اعتماد ـ نزدیک به یک سال پیش بود که استادیوم آزادی تهران لبریز از شادی و فریاد شد و گزارشگر فوتبال که مسابقه ایران- ازبکستان را گزارش می‌کرد، صعود ایران به جام جهانی روسیه را تبریک گفت. از همان روزها تبلیغ‌ها آغاز شد: «با خرید این محصول یکی از تماشاچیان بازی‌های ایران در جام جهانی روسیه باشید»، «با وارد کردن کد [... ] شانس خود را برای حضور در جام جهانی روسیه امتحان کنید» و... اما در کنار تمام این تبلیغات که در یک سال گذشته از فرصت جام جهانی و حضور ایران در این رقابت‌ها بهره‌برداری می‌کردند، دفاتر خدمات مسافرتی هم بیکار ننشستند و برای برگزاری تورهای جام جهانی روسیه دورخیز کردند. هرچند تورهای جام جهانی پیشینه مثبتی را در کارنامه برگزار‌کنندگان (فدراسیون فوتبال و سازمان میراث فرهنگی) ثبت نکرده‌اند. اما با این حال باز هم دفاتر مسافرتی که توانسته‌اند مجوز فروش تور جام جهانی را از سازمان میراث فرهنگی دریافت کنند، نگاه ویژه‌ای به این رویداد جهانی دارند و با تمام اما و اگرها اقدام به فروش تور به مقصد شهرهای سن پترزبورگ، کازان، سارنسک (که بازی‌های ایران در آنها برگزار می‌شود) می‌کنند.
ویزا بلیت fan Id صادر می‌شود
همان روزها که هنوز مردم شیرینی صعود به جام جهانی روسیه را زیر زبان مزمزه می‌کردند، مذاکرات سازمان‌های متولی در خصوص چگونگی مدیریت تورها آغاز شده بود، همان طور که آذرماه سال گذشته لیلا اژدری، مدیر وقت دفتر بازاریابی و تبلیغات گردشگری سازمان میراث فرهنگی اعلام کرد: «جلسات فدراسیون فوتبال با میراث فرهنگی از بهار آغاز شد، هدف این بود که فدراسیون روی تیم ملی فوتبال متمرکز شود و درگیر حاشیه‌ها نشود، در این جلسات نمایندگان وزارت امور خارجه نیز حضور داشتند که آنها نیز بر نقش سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بر این جریان و معرفی آژانسهای کارآمد برای اجرای تورهای جام جهانی اصرار داشتند.» البته حدود یک ماه بعد اژدری اظهارنظر دیگری داشت که این احتمال را زنده می‌کرد که جام جهانی روسیه کم حاشیه‌تر از جام جهانی برزیل نخواهد بود، اژدری دی ماه گذشته به ایسنا گفت: «قرار ما با فدراسیون فوتبال این بود که آنها بلیت بازی‌ها و مراسم افتتاحیه یا اختتامیه را در اختیار این سازمان یا آژانسهای منتخب قرار دهند، اما در آخرین جلسه که روز یکشنبه ۱۷ دی ماه برگزار شد، آقای تاج ـ رییس فدراسیون فوتبال ـ اعلام و تاکید کرد که فیفا به سبب جلوگیری از سوءاستفاده‌ها، بلیتی در اختیار فدراسیون‌های فوتبال قرار نمی‌دهد و هواداران و علاقه‌مندان باید از سایت فیفا شخصا برای خرید بلیت اقدام کنند. این حرف آقای تاج، ما و آژانسهای منتخب را کاملا ناامید کرد.» با وجود این اظهارات امروز شاهد هستیم که دفاتر خدمات مسافرتی خوشنام و معتبر در سایت‌های خود با اطمینان از اخذ Fan id و برگزاری توری متفاوت و لوکس در جام جهانی خبر می‌دهند و این در حالی است که هنوز بلیت مسابقات در اختیارشان قرار نگرفته است و در صورتی که بلیتی در اختیار نداشته باشند امکان تهیه Fan id هم برای‌شان وجود ندارد. مهم‌تر اینکه قانونی که طبق آن ID کارتی که به دنبال خرید بلیت بازی‌ها صادر می‌شود و به نوعی حکم ویزای روسیه را دارد، اما با سیاست‌های ارزی اخیر دولت هنوز وضعیت مسافران روسیه که Fan id دریافت می‌کنند و ویزای روسیه برای‌شان صادر نمی‌شود، مشخص نیست. این مسافران قطعا با مشکلاتی در دریافت ارز مسافرتی مواجه خواهند بود چرا که دستورالعمل ستاد اقتصادی دولت تنها کسانی را مجاز به دریافت ارز مسافرتی می‌داند که بلیت و ویزا به بانک ارایه دهند و این دستورالعمل هنوز شناسه هواداری (Fan id) را به رسمیت نمی‌شناسد.
تخلفات کجا صورت می‌گیرد
حرمت‌الله رفیعی، رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران در گفت‌وگو با «اعتماد» در خصوص وضعیتی که برگزار‌کنندگان تورها دارند می‌گوید: «تخلفی صورت نمی‌گیرد مگر اینکه یک سوی آن جایی غیر از دفاتر خدمات مسافرتی باشد. وقتی برای تور جام جهانی مجوز صادر کرده‌اند تخلف صورت گرفته است. همان روزهای اول که مجوز فروش تورها صادر شد گفتم که مگر شش آژانس در کل کشور فعال است که شما فقط به ۶ آژانس مجوز داده‌اید؟ بر اساس چه رانتی این مجوزها صادر شده است؟ این تعداد به ۷۵ آژانس رسید، اما ما ۳ هزار آژانس فعالی که مجوز فعالیت دارند در ایران داریم. اگر این دفاتر قانونی هستند باید فعالیت‌شان هم بدون محدودیت باشد. نمی‌توانید بگویید توریست سلامت برای تعداد مشخصی از آژانس‌ها باشد، توریست ورزشی برای دفاتر خاصی باشد و... این اقدام درست نیست. بیش از ۷۰ درصد آژانس‌هایی که مجوز فروش تور جام جهانی دریافت کرده‌اند، اصلا تا به حال تور روسیه برگزار نکرده‌اند و روسیه را نمی‌شناسند. در جام جهانی بازی‌ها در شهرهای مختلف است، برگزار‌کننده باید به فاصله زمانی بین دو شهر اشراف داشته باشد. از طرفی یک تعدادی از دفاتر شروع به فروش تور کرده‌اند در حالی که اصلا سهمیه بلیت بازی نداشتند. هنوز وزارت ورزش این بلیت‌ها را در اختیار دفاتر نگذاشته است اما دفاتر در حال فروش تور هستند.»
رفیعی با مرور مشکلاتی که در جام جهانی برزیل پیش آمد و پیگیری‌ها هم به نتیجه خاصی نرسید می‌گوید: «به نظر می‌رسد مشکلات این دوره در مقایسه با مشکلات دوره‌های قبل به مراتب بیشتر است. جام جهانی در هر دوره بی‌رونق‌تر می‌شود و ایران معمولا نمی‌تواند سهمیه‌ای که دارد را پر کند. از طرفی Fan id بر اساس بلیتی که خریداری می‌شود، صادر می‌شود، در حال حاضر اصلا بلیتی وجود ندارد. البته شرکت‌هایی که اسپانسر جام جهانی شده‌اند و سهمیه گرفته‌اند، این سهمیه را به ۵ تا ۱۰ برابر قیمت می‌فروشند تا هزینه‌های‌شان را تامین کند. اما این سهیمه اصلا به درد بازار ایران نمی‌خورد که بخواهند از آن استفاده کنند.»
رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی در خصوص سرنوشت کسانی که این تورها را خریداری می‌کنند به این امید که بتوانند یکی از مهم‌ترین رویدادهای ورزشی کشور را از نزدیک دنبال کنند، می‌گوید: «چندان به وضعیت خوش‌بین نیستم. شکایت‌های خیلی زیادی روانه خواهد شد. من در خواست کردم دفاتری که تور می‌فروشند جلسه‌ای داشته باشند و این سوال را از آنها بپرسند که چه کسی بلیت بازی‌ها را در اختیارشان گذاشته است که آنها این طور با اطمینان به فروش تور می‌پردازند؟»
دیدن بازی‌ها چند آب می‌خورد؟
در سایت‌ها و دفاتر خدمات مسافرتی که این روزها با سر و صدای بیشتری روی تبلیغ تورهای جام جهانی روسیه مانور می‌دهند، اما خبری از این نگرانی‌ها و ناامیدی‌ها نیست، هرچه هست اطمینان از برگزاری هرچه بهتر تور است. مدیر فروش یکی از آژانسهای معتبر و خوشنام می‌گوید: «قیمت تورهای جام جهانی ما از ۷ تا ۵۰ میلیون تومان متغیر است. بسته به اینکه مسافر بخواهد فقط بلیت یک بازی را خریداری کند یا هر سه بازی را، این قیمت‌ها متفاوت است. نوع بلیت هم مورد دیگری است که قیمت تور را تعیین می‌کند، بلیت بازی‌ها در ۶ دسته‌بندی مختلف در سایت فیفا ارایه شده است و از ۱۰۰ تا ۶۰۰ دلار قیمت‌گذاری شده است. ضمن اینکه وسیله نقلیه‌ای (هواپیما، اتوبوس، قطار) که برای سفر داخل روسیه انتخاب می‌کنند تا بین شهرهایی که بازی‌های ایران در آن برگزار می‌شود، تردد داشته باشند هم در قیمت تور تاثیر دارد.» شنیده‌ها از سوی فعالان حوزه گردشگری حکایت از این دارد که تعدادی از آژانس‌هایی که مجوز فروش تورهای جام جهانی دارند، هنوز بلیت هواپیما را هم تهیه نکرده‌اند، اما تورهای خود را با نام بردن از یک ایرلاین خاص به فروش می‌رسانند. از سوی دیگر یکی از مدیران فروش آژانس‌ها می‌گوید تا ۵ روز کاری قبل از شروع بازی‌ها اجازه فروش تور دارند، اما در آژانس دیگر زمانی فروش تورها متوقف می‌شود که بخش رزرواسیون و تیم عملیاتی تور به آنها اعلام کند که دیگر فروش تور نداشته باشند.
بیست و چهار خردادماه، رقابت‌های جام جهانی روسیه به طور رسمی آغاز خواهد شد و سوالی که وجود دارد این است که آیا باز هم مافیاها و دست‌های پشت پرده قرار است حاشیه‌سازی کنند و بعد هم همه‌چیز به صندوق فراموش برود و آژانسهای متخلف به فعالیت خود ادامه دهند و شاکیان پرونده‌های تخلف هم عطای پیگیری را به لقای آن ببخشند و همه‌چیز تا جام جهانی بعد به فراموشی سپرده شود؟
***
شنیده‌ها از سوی فعالان حوزه گردشگری حکایت از این دارد که تعدادی از آژانس‌هایی که مجوز فروش تورهای جام جهانی دارند، هنوز بلیت هواپیما را هم تهیه نکرده‌اند، اما تورهای خود را با نام بردن از یک ایرلاین خاص به فروش می‌رسانند. از سوی دیگر یکی از مدیران فروش آژانس‌ها می‌گوید تا ۵ روز کاری قبل از شروع بازی‌ها اجازه فروش تور دارند، اما در آژانس دیگر زمانی فروش تورها متوقف می‌شود که بخش رزرواسیون و تیم عملیاتی تور به آنها اعلام کند که دیگر فروش تور نداشته باشند.
