محسن فیض‌اللهی - روزنامه همدلی
اهل علمِ سیاست در تعریف جوامع سالم گفته‌اند، جامعه‌ای سالم است که در آن اعتراض وجود داشته باشد. اعتراض‌ها در هر جامعه‌ای، خودبه‌خود، موجبات ترمیم، اصلاح و بازسازی می‌شود، پس می‌توان نفس اعتراض را به فال نیک گرفت. اتفاقات موجود می‌تواند زمینه‌های اصلاحات در کشور و تغییراتی اساسی در برخی رویکردهای موجود در حوزه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را فراهم کند. به‌دنبال اعتراضات مردم در بسیاری از شهرهای کشور نسبت به مسائل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، واکنش‌های بسیاری از سوی مقامات کشوری و لشکری صورت گرفت. برخی ریشه اعتراضات را به دشمنانِ «خارج از کشور»، برخی به عربستان و «برادرزن صدام» و برخی نیز ریشه اعتراضات را «کمکاری دولت» قلمداد کردند. در حالی که به‌نظر می‌رسد این تجمعات و اعتراضات کاملاً مردمی بوده، ولی آنچه در جریان واکنش‌ها مغفول ماند مردم معترض، و آنچه نادیده گرفته شد علتِ اصلیِ اعتراضات مردم- مشکلات معیشتی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی- بود. بنابراین آنچه در وضعیت کنونی مهم به‌نظر می‌رسد حل این بحران و شنیدن صدای مردم است. با توجه به نظر اکثر فعالین سیاسی، کارشناسان و دیگر چهره‌های مهم و پر نفوذ کشوری به «رسمیت شناختن» اعتراضات مدنی نخستین گام و مهم‌ترین گام برای حل بحران اعتراض‌ها است. اگر بنا بر این باشد که مردم مطالباتی دارند و دولت و حاکمیت نیز مطالبات مردم را -که ولی نعمت هستند- به رسمیت می‌شناسند، مهم‌ترین گام در جهت برطرف کردن بحران و رفع مشکلات مردم در سطوح مختلف این است که باید برای آنها راهکاری عملی، فوری و کارشناسانه تدوین شود. بدون شک تغییر و اصلاح در ساختارهای مهم، نه کار دولت به تنهایی است و نه حاکمیت، بلکه باید یک عزم ملی و فراگیر در بین نخبگان و مدیران کارآمد کشوری شکل گیرد تا بتوان آرامش را به جامعه و مردم بازگرداند. مخصوصا حالا که تب و تاب اعتراض ها فروکش کرده است و فضایی آرام مستقر شده ،به طور قطع زمان آن رسیده است تا با دور شدن از تصویرسازی‌های ذهنی (درست یا غلط) راهبردی برای شنیده شدن صدای مردم، طراحی شود. از این منظر شاید حتی بتوان شکل‌گیری اعتراض‌های مدنی چند وقت گذشته را به فال نیک گرفت. البته اگر منجر به اتفاقی شود که فصل شنیده شدن صدای مردم را به فصلی همیشگی در تقویم اجتماعی ایران، تبدیل کند.
روحانی: همه مردم معترض خط گرفته و سازماندهی شده نیستند
در به رسمیت شناختن اعتراضات و به حق شمردن آنها رئیس جمهور، پیش‌دستی و اعلام کرد که همه مردم معترض، خط گرفته و سازماندهی شده نیستند و علاوه بر مطالبات اقتصادی، خواستار باز شدن بیشتر فضای سیاسی نیز هستند. اما موضع‌گیری روحانی تنها در به رسمیت شناختن اعتراضات خلاصه نشد. وی در بخش دیگری از سخنانش در واکنش به اعتراضات، نقد مردم نسبت به عدم مبارزه جدی‌تر با فساد را گوشزد کرد و گفت مردم می‌پرسند چرا مسائل به‌خوبی برای آنان تبیین نمی‌شود. او در ادامه سخنان خود گفت: «انتقاد در همه امور کشور حق مردم است و ما معتقدیم حکومت و کشور متعلق به مردم است و مردم باید آنچه می‌خواهند را به‌خوبی بیان کنند.» شکی نیست که مردم نسبت به عملکرد دولت و سیستم اجرایی اداره کشور، معترض هستند و باید تبعیض و فساد را هر چه زودتر در کشور ریشه کن کرد و گرنه خیابان‌های کشور بازهم می تواند محل تجمع معترضین و حتی ساختارشکنان باشد.
مسیر حبس و حصر برداشته شود
از مسائل مهمی که برای حل بحران موجود توسط حزب اتحاد ملت پیشنهاد شده عبارت‌ا‌ست از: «برداشته شدن موانع پیش پای انجمن‌های صنفی، سندیکا‌ها و اتحادیه‌های اصناف، نهادهای مردمی، سازمان‌ها و احزاب سیاسی برای بیان روشن و مسالمت‌آمیز مطالبات صنفی، سیاسی و اجتماعی/ صدا وسیما نباید در مسیر«انحصارگرایی»، «ملی عمل نکردن» و « نبودن صدای همه گروه‌های مخالف» در خود عمل کند/ مدیران و موسسان صندوق‌های مالی و اعتباری که در امانت مردم خیانت کرده‌اند را، افشاء و مجازات کنیم / با مردم صادقانه و شفاف، سخن بگوییم و مشکلات و موانع و کمبود منابع را برای آنان توضیح دهیم/ رعایت متعهدانه اصول هشت‌گانه حکمروایی خوب است: مشارکت، حاکمیت قانون، شفافیت، مسئولیت‌پذیری، پاسخ‌گویی، وفاق عمومی و آشتی ملی، عدالت و برابری همگان در برابر قانون، اثربخشی و کارآیی / مسیر حصر و حبس و محدودیت و ممنوعیت از چهره‌های موثر و دلسوز کشور برداشته شود / عدم محدود کردن و فیلتر کردن و کنترل دسترسی مردم به شبکه جهانی اطلاعات و ...»
توجه به نسل جوان و شنیدن صدای آنان
مجمع زنان اصلاح طلب نیز در بیانیه‌ای آورده است که: «توجه جدی به نسل جوان و سرمایه عظیم اجتماعی آنان، که بخشی دچار سرخوردگی، یاس، ناامیدی و ابهام در سرنوشت خود شده و شنیدن صدای رسای اعتراض آنان و پاسخ‌گویی منطقی و عملی به خواسته‌ها و نیاز‌ها و مطالبات برحق آنان، موجب ترمیم و تزاید این سرمایه بی‌بدیل اجتماعی خواهد شد.»
در ادامه بیانیه این مجمع ضمن محکوم کردن هر اقدامی که منجر به تضییع حقوق شهروندان شود، آمده است که :«باید در چارجوب قانون اساسی و بر اساس اصل مدارا، منطق و بهره‌گیری از خرد جمعی و با سرلوحه قرار دادن گفتگوی ملی، از حمایت و پشتیبانی مردم بهره مضاعف برد.»
ریشه مشکلات در نظارت ناپذیری و انحصارگری است
۱6 تن از فعالین اصلاح طلب، در قالب یک بیانیه نیز به تبیین، ارائه راهکار اتفاقات پیش آمده پرداختند، و علت نوشتن بیانیه خود را وظیفه اخلاقی، انسانی و ملی خود دانسته اند. این 16 نفر برخلاف برخی گروه ها که به فرافکنی پرداخته‌اند و ریشه مشکلات را به خارج از کشور ارجاع دهند، مشکلات و نارضایتی‌های موجود در جامعه را، نه تنها گسترده بلکه عمیق هم دانسته، و رنج مردم و دلیل اعتراضات آنها را از کمبودهای اقتصادی و معیشتی، بیکاری و کمبود درآمد معرفی کرده‌اند. البته ریشه تمام مسائل و مشکلات را در ناکارآمدی و نظارت‌ناپذیری، فساد و انحصارگری می‌دانند.
استقلال نهادهای نظارتی
در یکی از بندهای بیانیه این 16 نفر آمده است:«چند وجه اقتصادی اعتراضات عمومی‌تر است، ولی ریشه حل مشکلات اقتصادی در اصلاحات سیاسی و گسترش و تقویت نظارت‌های مردمی و کارآمدشدن و استقلال نهادهای نظارتی رسمی و آزادی‌های مدنی و رسانه‌ای است. ما معتقدیم بدون پذیرش چنین اصلاحاتی نمی‌توان به تغییرات اساسی و حل مسائل اقتصادی و کاهش نارضایتی‌ها دست یافت. محسن آرمین، محسن امین زاده، مصطفی تاج زاده، رضا تهرانی، حمید جلایی پور، سعید حجاریان، محمدرضا خاتمی، هادی خانیکی، عبدالله رمضان‌زاده، محسن صفایی‌فراهانی، عباس عبدی، فیض‌الله عرب‌سرخی، علیرضا علوی‌تبار، آذر منصوری، محسن میردامادی، محمد نعیمی‌پور، 16 نفری هستند که با همفکری این بیانیه را تنظیم و منتشر کرده‌اند.
مشکل پارتی بازی و ورود افراد نالایق در سطح مدیریت است
هم‌چنین در میان کسانی که به صورت انفرادی و با تکیه بر تجربه و تخصص خود، راهکارهایی برای وضعیت موجود ارائه کردند برخی اقتصاددانان، سیاسیون و نمایندگان مجلس نیز به چشم می‌خورد. مهدی پازوکی، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با رویداد۲۴ با اشاره به اعتراضات اخیر مردمی و لزوم مبارزه گسترده با فساد اقتصادی، از روحانی خواسته است که: «تهدید اعتراضات را اکنون به فرصت مبارزه با فساد تبدیل کند.» از نگاه این اقتصاددان بزرگ‌ترین مشکلی که باعث شد تا این تجمعات و اعتراضات عظیم در سراسر کشور شکل بگیرد، وجود تبعیض، عدم شفافیت، پارتی‌بازی، ورود افراد نالایق در سطح مدیریت و... است.
گفت وگو ملی، رفع تبعیض و مبارزه با فساد کارساز است
محمد دهقان -نایب رئیس فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس نیز مهم‌ترین راهکار تامین و جلب رضایت و مدیریت اعتراضات مردم را «رفع تبعیض مبارزه با مفاسد اقتصادی» دانست.
غلامرضا ظریفیان، عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها هم، در یک گفت‌وگو ضمن باور داشتن به اینکه اقدام برای انجام گفت‌وگوها در مورد مشکلات و چالش‌های جدی، که کشور با آن روبرو است، باید خیلی زودتر صورت می‌گرفت، گفته بود: «باید گفت‌وگوی جدی درباره اصلی‌ترین مسائل اجتماعی بین نخبگان، جناح‌های سیاسی و بخش‌های مختلف حاکمیت انجام شود.»
سرکوب و کنترل، مسائل را حل نمی‌کنند
محسن میردامادی و بهزاد نبوی، از شخصیت های با نفوذ اصلاح طلبان، طی یادداشت‌هایی که در روزنامه جامعه فردا -که به دلیل مشکلات مالی به کار خود نیز خاتمه داد-با بررسی شرایط موجود، دست به ارائه راهکارهایی زدند که -به زعم آنها- با اتکا به پیشنهادهای کارشناسانه، می‌توان از بروز مشکلات و مسائل پیش آمده، پیش‌گیری کرد.
میردامادی و نبوی در یادداشت‌های خود، گفته بودند تا زمانی که حق اعتراض مردم، به رسمیت شناخته نشود، نمی‌توان هیچ راه‌حلی، چه کوتاه‌مدت و چه بلندمدت، برای بحران فعلی پیشنهاد داد. هم‌چنین طبق آنچه در نوشته‌های آنها آمده است، بر این باورند، ممکن است با روش‌هایی بتوان اعتراض‌ها را متوقف کرد، اما با در پیش‌گرفتن این روش‌ها شاید شرایط تحت کنترل حاکمیت دربیاید، اما بی‌شک مسئله حل نمی‌شود و موضوع به قوت خود باقی می‌ماند و زمان دیگری و به نحو دیگری بروز پیدا می‌کند.
شورای شهر تهران تصویب کرد، باشگاهی برای برگزاری اعتراض‌های مدنی
دیروز شورای شهر تهران خود را در قامت مجری اصل 27 قانون اساسی دانست و با وجود مخالفت‌هایی که در این جلسه صورت گرفت، تصویب کرد مکانی در اختیار شهروندان قرار گیرد که در آن تجمع و اعتراض کنند. تصویب باشگاهی برای شنیدن صدای مردم، بدون شک امری است بدیع و مردم پسند که مطمئنا هم مردم و هم مسئولین کشور از آن حمایت خواهند کرد. چون با توجه به اعتراضاتی که در این چند دهه در کشور رخ داده است وجود باشگاهی برای انجام اعتراضات مدنی و شنیدن صدای مردم تجربه‌ای جدید و امری ضروری به نظر می‌رسد. امیدواریم وجود این باشگاه زمینه برای کنار نهادن اعترض‌های ساختارشکنانه و خشونت طلبانه از سوی معترضین باشد.
به گزارش خبرآنلاین با تصویب این طرح، شورای پنجم نشان داد بیش از چیزی که تصور می شد به جنبه سیاسی خود اهمیت می‌دهد و به دنبال سیاسی کردن فضای مدیریت شهری است. موافقان و مخالفانی که درباره این طرح صحبت کردند هم تندترین مسایل سیاسی را در موافقت یا عدم توافق بر سر اجرای این مسئله بیان کردند تا جایی که بخشی از جلسه به تشنج کشید و حسن رسولی عضو شورای شهر تهران که به عنوان مخالف سخن می‌گفت، برخی از سخنان احمد مسجدجامعی، طراح این طرح را توهین به خود تلقی کرد و گفت: «نباید اجازه داد با توجه به اینکه اعضا مکلف به رعایت شان و شخصیت شورای شهر هستند، توهین به اعضا صورت گیرد.»
او پس از اعلام نظر خود و پیش از این که شورای شهر وارد در رای گیری برای کلیت طرح شود، به نشانه اعتراض، جلسه را ترک کرد. حتی او حاضر نشد در آسانسور شورای شهر به خبرنگاران بگوید به چه خاطر اینقدر از سخنان مسجدجامعی رنجیده است.
مسجدجامعی اما به عنوان طراح اصلی طرح اختصاص مکان یا مکان‌هایی برای تجمع، اعتراض و گفت‌وگو به شهروندان، در ابتدا دلایل خود را بیان کرد. دلایلی که در صدر آن، اصل 27 قانون اساسی که به آزادی تجمعات و تظاهرات غیرمسلحانه تاکید کرده، قرار دارد.
در مخالفت با این طرح، رسولی گفته بود نباید شورای شهر از ناآرامی‌های اخیر «احساساتی» شود و کار ویژه نهادهای امنیتی و وزارت کشور را بر دوش بگیرد. در مقابل او، مسجدجامعی در سخنانش کنایه زد که: «عده‌ای که می‌گویند احساساتی نشوید، سوابق ما معلوم است و سوابق آنها هم معلوم است، تصویب این طرح، احساساتی شدن نیست.»
