رویای ایجاد تفرقه بین اروپا و آمریکا

محمود سریع‌القلم ضمن تاکید بر مشکلات عدیده جمهوری اسلامی در زمینه اقتصادی، به «مشکل برقراری رابطه اقتصادی با غرب» اشاره کرد و گفت «ایجاد تفرقه بین اروپا و آمریکا از همان ابتدا در دستور کار قرار داشت.» تلاشی که به گفته این استاد دانشگاه «تا کنون ناموفق» بوده است. محمود سریع‌القلم معتقد است که اگر سیاست خارجی جمهوری اسلامی تا نیمه دهه میلادی ۹۰ میلادی به دنبال صدور انقلاب بود، زمانی که در آمریکا مسئله تغییر نظام در ایران مطرح شد، با روی آوردن به برنامه‌های اتمی، سیاست خارجی‌اش را در خدمت «ماندن در قدرت» به کار گرفت.

این استاد دانشگاه بر این نظر است که در جمهوری اسلامی، سیاست خارجی را نه دولت بلکه رأس نظام ترسیم می‌کند، در حالی که حل مشکلات اقتصادی بر گردن نهاد اجرایی است. این دوگانگی، به گفته محمود سریع‌القلم، ریشه بسیاری از مشکلات در روابط ایران با جهان خارج است. در اثبات این نظریه، این استاد دانشگاه یادآوری کرد که در مناظرات تلویزیونی که پیش از انتخابات ریاست جمهوری در ایران برگزار می‌شوند، کاندیداها در مورد تمام مسائل به مصاف یکدیگر می‌روند ولی هرگز اشاره‌ای به سیاست خارجی نمی‌کنند. سیاست‌خارجی و منطقه‌ای جمهوری اسلامی، به گفته این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌المللی، تنها به خصومت با آمریکا و اسرائیل خلاصه می‌شود.

سواری مجانی از اقتصاد جهانی

سریع‌القلم تنها دلیل توافق ایران بر سر مسئله هسته‌ای را اقتصادی می‌داند. وی در کنفرانس لندن گفت تهران تنها به دنبال خروج از انزوای اقتصادی و گسترش روابط اقتصادی با جهان و جلب سرمایه خارجی بود. اشتباه جمهوری اسلامی، از نگاه این سخنران، جداسازی روابط اقتصادی از سیاسی است. محمود سریع‌القلم معتقد است که «جمهوری اسلامی با برجام در نظر داشت مجانی از اقتصاد جهانی سواری بگیرد»، در حالی که دونالد ترامپ با خروج از برجام و بازگرداندن تحریم‌ها هشدار داد که «برای این سواری باید بهایی پرداخت کرد». این استاد دانشگاه از روابط اقتصادی وسیاسی با غرب به عنوان «یک بسته» نام برد که نمی‌توان تنها بخشی از آن را انتخاب کرد و بخش دیگر را از نظر دور داشت.

محمود سریع‌القلم در خاتمه صحبت‌هایش، گذرا به حضور ایران در جنگ سوریه نیز اشاره کرد. ایران به گفته این استاد دانشگاه تنها برای ماندن در قدرت در جنگ سوریه حضور یافته است. از صحبت‌های محمود سریع‌القلم می‌توان نتیجه گرفت که حضور در بحران‌های منطقه‌ای برای جمهوری اسلامی حیاتی است و خروج از آنها ریزش نظام را تسریع خواهد کرد، اگرچه ادامه حضور نیز می‌تواند بحران داخلی را تشدید کند. در پایان، محمود سریع‌القلم تصمیم دونالد ترامپ به خروج از برجام را «سرآغاز مرحله جدیدی دانست»، بدون آنکه به احتمالاتی اشاره کند که این برگ جدید از تاریخ چگونه نوشته خواهد شد.

صدای حامی جمهوری اسلامی

صنم وکیل مانند بسیاری دیگر از پژوهشگران ایرانی که در اندیشکده‌های اروپایی فعال هستند، تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر خروج آمریکا از برجام را اشتباه خواند. این تصمیم، به گفته صنم وکیل بر «دو ارزیابی غلط از اوضاع ایران» استوار است. صنم وکیل بر این نظر است که جمهوری اسلامی ایران تحت فشار تحریم‌ها تن به مذاکره نخواهد داد و از مواضع‌اش عقب‌نشینی نخواهد کرد و در این رابطه اشاره به جنگ ۸ ساله با عراق کرد و افزود این تحریم‌ها نبودند که ایران را وادار به امضای توافق هسته‌ای کردند، زیرا « این مذاکرات در سال ۲۰۰۳ آغاز شدند و در ۲۰۱۵ به نتیجه رسیدند.»

ارزیابی اشتباه دوم آمریکا از اوضاع ایران، به گفته این پژوهشگر، «بزرگ‌نمایی» اعتراض‌های دی‌‌ماه ۹۶ است. صنم وکیل می‌گوید اگرچه «ایران با مشکلات بسیاری درگیر است» ولی این بدان معنا نیست که «مردم خواهان تغییر رژیم هستند».

به نظر می‌رسد نه تنها پژواک شعارهای تظاهرات دی‌ماه، و ماه‌های پس از آن، به ساختمان این پژوهشکده در قلب لندن نرسیده‌ است بلکه پژوهشگرانی از این دست حتی به سخنان خود مقامات جمهوری اسلامی نیز توجهی ندارند که روزی نیست از انفجار اجتماعی و اینکه ممکن است مردم آنها را به دریا بریزند ابراز نگرانی نکنند.