کمتر از دو ماه مانده به شروع جام جهانی، هنوز شک و تردیدهایی درباره‌ زوج منتخب کارلوس کی‌روش در قلب دفاع وجود دارد. در خط حمله، او چالش شیرینی دارد چرا که مهاجم‌های محبوبش همگی آمادگی مطلوبی دارند. انتخاب از بین پنجگانه‌ کریم انصاری‌فرد، سردار آزمون، مهدی طارمی، رضا قوچان‌نژاد و کاوه رضایی، برای کی‌روش یک دردسر دلچسب خواهد بود.

در مجموع چهار حضور ایران در جامهای جهانی، کسب رده‌ی سوم در دور گروهی جام جهانی 1998 فرانسه هنوز بهترین نتیجه‌ی تیم ملی محسوب می‌شود. ایران فقط یک برد از 12 بازی خود به دست آورده. اما نباید از این تیم غافل شد چراکه پنج سال است که تیم ملی در بین تیم‌های آسیایی، بهترین رتبه را در رده‌بندی فیفا دارد. این تیم، امید یک ملت صبور است و سعی می‌کند که چیزی فراتر از یک زنگ تفریح باشد. در برزیل، تیم ملی فقط چند ثانیه با یک تساوی تاریخی با آرژانتین فاصله داشت اما یک گل محشر از مسی در وقت‌های تلف شده مانع آن شد. حالا، چهار سال بعد، ایرانی‌ها خواهان نمایشی شبیه به آن بازی هستند، البته با پایانی خوش‌تر.

کارلوس کی‌روش

یک چهره‌ کاریزماتیک که به هیچ‌وجه حاضر نیست بر سر اصول خود مصالحه کند. این چهارمین باری است که کی‌روش یک تیم ملی را به جام جهانی میرساند. آفریقای جنوبی در 2002، پرتغال در سال 2010 و دو بار هم با ایران، در سالهای 2014 و 2018. او حالا به پرسابقه‌ترین مربی تاریخ تیم ملی ایران تبدیل شده و تنها کسی است که توانسته تیم ملی را به دو جام جهانی پشت سر هم برساند.

با قهرمانی در مسابقات قهرمانی زیر بیست سال جهان در سالهای 1989 و 1991 و معرفی «نسل طلایی» این کشور، کی‌روش خودش را مطرح کرد. بازیکنانی مثل لوییس فیگو، روی کاستا و ژائو پینتو در این تیمها به دنیا معرفی شدند. شروع کارش در رئال مادریدِ کهکشانی فصل 2004-2003 با موفقیت خیره‌کننده‌ای همراه بود اما با ناکامی در لیگ و لیگ قهرمانان، پایان فاجعه‌باری داشت. در جام جهانی 2010، دو مساوی و یک برد و در آخر هم باخت مقابل اسپانیا در دور یک هشتم نهایی، پرونده‌ی او را به عنوان سرمربی تیم ملی پرتغال بست. به نقل از الکس فرگوسن، کارهای تاکتیکی کی‌روش در دورانی که دستیار او در منچستریونایتد بود، روی عملکرد تیم تاثیر مثبتی داشت. پس اجازه بدهید این بخش را با عباراتی که سر الکس در زندگینامه‌اش برای توصیف کی‌روش به کار برده، به پایان ببریم: فوق‌العاده، باهوش، نکته‌سنج، یک مربی عالی و یک تمرین‌دهنده‌ی عالی.

تاکتیک‌های احتمالی

سیستم محبوب کی‌روش در تیم ملی شکلی از 3-3-4 بوده که بعضی وقت ها در طول بازی به 1-4-1-4 تغییر می‌کند. اولویت او، حفظ انضباط و انسجام دفاعی است و به همین خاطر است که دفاع تیم ایران این چنین مستحکم بوده. در طول دور انتخابی جام جهانی 2018، ایران تا پیش از آخرین مسابقه و زمانی که صعودش قطعی شده بود، هیچ گلی دریافت نکرد. در پنج بازی اول در مقدماتی، حتی یک شوت هم چارچوب دروازه‌ی تیم ملی را تهدید نکرد. کار تدافعی تیم از مرکز زمین و با پرس کنترل‌شده شروع می‌شود سپس نگاه تیم برای خلق موقعیت، به ضدحملات و انتقال سریع توپ به خط حمله است. حملات ایران غالباً کم‌تعدادند اما با توجه مهاجمان آماده‌ای که در اختیار کی‌روش است، دادن یک فرصت نصفه و نیمه به ایران هم می‌تواند برای رقبا گران تمام شود. کی‌روش همچنین در دور مقدماتی از سیستم 1-3-2-4 هم استفاده کرده بود و با توجه به محرومیت سعید عزت‌اللهی، یکی از هافبک‌های کلیدی تیم در بازی اول، استفاده از یک سیستم جدید چندان دور از ذهن نیست. مرد پرتغالی، باور عمیقی به فلسفه ی خودش دارد. هرگز آن را تغییر نداده. یک بار از او درباره‌ی نقشه‌ی جایگزین تیم ایران سوال شد، او پاسخ داد: «به من بگویید نقشه‌ی جایگزین بارسلونا یا رئال مادرید چیست! تیم من ترجیح میدهد که از برنامه‌های امتحان شده‌اش استفاده کند تا این که مسیرهای غیرمطمئن را انتخاب کند.»

بازیکنها

دروازه‌بانها:

علیرضا بیرانوند: به خاطر پرتابهای بلندش شناخته میشود. عادت دارد همیشه برای سانترها از دروازه‌اش بیرون بیاید و بعضاً همین به پاشنه‌ی آشیلش تبدیل میشود.

حسین حسینی: دروازه‌بانی آینده‌دار با واکنشهایی عالی چه در برابر شوتهای از راه دور و چه ضربات از فاصله‌ی نزدیک. اخیراً موفق شد رکورد تعداد دقایق بدون گل خورده در لیگ برتر ایران را بشکند.

محمدرشید مظاهری: یک شوت‌گیر عالی و متخصص مهار پنالتی‌ها

مدافعان:

مرتضی پورعلی‌گنجی: انتخاب غافلگیرکننده‌ی کی‌روش در جام ملتهای آسیای 2015. جسور و با اعتماد به نفس. برای متوقف کردن یک شوت حاضر است سرش را مقابل توپ بگذارد.

جلال حسینی: مرد کارکشته‌ی قلب خط دفاعی ایران. با بیشترین تعداد بازی ملی در بین بازیکنان کنونی تیم. در 36 سالگی، سن و سال شاید بزرگترین دشمن او باشد.

پژمان منتظری: بازیخوانی و مهارت قطع توپ خوبی دارد اما در چند ماه اخیر در اوج آمادگی نبوده است. در مرکز خط دفاعی بازی میکند اما در صورت نیاز میتواند در دفاع راست هم به میدان برود.

روزبه چشمی: یک هافبک دفاعی که می‌تواند در قلب خط دفاعی هم بازی کند. خوب و با دقت پاس می دهد. قابل اعتماد برای پوشش فضای پشت سر هافبک‌های تهاجمی تیم. نقطه ضعف او، سرعت کمش است.

رامین رضاییان: ارسالهای خوبی دارد. یک دفاع راست با میل هجومی بالا که دوست دارد در حوالی محوطه‌ی جریمه‌ی حریف باشد.

وریا غفوری: پرشور و حرارت و قابل اعتماد در فاز تدافعی و تهاجمی. مدافع راستی که میل به گلزنی هم دارد و اخیراً گل تعیین‌کننده‌ی داربی تهران به ثمر رساند.

میلاد محمدی: یک مدافع چپ آینده‌دار که در لیگ روسیه مشغول بازی است و به خاطر سرعت خیره‌کننده‌اش، لقب شخصیت کارتونی «میگ میگ» به او داده شده. برادر دوقلویش هم یک فوتبالیست حرفه‌ای‌ست.

هافبکها:

سعید عزت‌اللهی: یک هافبک مستعد از یک خانواده‌ی فوتبالی. پدر و عمویش هر دو قبلاً فوتبالیست بوده‌اند. در نبردهای هوایی مهارت دارد.

احسان حاج‌صفی: بسیار باتجربه. همه‌فن‌حریف و دوپاست و می‌تواند در خط دفاعی و میانی بازی کند. توانایی بالا در حمل توپ دارد.

مسعود شجاعی: اگر در فهرست نهایی قرار بگیرد، این سومین حضورش در جامهای جهانی خواهد بود. هافبک خلاقی که اگر در اوج باشد، مهارت دریبل‌زنی‌ا‌ش چشم‌نواز است.

سامان قدوس: هافبک تهاجمی متولد سوئد که در چند بازی دوستانه برای تیم ملی سوئد به زمین رفت اما در نهایت ایران را انتخاب کرد. به‌سرعت تصمیمگیری میکند و شوت‌زن فوقالعاده ای است.

امید ابراهیمی: آرامش او مثال‌زدنی است. یک پاسور خوب و یک هافبک جنگنده و کامل با شوتهای بعضاً رعدآسا.

علیرضا جهانبخش: شاید بتوان ادعا کرد که این فصل، بهترین بازیکن لیگ هلند بوده است. از نظر شخصیتی بسیار پخته است. کنترل توپ عالی و قابلیت شوت زدن با هر دو پا را دارد. شایعاتی در مورد پیوستنش به ناپولی شنیده میشود.

مهدی ترابی: یک جوان مستعد با آیندهای روشن. سریع و فرصت‌طلب در ضدحملات. او می‌تواند سورپرایز کی‌روش در جام جهانی باشد.

وحید امیری: بال چپ پرتلاش و در خدمت تیم، با ارسال‌هایی خطرناک. او مدرک کارشناسی در حقوق و کارشناسی ارشد در مدیریت ورزشی دارد.

کریم انصاری‌فرد: موقعیت‌شناس‌ترین مهاجم ایرانی در لیگ‌های اروپایی با بیش از 15 گل زده در این فصل برای المپیاکوس. یک تمام‌کننده‌ی قابل و دوپا.

مهدی طارمی: فوق‌العاده مستعد و تکنیکی که گاهی مهارش غیرممکن است. نمونه‌ی ایرانی دکتر جکیل و مستر هاید. زیباترین گلها را می‌زند اما گاهی نمی‌تواند با یک اشاره‌ی ساده دروازه را باز کند. هیچوقت نمی‌دانید باید منتظر کدام نسخه‌ی او باشید.

سردار آزمون: مستعد. یک سرزن تمام عیار. تقریباً پنج سال است که در لیگ روسیه بازی می‌کند. نسبت تعداد گلها به دقایق حضورش در زمین در بازیهای ملی فوق‌العاده است. بسیار علاقه‌مند به اسبدوانی.

رضا قوچان‌نژاد: در رده‌های پایه برای هلند بازی میکرد اما در رده‌ی بزرگسالان ترجیح داد برای ایران بازی کند. در محوطه‌ی جریمه‌ی حریف مهاجم فرصت‌طلبی است و به نواختن پیانو و گیتار علاقه دارد.

اشکان دژاگه: وینگر سابق وولفسبورگ و فولام که بزرگ‌شده‌ی آلمان است. به خاطر مصدومیت‌هایش در سالهای اخیر، چندان فرصت بازی نداشته اما می‌شود او را نمونه بارز این کلیشه انگلیسی دانست: «فرم، موقت است اما کیفیت همیشگی».

کاوه رضایی: اولین فصلش در خارج از کشور را با موفقیت در لیگ بلژیک پشت سر گذاشت. یک مهاجم کامل و باهوش است اما ممکن است جایگاهش در ترکیب اصلی تیم ملی قطعی نباشد. همسرش هم بازیکن حرفه‌ای والیبال است.

** یادداشت: به علت مصدومیت اشکان دژاگه، کاوه رضایی ممکن است در فهرست نهایی کی‌روش قرار بگیرد. این اتفاق بستگی به وضعیت اشکان دارد.

سایر گزینه‌های احتمالی:

امیر عابدزاده: دروازه‌بان
محمدرضا خانزاده: مدافع
سعید آقایی: مدافع
محمد انصاری: مدافع
احمد عبدالله‌زاده: هافبک
علی کریمی: هافبک
کمال کامیابی‌نیا: هافبک
علی قلی‌زاده: هافبک

دیدگاه مفسران

* مهدی مهدوی‌کیا (بازیکن محبوب و سابق هامبورگ که در دو جام جهانی برای ایران به میدان رفت):

قرعه‌ ایران از این سخت‌تر نمی‌شد. هر سه حریف ایران قدرتمند و تهاجمی هستند. برگزار نکردن بازی دوستانه مقابل تیمهای درجه یک دنیا ممکن است برای تیم ملی گران تمام شود. البته اگر بخواهیم به نکات مثبت اشاره کنیم، باید بگوییم ایران خط دفاع منسجم و منظمی دارد. در جام جهانی قبلی در برزیل، در نزدیکی محوطه‌ی جریمه‌ی حریفان مهره‌های زیادی در اختیار نداشتیم اما در این دوره و با حضور امثال جهانبخش و انصاری‌فرد که در لیگ‌های اروپایی درخشیده‌اند، امید بیشتری داریم. کی‌روش در دوران حضورش به عنوان سرمربی تیم ایران عملکرد فوق‌العاده‌ای داشته. معرفی یک نسل جدید و تزریق انضباط به تیم، میراث کی‌روش در فوتبال ایران است.

* جواد نکونام (بیشترین تعداد بازی ملی در تاریخ تیم ملی و کاپیتان ایران در جام جهانی 2014):

بزرگترین موفقیت کی‌روش در ایران، هدایت تیم ملی به دو جام جهانی پیاپی بوده است. در زمان قرعه‌کشی، امیدوار بودم با اسپانیا و مراکش همگروه شویم و همین طور هم شد. با حضور پرتغال، گروه خیلی سختی خواهیم داشت. رویارویی با تیمهای درجه‌یک دنیا فرصت خوبی برای ماست تا قابلیت‌های خودمان را نشان دهیم. اگر بتوانیم به دور بعدی صعود کنیم که عالی خواهد بود اما چنین انتظاری واقع‌بینانه نیست. در جام جهانی 2006 آلمان، انتظارات بالا تاثیر معکوسی روی عملکرد تیم گذاشت. بازی اول ما با مراکش دشوار خواهد بود اما سخت‌ترین بازی، مسابقه دوم ما با اسپانیاست.