دویچه وله - حسن یوسفی اشکوری، محقق و دین‌پژوه انتشار فیلم کوتاهی از جلسه مجلس خبرگان هنگام انتخاب آیتالله خامنه‌ای برای رهبری جمهوری اسلامی را مانند یک "بمب ساعتی" می‌داند. او در گفت‌وگو با دویچه وله تصریح می‌کند که این ویدئو مشروعیت رهبر جمهوری اسلامی را زیر سوال می‌برد.
حسن یوسفی اشکوری که به عنوان که نماینده اولین دوره مجلس شورای اسلامی آیتالله اکبر هاشمی رفسنجانی را از نزدیک می‌شناخته است، رهبر شدن آیتالله خامنه‌ای را طرح آقای هاشمی می‌داند و اشاره می‌کند که آقای هاشمی حتی پس از برگزاری همه‌پرسی تغییر قانون اساسی و حذف شرط مرجعیت برای مقام رهبری به مجلس خبرگان برای تأیید صلاحیت آقای خامنه‌ای و ماندن در مقام رهبری رجوع نکرد.
آیا رهبر شدن خامنه ای غیرقانونی بود؟
رضا حقیقت‌نژاد - ایران وایر، انتشار ۱۹دقیقه از جلسه مجلس خبرگان در تاریخ ۱۴خرداد۶۸، بحث های جدیدی درباره نحوه انتخاب آیت الله خامنه ای به عنوان دومین رهبر جمهوری اسلامی دامن زده است. در این جلسه، ابتدا مجلس خبرگان با رای اکثریت حاضر در جلسه با فردی بودن رهبر موافقت کرد. سپس از ۶۰ نفر از ۷۴ نفر عضو حاضر در جلسه، به رهبر شدن آیت الله خامنه ای رای مثبت دادند. اکبر هاشمی رفسنجانی که اداره این جلسه را بر عهده داشت، می گوید انتخاب شورای رهبر و یا رهبر موقت و تا زمان برگزاری رفراندوم است. منظور او همه پرسی بازنگری قانون اساسی است که ۶مرداد۶۸ برگزار شد و ناظر به همین تغییرات، مجلس خبرگان رهبری در ۱۵مرداد۶۸ جلسه فوق العاده برگزار شد و از ۶۴عضو حاضر، ۶۰ نفر به رهبری خامنه ای رای مثبت دادند.
در هنگام برگزاری جلسه اول، مقررات جلسه طبق قانون اساسی بود که تا آن هنگام بازنگری نشده بود. در اصل قانون اساسی پیش از سال ۶۸، به فوت رهبر اشاره نشده ولی آمده بود که مجلس خبرگان «هرگاه یک مرجع را دارای برجستگی خاص برای رهبری بیابند، او را به عنوان رهبر به مردم معرفی نمایند، وگرنه سه یا پنج مرجع واجد شرایط رهبری را به عنوان اعضای شورای رهبری تعیین و به مردم معرفی می کنند.» این اصل معطوف به اصل۵ همان قانون نیز بوده که به «فقیه عادل و با تقوی، آگاه به زمان، شجاع، مدیر و مدبر» اشاره کرده است. ناظر به همان اصل می توان گفت نیازی به رای گیری برای شورایی شدن یا فردی شدن رهبری نبوده و قانون اساسی سابق و فعلی نظر و اولویت به رای گیری برای انتخاب فرد بوده و در واقع تاکید کرده اگر فرد پیدا نشد، شورا را انتخاب کنند. با این حال به نظر می رسد مجلس خبرگان برای محکم کاری اقدام به رای گیری برای هر دو مورد کرده است.
مسئله چالش برانگیز اما «رهبری موقت» است که در قانون اساسی به آن اشاره نشده است. انتخاب موقت بودن رهبر ناظر به یک رویداد دیگر بوده است. آیت الله خمینی ۴اردیبهشت۶۸، در نامه ای هیاتی مرکب از ۲۵نفر را مسئول بررسی نقایص و اشکالات قانون اساسی و تصویب اصلاحات می کنند و نهایی شدن را منوط به تاییدشدن توسط آرای عمومی مردم می داند؛ یعنی همه پرسی قانون اساسی. شورای بازنگری قانون اساسی حدفاصل ۷ اردیبهشت تا ۲۰تیرماه ۶۸، ۴۱جلسه برای بازنگری در قانون اساسی برگزار کرد. آیت الله خامنه ای در مقام رهبر موقت، مصوبات این شورا تصویب و تایید و دستور همه پرسی داد.
محسن کدیور، محقق و دین پژوه در یادداشتی این ایراد را مطرح کرده که «مجلس خبرگان، هاشمی رفسنجانی و آقای خامنه ای» با «کتمان رهبری موقت از ۱۴خرداد تا ۱۵مرداد۶۸»، «رهبر موقت منتخب خبرگان را رهبر دائم کشور معرفی کردند» و این را مصداق فریب و پنهان کاری دانسته است. این ایراد از این نظر که رهبر موقت و اعضای مجلس خبرگان، پرده پوشی کرده اند، درست است ولی دائم شدن رهبری خامنه ای در جلسه فوق العاده ۱۵مرداد۶۸ مجلس خبرگان مصوب شده و طبق قانون اساسی جدید و قدیم مشکل قانونی ندارد.
نکته محسن کدیور از این نظر حائز اهمیت است که از تاریخ ۱۶خرداد ۶۸ تا ۱۵مرداد۶۸، بیش از ۳۰مراسم بیعت با خامنه ای برگزار شده و هیچ سخنی از موقت بودن رهبری در میان نیست.
حسن یوسفی اشکوری در گفتگو با رادیو فردا می گوید جلسه فوق العاده رسمی نبوده است. این ایراد هم وارد نیست. طبق ماده ۲۰ آیین نامه داخلی مجلس خبرگان، در مواردی که هیات رئیسه لازم بداند یا ده نفر از اعضا کتبا پیشنهاد بدهند، اجلاسیه فوق العاده تشکیل می شود و در مورد تعیین رهبر، با «موافقت دوسوم حاضران»، مصوبات مجلس خبرگان معتبر است. بنابراین تشکیل اجلاس فوق العاده قانونی است و موافقت بیش از دوسوم حاضران در جلسه صبح ۱۵مرداد۶۸ کسب شده است. اعضای مجلس خبرگان همان روز با علی خامنه ای دیدار و علی مشکینی، رئیس مجلس خبرگان در سخنرانی اش به این جلسه فوق العاده اشاره و «نظر اکثریت قاطع اعضای این مجلس مبنی بر مطابقت کامل حضرت آیت الله خامنه ای با شرایط رهبری که در اصلاحات قانون اساسی پیش بینی شده» را اعلام کرده است.
مهدی پرپنچی، تهیه کننده و مجری برنامه صفحه۲ تلویزیون بی بی سی فارسی در توییتی نوشته این فیلم نشان می دهد در «پیش بینی جانشین آیت الله خامنه ای» نباید با تکیه بر «معیارهای قانون اساسی، شرع و مقبولیت افراد»، کسانی را معرفی کرد، کما اینکه در انتخاب آیت الله خامنه ای، نه قانون اساسی، نه شرع و نه مقبولیت، هیچ یک محلی از اعراب نداشته اند.» نکته او معطوف به انتخاب شخص است و می توان گفت مهم ترین نتیجه از این ویدئو همین است. روند اداره جلسه توسط هاشمی رفسنجانی، نقل خاطره از آیت الله خمینی و مهارت او در مدیریت و هدایت جلسه به سمتی که می خواهد به خوبی نشان می دهد که انتخاب رهبر در جمهوری اسلامی یک بازی کاملا سیاسی است که در یک بستر قانونی هدایت و پرده پوشی می شود. این رویداد در انتخاب رهبر آینده ایران هم می تواند تکرار شود. حالا هاشمی نیست ولی بازیگردانان دیگری هستند.
