛ این اتحادیه در ۲۲ مارس سال ۱۹۴۵ (دوم فروردین ۱۳۲۴) با حضور شش کشور مصر، عربستان، عراق، سوریه، لبنان، یمن و اردن تأسیس شد. درحال‌حاضر اتحادیه عرب ۲۲ عضو دارد. سنگ‌بنای این سازمان به پیشنهاد «آنتونی ایدن»، نخست‌وزیر انگلیس و بعد از جنگ دوم جهانی گذاشته شد. در این اتحادیه عنصر انسجام‌بخش اشتراکات قومی و نژادی است نه اشتراکات جغرافیایی. کشورهای الجزایر، بحرین، کومور، جیبوتی، مصر، عراق، اردن، کویت، لبنان، لیبی، موریتانی، مغرب، عمان، فلسطین، قطر، عربستان، سومالی، سودان، سوریه، تونس، امارات و یمن عضو این اتحادیه هستند. این اتحادیه از لحاظ ساختاری از اتحادیه اروپا الگوبرداری کرده است. مرکز اتحادیه عرب در قاهره است. اتحادیه عرب فراز و فرود زیادی را طی کرده است؛ اتحادیه عرب گاه در مقابل بحران‌هایی که بر سر راهش وجود داشته شکست را پذیرا بوده است و نتوانسته تهدیدها را به فرصت تبدیل کند؛ حالا برخی از کشورهای عضو اتحادیه بحران در منطقه را بر صلح ترجیح می‌دهند؛ اگرچه نمی‌توانند اجماع کلی علیه یک ایده ایجاد کنند.
