نقش کردها در رابطه پرتنش آنکارا و دمشق پس از آغاز جنگ داخلی سوریه

دولت ترکیه از اولین روزهای اعتراضات در سوریه و سپس آغاز جنگ داخلی در این کشور موضعی سرسختانه علیه بشار اسد، رئیس جمهوری این کشور اتخاذ کرد. آنکارا با تشدید خشونتها در سوریه نیز به گروهی از مخالفان بشار اسد (شورای ملی سوریه) پناه داد تا در ترکیه به فعالیت بپردازند.

ترکیه در ادامه از مخالفان مسلح رژیم سوریه (ارتش آزاد سوریه) هم حمایت کرد.

همزمان با حمایت آنکارا از این گروهها گزارشهایی مبنی بر اجازه دمشق به حزب کارگران کردستان ترکیه (پ کا کا) و حزب اتحاد دموکراتیک (حزب سیاسی کردستان سوریه) برای حضور و فعالیت در سوریه منتشر شد. به عنوان مثال در اواخر سال ۲۰۱۱ میلادی دولت سوریه به حزب اتحاد دموکراتیک اجازه داد شش مدرسه زبان کردی در شمال سوریه افتتاح کند. این حزب از این مدارس برای فعالیتهای سیاسی خود استفاده کرد.

این تغییر رویکرد البته بی‌سابقه نبود؛ عبدالله اوجالان و بسیاری از کادرهای رده بالای پ‌کا‌کا از سال ۱۹۷۹ تا ۱۹۹۸ در سوریه حضور داشتند. احتمالا نزدیکی ایدئولوژیک و استراتژیک حزب اتحاد دموکراتیک به حزب کارگران کردستان ترکیه را می‌توان با این اقامت طولانی مدت اوجالان در سوریه توضیح داد.

دولت سوریه پیش از جنگ داخلی در این کشور از اعطای تابعیت به بسیاری از کردهای این کشور خودداری می کرد. با این حال دمشق پس از آغاز جنگ داخلی برای تضعیف گروههای مخالف تصمیم گرفت به حدود ۳۰۰ هزار نفر از کردهای سوریه تابعیت اعطاء کند.

رویکرد اخیر دولت بشار اسد به جریان‌های سیاسی کرد در سوریه در حالی صورت گرفت که حافظ اسد، رئیس جمهوری پیشین این کشور از سال ۱۹۹۸، یعنی همان زمانی که اوجالان از سوریه اخراج و متعاقبا بازداشت شد، فعالیت احزاب کرد را ممنوع کرده بود.

حزب کارگران کردستان ترکیه تاکنون در خارج از مرزهای ترکیه تنها در سوریه نفوذ گسترده ای یافته است. یکی از عوامل موثر در گسترش نفوذ پ کا کا در سوریه و جذب نیرو در این کشور وجود روابط خانوادگی بین کردهای سوریه و ترکیه است. ساکنان کرد مرز دو کشور اغلب بستگانی در سوی دیگر مرز دارند.

تخمین زده می شود بین ۲۰ تا ۳۰ درصد شبه نظامیان پ کا کا کردهای سوریه باشند.

میزان حمایت از حزب کارگران کردستان ترکیه به طور خاص در شمال غرب سوریه (در عفرین، نزدیکی حلب و جبل الاکراد) از دیگر مناطق چشمگیرتر بوده است. عاملی که بی شک آنکارا را به آغاز عملیات نظامی کنونی در خاک سوریه وا داشت.

دمشق چه منفعتی در تقویت کردها دارد؟

با ورود نیروهای حامی رژیم سوریه به عفرین به نظر می رسد دولت سوریه قصد دارد با تقویت کردها منافع خود را از چند جهت مختلف تامین کند:

- حزب اتحاد دموکراتیک سوریه پیش از این با سرکوب مخالفان کرد در عفرین به رژیم سوریه کمک کرده است. کردها می توانند در آینده نیز با ایفای این نقش اجازه فعالیت مخالفان رژیم سوریه را ندهند.

- دولت سوریه امیدوار است با تقویت حزب کارگران کردستان ترکیه بتواند گروههای کرد مخالف خود به ویژه شورای ملی کرد (KNC) را منزوی کند.

- حضور شبه نظامیان حزب کارگران کردستان ترکیه در مرز ترکیه و سوریه می تواند به دفع دخالت نظامی آنکارا در سوریه کمک کند. هر چند نزدیکی دمشق با کردها می تواند در دراز مدت منجر به اتخاذ موضعی سرسختانه‌تر از طرف آنکارا شود.

بنا به گزارشها، نیروهای حامی رژیم سوریه از روز پنجشنبه در خط مقدم نبرد با تهاجم ترکیه در کنار نیروهای کرد قرار گرفته اند. هر چند این نیروها به ارسال نیروهای کمکی از سوی ارتش سوریه نیاز خواهند داشت. دمشق تاکنون از ارسال نیروهای ارتش به منطقه عفرین خودداری کرده است. حضور نیروهای ارتش سوریه در عفرین در صورت عدم عقب نشینی ترکیه می تواند به رویارویی مستقیم بین دمشق و آنکارا منجر شود.