مهرداد عمادی، اقتصاددان و مشاور نهادهای بین‌المللی از جمله اتحادیه اروپا، نیمی از مسئولیت وضعیت کنونی را متوجه "کوته‌بینی" برخی محافل داخلی و تساهل در مواجهه با تحریم‌های بانکی می‌داند.

او معتقد است که با حذف چند پروژه سرمایه‌گذاری، فصل جدیدی در اقتصاد ایران شروع شده که شاخص آن فرار سرمایه‌‌های موجود، رشد بیکاری، خوابیدن پروژه‌های عمرانی و افزایش بدهی‌های دولت خواهد بود.

از نگاه این کارشناس، بزنگاه کنونی را از نظر سیاسی بسیار حساس و خطرناک می‌داند؛ بزنگاهی که یک سوی آن مردم و سوی دیگرش دولت است. اما چه باید کرد وقتی مردم دیگر تحمل فشار اقتصادی بیشتر را ندارند و دست دولت هم برای کاستن از این فشار و دادن وعده خالی است؟

مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا می‌گوید که هنوز راه نجاتی برای برون‌رفت از این مخمصه هست: جراحی سرطان نهادهای امنیتی و شبه‌نظامی که سررشته ۶۲درصد اقتصاد ایران را به دست دارند؛ نهادهایی که مالیات نمی‌دهند، دست اندرکار واردات قاچاق هستند و بانک‌هایی دارند که جز پولشویی و معاملات مشکوک کار دیگری نمی‌کنند.

***

کاهش صادرات نفت

رادیو زمانه، افزایش تنش میان ایران و امریکا بر سر برجام، کاهش صادرات نفت ایران را در پی داشته است. به‌گونه‌ای که «اویل‌پرس» از کاهش ۱۶ درصدی صادرات نفت ایران در مقایسه با یک‌سال قبل خبر داده است.

برپایه این گزارش چین به عنوان یکی از مشتریان اصلی نفت ایران، خرید نفت از این کشور را به میزان ۱۷.۲ درصد کاهش داده است. ژاپن و هند نیز به ترتیب ۱۱.۲ و ۶.۲ درصد واردات از ایران را کاهش داده‌اند.

ایران در کنار کاهش صادرات برای دریافت درآمد حاصل از فروش نفت نیز بار دیگر با مشکل روبرو شده است. در حالیکه جمهوری اسلامی پیش از این بر حذف دلار از معاملات تجاری تاکید کرده، اما عدم بازگشت درآمدهای نفتی منابع ارزی ایران را تهدید می‌کند.

در همین رابطه مجتبی موسویان مدیرکل دفتر آسیا و اقیانوسیه سازمان توسعه تجارت پنجشنبه ۱۲ بهمن از تهاتر نفت و کالا میان ایران و هند خبر داد. او گفت که «واردکنندگان از هند ‌می‌توانند از اعتبارات حاصل از صادرات نفت که در یوکوبانک سپرده شده، استفاده کنند.»

همچنین اسدالله عسگراولادی رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین نیز از افزایش واردات از این کشور خبر داده است. براساس گزارش گمرک جمهوری اسلامی واردات کالا از چین به نسبت یکسال قبل ۸۹ درصد بیشتر شده است.

چین مرداد امسال حساب بانکی ایرانیان در این کشور را مسدود کرد. در حالیکه عسگراولادی «ناشفاف بودن وضعیت مالیاتی» را علت مسدود شدن حساب بانکی ایرانیان دانسته، یک مقام مسئول در وزارت صنعت، معدن و تجارت گفته بود که این موضوع به قوانین مربوط به پولشویی مربوط است.

در خبر دیگری در همین رابطه بانک بی پی آی فرانسه هم اعلام کرده است که به واردکنندگان کالاهای فرانسوی به ایران وام خواهد داد.

کسری دلار

مقام‌های دولتی ایران به صورت رسمی تاثیر تهدیدهای امریکا و اعمال تحریم‌های جدید بر وضعیت بازار ارز را انکار می‌کنند. این در حالی است که قیمت دلار طی چند ماه گذشته نزدیک به ۷۰۰ تومان افزایش یافته است.

به‌رغم وعده مسئولان بانک مرکزی برای کنترل قیمت دلار، نرخ برابری این ارز پنجشنبه ۱۲ بهمن بار دیگر به بیش از ۴۷۰۰ تومان رسید. فروشندگان دلار در بازار تهران کاهش توزیع و افزایش قیمت ارز از سوی بانک مرکزی را دلیل اصلی گرانی دلار دانسته‌اند.

رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی نیز به صورت تلویحی کاهش درآمدهای ارزی را تائید کرده است. او چند روز قبل اجرای طرح یکسان‌سازی نرخ ارز را به «حل مشکلات بانکی برای انتقال ارز» مربوط دانست و گفت که هنوز زیرساخت‌های لازم برای اجرای این طرح فراهم نیست.

در پیوند با همین موضوع مجلس شورای اسلامی در بررسی لایحه بودجه، احتمال کاهش درآمدهای نفتی دولت در سال آینده را پیش‌بینی کرده و به دولت اجازه داده است که برای جبران کاهش درآمدهای نفتی از صندوق توسعه ملی هزینه کند.