اطلس زندانهای ایران ـ دامنه دستگیریهای مرتبط با پرونده آمدنیوز بسیار گسترده شده است. از اعضای غیرسیاسی خانواده خبرنگاران تا کارکنان ارشد دفتر ریاست جمهوری روزها یا ماهها در بند کمتر شناختهشده ۲۴۱ در زندان اوین در بازداشت به سر بردهاند. گفته میشود گستره دستگیریها محملی شده است برای تسویهحسابهای سیاسی و گروهی بین نیروهای امنیتی. روحالله زم مؤسس آمدنیوز به اطلس زندانهای ایران گفته است تخمین میزند که بیش از ۱۵۰ نفر در رابطه با این پرونده دستگیر شده باشند. او میگوید: «اغلب دستگیرشدگان را نمیشناسیم. مثلا تماس میگیرند که امروز یک پیرمرد یا یک خانم مانتویی را به دادسرای فرهنگ و رسانه آوردهاند. کسی که نمیدانیم کیست و در ذهن بازجویان قوه قضائیه چه ارتباط احتمالیای بین او و آمدنیوز ساخته شده است.» او در رابطه با امکان شناخت این افراد نیز تردید دارد: «بسیاری از کسانی که دستگیر میشوند، از اعضای نهادهای مختلف امنیتی هستند. بسیاری از این افراد حتی یکدیگر را نیز نمیشناسند.»
آمدنیوز که بیش از سایت، با کانال تلگرامش شناخته میشود، در سالهای گذشته اخباری را منتشر کرده که به گفته گردانندگان این رسانه از منابع داخل حکومت کسب کرده است. هر چند بعضی از این خبرها با واکنش وسیع در سطح جامعه و حتی جریانهای درون حکومت مواجه شده، اما منتقدین این رسانه در صحت و سقم برخی از آنها تردید دارند.
روحالله زم درباره چرایی ورود حفاظت اطلاعات قوه قضائیه به پرونده آمدنیوز میگوید: «اولا در رابطه با لو رفتن حسابهای بانکی رئیس قوه قضائیه، او به طور شخصی روی این پرونده حساس شد و به دلیل نگرانی از نشر اطلاعات بیشتر از فسادهای قوه قضائیه دستور داد که حفاظت اطلاعات قوه قضائیه وارد عمل شود. میدانید که این نهاد امنیتی در اصل برای برخورد با فساد در قوه قضائیه پیشبینی شده و در خارج از آن کاربری محدودی دارد، اما دو سالی است به بهانه پرونده آمدنیوز، دامنه فعالیت خود را کاملا برخلاف وظیفه ذاتیاش گسترش داده است. ثانیا حفاظت اطلاعات قوه قضائیه امکان دستگیری ضابطین قوه، از جمله مامورین اطلاعات و سپاه را نیز دارد. در حالی که برای وزارت اطلاعات و سپاه دستگیری اعضای نهادهای امنیتی دیگر اگر نگوییم محال، دست کم بسیار دشوار است.»
پیش از این اغلب از بند ۲۰۹ (متعلق به وزارت اطلاعات) و ۲ الف (متعلق به سپاه پاسداران) به عنوان بندهای سیاسی زندان اوین نام برده میشد که مخالفین، منتقدین و روزنامهنگاران را در خود جای میدادند، اما این پرونده پای بند ۲۴۱ (متعلق به حفاظت اطلاعات قوه قضائیه) را نیز به رسانههای حقوق بشری ایران باز کرده است. بند ۲۴۱ در سالهای گذشته در جریان افشای بورسیههای غیرقانونی نیز برای مدتی دو روزنامهنگار را به نامهای علی غزالی و فواد صادقی در خود جای داده بود. علی غزالی در پرونده آمدنیوز بار دیگر دستگیر شد.
روحالله زم با اشاره به ادعای آمدنیوز در رابطه با دستگیری دختر رئیس قوه قضائیه میافزاید: «برای نمونه به ما خبر رسید که مدیر کل بازرسی نهاد ریاستجمهوری دستگیر شده است، یا در جریان افشای اطلاعات پرونده دختر آقای صادق لاریجانی حدود ۳۰ نفر از اعضای شاخههای مختلف سپاه پاسداران (قدس، ثارالله، اطلاعات سپاه) و چند نفر از کارکنان وزارت اطلاعات بازداشت شدند. البته شنیدهام افراد دیگر، از جمله برخی از اعضای خانواده آقای علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز برای مدتی بازداشت شدهاند. برای دستگیری این افراد به یک نهاد امنیتی بالادستی نیاز است.»
علاوه بر مامورین نهادهای امنیتی و خانوادههای آنها، تعداد زیادی از روزنامهنگاران نیز بازداشت شدهاند. بر پایه اطلاعاتی که اطلس جمعآوری کرده است، هیچ کدام از این افراد در دوران بازداشت موقت به وکیل دسترسی نداشتهاند و اغلب ایشان مدتها در انفرادی محبوس بودهاند. ساسان آقایی، یغما فشخامی، هنگامه شهیدی، طاهره ریاحی، علی غزالی، طاهره قیومی، زینب کریمیان، مونا معافی، مهسا رجعتی، عسل اسماعیلزاده، محمدحسین رستمی و احتمالا رضا گلپور از جمله فعالین رسانهای هستند که در رابطه با این پرونده دستگیر شدهاند.
انفرادیهای چند ماهه روش مورد علاقه بازجویان بند ۲۴۱ برای به زانو درآوردن خبرنگاران ایرانی است. هنگامه شهیدی برای حدود شش ماه در این بند انفرادی کشید و ساسان آقایی و یغما فشخامی که در هنگام تهیه این گزارش هنوز در زندانند، چهارمین ماه حبس انفرادی خود را در حالی آغاز کردهاند که مدتهاست دوران بازجوییهای ایشان به سر آمده است.
علاوه بر نیروهای امنیتی و خبرنگاران، پای اعضای خانواده فعالین رسانهای نیز به بند ۲۴۱ اوین باز شد. قربانی کردن خانوادهها، سنت دیرین دستگاه امنیتی قضائی جمهوری اسلامی است. روشی که نه تنها امکان ادامه فعالیت را برای فرد دشوار میکند، بلکه ممکن است به انزوای اجتماعی او نیز بیانجامد. دستگاه امنیتی قضائی جمهوری اسلامی با تحت فشار قرار دادن اعضای خانواده، مخالف یا منتقد خود را با این سوال مواجه میکند که آیا او از نظر اخلاقی مجاز به ادامه فعالیت است. مرتبطین با پرونده آمدنیوز از این شیوه غیرمنصفانه، ناعادلانه و غیرقانونی در امان نماندند. از میان اعضای خانواده روحالله زم، تاکنون شوهر خواهر، دخترعمه، برادر و دو خواهر او دستگیر شدهاند تا بار دیگر اصل فردی بودن مجازات در ایران نقض شود.
خواهر کوچکتر، فاطمه زم در پاییز ۱۳۹۴ بازداشت شد. او که برای ملاقات با خانواده برادرش به ترکیه سفر کرده بود، پس از بازگشت به ایران دستگیر و برای ۱۰ روز در یک سلول انفرادی در بند ۲۴۱ زندان اوین حبس شد. روحالله زم میگوید که رفتار بازجویان حفاظت اطلاعات قوه قضائیه که اغلب ایشان پیشتر در وزارت اطلاعات کار میکردهاند، با خواهر او «محترمانه» بوده است. پرونده او همچنان در شعبه دوم دادسرای فرهنگ و رسانه تهران باز است. دستگیریهای بعدی اما به گونه دیگری رقم خوردند. انفرادیهای بلندمدت، هفتهها سکوت و ناگهان بازجوییهای طولانی و پی در پی تجربه ناخوشایند دیگر افراد خانواده بود.
۲۷ اردیبهشت ۹۶ حسن موحد همسر خواهر روحالله زم دستگیر شد و ۱۰ روز بعد زهرا زم، خواهر دیگر آقای زم به بند ۲۴۱ رفت. این دو تن بین سه تا چهار ماه در انفرادیهای بند ۲۴۱ ماندند. خانواده زم برای نزدیک به دو ماه هیچ خبری از آنها نداشتند و پس از آن چند تماس کوتاه بین آنها برقرار شد. آنها در اواخر تابستان به قید کفالت و وثیقه آزاد شدند. پرونده این دو تن نیز در اختیار شعبه دوم دادسرای فرهنگ و رسانه نزد بازپرس بیژن قاسمزاده است.
برادر روحالله زم، محمدمیلاد زم که اوایل شهریور ۹۶ بازداشت شده بود، به تازگی از بند ۲۴۱ اوین آزاد شده است. دختر عموی او محبوبه صابری نیز که پدرش در جنگ ایران و عراق کشته شده است، در مهر ۹۶ چند روز پس از بازگشت از ترکیه بازداشت شد. او هنوز آزاد نشده است.
روحالله زم در رابطه با دستگیری اعضای خانوادهاش به اطلس زندانهای ایران میگوید: «روشن است که این افراد بیدلیل دستگیر شدهاند. هر آدم منصفی حداقل این را میداند که من پس از این همه بگیر و ببند، از دختر عمه خودم به عنوان منبع خبری استفاده نمیکنم. اصولا برای ارسال خبر کسی نیازی به خروج از کشور و ملاقات حضوری ندارد. اعضای خانواده من را دستگیر کردهاند تا اولا آمدنیوز تعطیل شود، ثانیا من به ایران بازگردم. آنها خیلی مشتاقند که منابع خبری را شناسایی کنند. آنها گیج شدهاند، قدرت تشخیص خود را از دست دادهاند و به یکدیگر بدگمانند. از هر روش غیراخلاقیای استفاده میکنند تا به این وضعیت پایان دهند.»
او معتقد است که «قوه قضائیه ایران با این کارها خود را بیآبروتر میکند. وزیر اطلاعات گفته بود که ما علیه آمدنیوز یک جنگ روانی را شروع کردهایم، آنها در رسانههای خود میگویند که ما وابسته به سرویسهای جاسوسی هستیم، به دستگیرشدگان اتهام معاونت در جاسوسی زدهاند و بعد خانواده من را زیر ضرب گرفتهاند که ببینند آیا من از ایران تغذیه مالی میشوم یا نه. پیشتر میگفتند که من ماهانه هشت هزار یورو از سرویسهای خارجی میگیرم، اما در بازجوییها به خانواده من میگویند که شما برای روحالله پول میفرستید.»