ماحصل درآمدهای خارق‌العاده‌ی آن چهارسالی که می‌توانست طلایی‌ترین چهار سال ایران ِ معاصر باشد، پدیدآیی یک‌طبقه‌ی اَبَرمرفه از نوکیسگانی بود که در شرایط فقدان دارو می‌توانست آخرین مدل بهترین خودروهای روز دنیا را خریداری کند و، بدین‌وسیله، ملتی را به‌سخره بگیرد؛ همان طبقه‌ای که اکنون دارای چنان دارایی‌های عظیمی‌ست که می‌تواند با استفاده از امپراتوری رسانه‌ای‌اش در شبکه‌های مجازی و تله‌ویزیونی و ماه‌واره‌ای، تقصیر همه‌ی کاستی‌ها و نواقص را، به‌جای آن‌که متوجه ساختارهای فسادپرور ِ میان‌تهی جمهوری‌اسلامی بداند، مستقیماً متوجه مردم بی‌پناه کند، و دَم از «فقر فرهنگی»، «توسعه‌نیافتگی»، و دیگر مفاهیم گل‌وگشاد و دل‌بخواهی دیگر بزند و، از این‌ها مهم‌تر، مطالبات باسمه‌ای‌اش را به‌جای مطالبات راستین ملت زخم‌خورده در بلندگوهای کَرکننده‌اش فریاد بزند و موج جهانی در حمایت از آن ایجاد کند. ماحصل آن همه پول بادآورده، تشدید فاصله‌ی طبقات اجتماعی به‌اندازه‌ای بود که شرم‌آور است؛ به‌جای تبدیل‌شدن به‌کشوری که دست‌کم آن‌قدر قدرت‌مند هست، که به‌پشت‌وانه‌ی ملتی که به‌دولتش اعتماد دارد، بتواند نه در برابر بازی‌های شخصی چون دونالد ترامپ، که در برابر تهدیدهایی راستین نیز چون سرو بلندقامتی قد خم نکند.

این یعنی مشکل همین‌جاست، نه در برجام و غیر ذالک؛ اگر حاکمانی خردمند می‌داشتیم که پی‌گیری بی‌چون‌وچرای منافع ملی را نصب‌العین خود می‌ساختند، امروز ارزش پول ملی‌مان به‌بادی که از آن‌سوی اقیانوس اطلس می‌وزد بند نباشد. مادامی که این مشکل بنیادین مرتفع نشود، همین آش است و همین کاسه؛ برجام الگوی موفقی‌ست، چون نشان می‌دهد می‌توان بدون برآورده‌ساختن نیازهای یک‌کشور ضعیف، نیازهای کشورهای قدرت‌مند را مرتفع کرد و، حتا، خواستار برآورده‌کردن موارد دیگری نیز شد: واقعیت بحث‌های دیپلماتیک امروز این است که طرف‌های مقابل ما، بدون حصول کامل دست‌آوردهایی که از برجام انتظار داشتیم، به‌دنبال انعقاد معاهده‌ی دیگری هستند که وعده‌های برجام را، با چشم‌اندازی محتمل‌تر، به‌ما بدهند و، در مقابل، دیگر مؤلفه‌های دیگر حکم‌رانی ملی و منطقه‌ای‌مان را، که باب طبع‌شان نیست، از قبیل توان موشکی، نقش‌آفرینی پررنگ در تحولات منطقه، و مغایرت ادبیات‌مان با ادبیات مستقر جهان، ازمان بستانند، تا تبدیل به‌شیر بی‌یال‌ودم‌واشکمی شویم، که به‌سادگی هرچه تمام‌تر بشود کنترل‌مان کرد؛ ما ملتی را که هرگز کنترل‌پذیر نبوده‌ایم، و ادعای کنترل نیز داشته‌ایم.

واقعیت این است که تمام جنجال‌ها برای تحمیل توافقی دیگر است؛ توافقی برای حل‌وفصل همه‌ی اختلافات فی‌مابین ایران و رؤسای جهان، که پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد باشند، و ایران، به‌عنوان کشوری کم‌بهره از متغیرهای قدرت نرم و سخت، نمی‌تواند امید چندانی نه به‌ایستادگی و نه به«نرمش‌های قهرمانانه» داشته‌باشد، و مسئولیت این وضعیت بغرنج، تنها برعهده‌ی حاکمانی‌ست که هرگز عقلانی رفتار نکرده‌اند.