جناب محمد برقعی
ابتدا سپاسگزاری می کنم به خاطر «رد نقد من بر بیانیه نو اندیشان دینی در مورد حجاب». همین که پاسخی از طرف یکی از نو اندیشان دینی دریافت می شود نشان دهنده ی این است که همه ی نو اندیشان دینی در جهان بسته ای که خود برای خود ساخته اند زندگی نمی کنند و با بیرون از این جهان نیز در تماس اند.

دوم عذرخواهی می کنم از شما و کسان دیگری که احتمالا از نوشته ی من رنجیده اند. من خواهان رنجاندن هیچ کس نیستم و می دانم که در هر جامعه ای، افراد با سلیقه های گوناگون زندگی می کنند و پرخاش به این سلیقه ها، نشان دهنده ی «خودْ مرکزِ جهانْ پنداری» شخص است و من چنین کسی نیستم. شاید از زمانی که شناخته شده ام چون خواننده با شخص معینی سر و کار دارد صریح تر و در مواقعی تندتر از پیش شده ام ولی این صراحت و تندی به خاطر اقامت در غرب و از خود بیخود شدن و «شلنگ تخته انداختن»ِ فکری و زبانی نیست چرا که بیشترِ عمرِ نزدیک به شصت ساله ام را در خارج گذرانده ام و با فرهنگ غرب از دیرباز مانوس ام. بنابراین چشم ام تازه به آزادی های غرب نیفتاده که مثل «تازه به غرب رسیده ها» خود را ببازم.

سوم من همواره با نو اندیشان دینی و اصلاح طلبان سیاسی به خاطر نزدیکی شان به آن بخش از جامعه ی سنتی که نمی خواهند غیر مذهبی و در عین حال مذهبیِ افراطی باشند همراه بوده ام هر چند نه دیدگاه هایشان، و نه روش تعدیل مذهب و سیاست شان را قبول داشته ام. خط آن ها و روش آن ها برای من قابل فهم بوده ولی نسبت به شیوه ی عمل آن ها انتقاد جدی دارم.

چهارم بر این اعتقاد بوده ام و هستم که نو اندیشان دینی و اصلاح طلبان سیاسی هیچ گاه به افکار بیرون از جهان خود بها نمی دهند و هر تغییر و تبدیلی در شیوه ی عمل و مرام شان صورت پذیرد، باید از درون خودشان باشد. به عبارتی ممکن است نو اندیشان دینی و اصلاح طلبان سیاسی نظر دیگران را بخوانند یا بدانند، ولی هرگز خود را وارد گفت و گوی مستقیم و مشخص و محترمانه با «بیرونیان» نمی کنند. نمونه اش مطلب آقای رضا علیجانی با عنوان «نفرت ضددینی مانع درک اهمیت مخالفت زنان محجبه با حجاب اجباری است»؛ آقای علیجانی چنان نوشته اند که انگار ما از سیاره ای دیگر به زمین آمده ایم و نمیدانیم ایران کجاست و چه مردمانی در آن زندگی می کنند! شیوه ی نوشتن شان هم به گونه ای ست که طرفِ گفت و گو شناخته نشود و اظهار نظر، به شیوه ی «فرادست فکری» و «فرودست فکری» صورت پذیرد.

پنجم مطلب من در باره ی بیانیه ی حجابِ نو اندیشان دینی بیشتر از آن که به حجاب مربوط شود به شیوه ی کار نو اندیشان دینی و بازوی سیاسی آن ها یعنی اصلاح طلبان حکومتی مربوط می شود. نوشتن متن های مطنطن و استفاده از نثرهای مغلق در باب مسائل اجتماعی یکی از موارد انتقاد و اعتراض من به نو اندیشان دینی ست که مورد تایید شما نیز هست. ممکن است گفته شود عیسی به دین خود موسی به دین خود، شما برو به شیوه ی خودت کار کن ما هم به شیوه ی خودمان کار می کنیم. آری. می شود چنین چیزی گفت و گریبان خود را از منتقد تندزبانی چون «سخن» رهانید، ولی موضوع، نه من هستم و نه نو اندیشان دینی، بلکه موضوع، جامعه ای ست که در حال اضمحلال است و بخشی از این اضمحلال می تواند به دست نو اندیشان دینی، متوقف، کند، یا تند شود. ما اگر به همین نحو پیش برویم، در یک نقطه، دچار فروپاشی کامل خواهیم شد که چنین مباد. نو اندیشان دینی می توانند، به سهم خود جلوی این فروپاشی را بگیرند یا روند آن را کند کنند.