تظاهرات اعتراضی که در دی‌ماه سال جاری به مدت چند روز در ده‌ها شهر ایران برپا شد در نوع خود بی‌سابقه بود. هم به دلیل شرکت طبقات محروم جامعه در این اعتراضات، هم گسترده بودن آن در چندین شهر کوچک و هم شعارهای ساختارشکنانه‌ی معترضان.
این حرکت اعتراضی نیز همچون دیگر موارد مشابه آن در گذشته با سرکوب و بازداشت معترضان همراه شد. مسئولان حکومتی ایران هنوز آمار دقیقی از کشته و بازداشت‌شدگان اعتراضات سراسری اخیر ارائه نداده‌اند اما بر اساس گفته‌های پراکنده‌ی برخی از مسئولان، ۲۵ نفر کشته و ۳۷۰۰ نفر بازداشت شده‌اند.
این بار از آن‌جا که اعتراضات با طرح مطالبات اقتصادی آغاز شد و سپس بلافاصله به شعارهای سیاسی علیه کل حکومت تبدیل گردید و همچنین به دلیل حضور برجسته طبقات محروم در این اعتراضات، رویکرد مسئولان حکومتی نیز متفاوت بود. تقریباً همه‌ی آن‌ها از یک سو وانمود کردند که اعتراض را «حق مردم» می‌دانند و از سوی دیگر تلاش کردند تا «اغتشاش» و «دخالت بیگانگان» در این اعتراضات را برجسته کنند تا بتوانند کل این حرکت را از این طریق سرکوب کرده و غائله را بخوابانند.
مسئولان و جناح‌های حکومتی چنین وانمود می‌کنند که رویکرد نیروهای امنیتی این بار متفاوت بوده و با معترضان با مدارا رفتار کرده‌اند. آن‌ها حتی از بیشتر بودن شمار زخمی‌شدگان نیروهای امنیتی نسبت به مردم معترض و یا «شهیدسازی دشمنان» سخن گفتند و صحنه را کاملاً وارونه جلوه دادند. این در حالی بود که خبرهای منتشرشده از بازداشتگاه‌ها حاکی از رفتارهای غیرانسانی با بازداشت‌شدگان و فشارهای شدید بر آن‌ها بود.
در این مدت کوتاه مسئولان قضائی خبر «خودکشی» دست‌کم دو تن از بازداشت‌شدگان به نام‌های سینا قنبری و وحید حیدری در تهران و اراک را اعلام کردند و حتی حاضر نشدند توضیح دهند که چگونه در چنین مدت کوتاهی دو بازداشتی دست به خودکشی زده‌اند؟ این ادعا در حالی مطرح شده که شواهدی بر کشته شدن آن‌ها نیز وجود دارد و حتی اگر ادعای مسئولان را بپذیریم، باید تأکید کرد که مسئول جان زندانیان، کسانی هستند که آن‌ها را در بازداشت نگه داشته‌اند.
از نظر ما، بنا بر سابقه جمهوری اسلامی در نقض فاحش حقوق بشر، نمی‌توان به هیچ‌یک از گفته‌ها و وعده‌های مقام‌های حکومتی ایران اطمینان کرد. از آن‌جا که معترضان در تظاهرات خود شعارهایی علیه جمهوری اسلامی و مسئولان طراز اول آن سر داده‌اند این گمان که پشت دیوارهای زندان‌ها با بازداشت‌شدگان به شدت رفتار می‌شود و حتی ممکن است آن‌ها را زیر فشار به اعتراف به اعمال ناکرده وادار کنند، دور از واقعیت نیست.
از نظر ما حتی «بازدید از بازداشتگاه‌ها توسط برخی از نمایندگان مجلس» ـ که در این مدت بارها از آن صحبت شده اما هنوز هم عملی نشده است ـ نیز نمی‌تواند مانع از نقض حقوق بازداشت‌شدگان شود. در چنین شرایطی تنها تحقیقات مستقل می‌تواند حقایق را آشکار کند.
به اعتقاد ما همه‌ی مدافعان حقوق بشر باید بر تحقیقات مستقل درباره‌ی سرنوشت بازداشت‌شدگان اعتراضات اخیر، به‌ویژه کسانی که به‌گفته مقام‌های قضائی ایران در زندان خودکشی کرده‌اند، تأکید کنند.
این‌بار جمهوری اسلامی می‌خواهد چنان نشان دهد که رفتارش با بازداشت‌شدگان متفاوت است و با آن‌ها مدارا دارد اما آن‌چه در پشت دیوارهای بازداشتگاه‌ها، به‌ویژه در شهرهای کوچک، جریان دارد از دیده‌ها پنهان است و بعید نیست که باز هم شاهد خبر «خودکشی» و یا مرگ بازداشت‌شدگان دیگری باشیم.
کانون ره‌آورد در شهر آخن آلمان خواهان آزادی بی‌قید و شرط همه‌ی بازداشت‌شدگان رویدادهای اخیر در ایران است و از نهادهای بین‌المللی مدافع حقوق بشر می‌خواهد تا فشار خود را برای تحقیقات مستقل درباره سرنوشت بازداشت‌شدگان پیگیرانه دنبال کنند.
کانون ره‌آورد ـ آخن ـ آلمان
اول بهمن‌ماه ۱۳۹۶ - ۲۱ ژانویه ۲۰۱۸
