حسین علیزاده - ایران وایر
به رغم ده ها بار اصرار تهران بر اینکه بازنگری در برجام و گفتگو درباره توان موشکی و همچنین حضورش در یمن قابل مذاکره نیست، خبرگزاری رویترز(+ لینک) پنجشنبه یک مارس گزارش داده که جمهوری اسلامی و سه قدرت اروپایی ( آلمان، فرانسه و بریتانیا) مذاکرات پنهانی را در حاشیه اجلاس امنیتی مونیخ انجام داده اند.
بنا به گزارش رویترز موضوع این مذاکرات از طرف کشورهای اروپایی یادشده عبارت بوده از نقش بیثباتکنندهای که ایران در خاورمیانه ایفا میکند. رویترز فاش ساخته که در دور نخست این گفتگوها، حمایت ایران از انصارالله یمن با وزیر خارجه ایران و تیم همراهش به بحث گذاشته شده است. مهم تر اینکه رویترز منبع خبر خود را دو دیپلمات اروپایی و یک مقام رسمی ایران ذکر کرده که نفر اخیر نخواسته نامش افشا شود.
یکی از دو دیپلمات اروپایی به رویترز گفته که: "در مونیخ آنچه را در مورد یمن از ایران انتظارداریم، مطرح ساختیم. طرف ایرانی می گوید در یمن دخالتی ندارد، با وجود این به نوعی جمع بندی برای مذاکرات بیشتر رسیده ایم."
از ۱۸فوریه یعنی روز حضور محمدجواد ظریف در اجلاس مونیخ برای سخنرانی تا کنون تهران نسبت به اطلاع رسانی در خصوص این خبر با سکوت از کار آن گذشته است. این در حالی است که بنا به همین خبر قرار است دور دوم مذاکرات تا اواخر مارس در ایتالیا برگزار شود.
چنین رویه ای پیشتر از جمهوری اسلامی دیده شده بود که در عین امتناع از گفتگو در پرونده هسته ای، به طور محرمانه و به دستور مستقیم رهبر جمهوری اسلامی، مذاکرات پنهانی با امریکا را در عمان پیش از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ آغاز کرده بود.
به کانال خبرنامه گویا در تلگرام بپیوندید
اینکه تا کنون تهران این خبر را درز نداده می تواند رفتاری از نوع مثال بالا باشد که در عین امتناع از بحث کردن در برجام و پرونده موشکی اش مذاکراتی را به طور پنهانی با طرف های اروپایی آغاز کرده تا بدینوسیله بلکه راه میانه ای برای حفظ برجام که هم خواست ایران است و هم اروپا، یافت شود.
تا همین جای کار طرف های اروپایی با همنوایی با دونالد ترامپ برنامه موشکی ایران و از جمله تسلیح حوثی ها با توان موشکی را نگران کننده خوانده اند و خواستار محدود ساختن توان موشکی ایران شده اند.
در جدیدترین اقدام، در ۲۷فوریه بریتانیا با موافقت فرانسه و امریکا قطعنامه ای را به مجمع عمومی پیشنهاد داد که با نام بردن از ایران، تسلیح حوثی ها را محکوم می کرد، اگر وتوی روسیه نبود قطعنامه پیشنهادی با ۱۱رای موافق از تصویب شورای امنیت گذشته بود.
در پی وتوی این قطعنامه، نیکی هیلی نماینده امریکا نزد سازمان ملل با ابراز ناخرسندی از رفتار روسیه گفت از این پس امریکا و متحدان اروپایی اش راه های خود را برای فشار بر تهران به کار خواهند بست. از جمله این راه ها ایالات متحده و متحدان اروپایی اش در نظر دارند، موضوع «بند غروب» در برجام و همچنین نحوه نظارت بر برنامه موشکی ایران را به بحث بگذارند.
بند غروب آن بخش از توافق برجام است که بازه زمانی رفع محدودیتهای هستهای ایران را مشخص میکند که شامل افزایش سانتریفیوژهای غنیسازی اورانیوم بعد از ۱۰سال و افزایش حجم اورانیوم کمترغنی شده بعد از ۱۵سال است. دونالد ترامپ معتقد است با پایان این بازه زمانی که به زعم او کوتاه است، ایران عملا به نقطه صفر بازمیگردد و بار دیگر می تواند در مسیر ساخت بمب هستهای قرار گیرد. رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا نیز از بند موسوم به غروب آفتاب برجام اعلام نارضایتی کرده و مدعی شد این توافق آنطور که لازم است برنامه هستهای ایران را کُند نمیکند.
از آنجایی که دور نخست مذاکرات ایران و سه قدرت اروپایی به طور محرمانه صورت گرفته، هنوز دستور مذاکرات برای دور دوم در ایتالیا معلوم نیست. مثلا معلوم نیست که آیا به غیر از نقش ایران در یمن (که گویا در دور نخست بحث شده) آیا بحث بازنگری در برجام و گشودن پرونده موشکی ایران در دستور مذاکرات قرار دارد یا نه.
اما آنچه مهم است اینکه به رغم انکار و امتناع جمهوری اسلامی، کنفرانس امنیتی مونیخ فرصت مناسبی بود که نخستین دور مذاکرات محدود با طرف های اروپایی گشوده شود. عباس عراقچی معاون وزیر خارجه، پیشتر چراغ سبزی را نشان داده بود که اگر حُسن نیت امریکا در برجام ثابت شود، امکان مذاکره در دیگر موضوعات نیز ممکن خواهد بود.
با فرض بر اینکه دور جدید مذاکرات پنهانی آغاز شده باشد اگر ایران در این مذاکرات سرسختی نشان داده باشد چیز عجیبی نیست. آنچه مهم و معنی دار است، انتشار خبرهایی مانند امتناع فرودگاه مونیخ از تأمین سوخت هواپیمای ظریف به خاطر ترس از تحریم امریکا است.
درز کردن این نمونه خبرها یعنی اگر مذاکرات پنهانی مونیخ به نتیجه دلخواه طرف اروپایی نرسد، شرکت های اروپایی خود را ناگزیر می دانند برای پرهیز از مواجه با امریکا حتی تا حد تأمین سوخت هواپیمای وزیر خارجه جمهوری اسلامی بر تهران سختگیری کنند چه رسد به روابط بانکی و سرمایه گذاری در ایران و ده ها موضوع توسعه همکاری با ایران.