شرق ـ محمد مساعد - بانک مرکزی به صرافی‌ها مجوز داد تا به شکل جدی وارد چرخه نقلوانتقالات سامانه نیما شوند. از هفته پایانی فروردین سال جاری که خرید و فروش ارز در بازار آزاد کاملا ممنوع شد، صرافی‌ها از معاملات ارزی حذف شدند، اما حالا با اصلاحاتی که بانک مرکزی در بخش‌نامه خود انجام داده است، این امکان فراهم شده که صرافی‌های مجاز هم جزء گزینه‌های واردکنندگان و صادرکنندگان برای نقل‌و‌انتقال ارز خود باشند. بانک مرکزی در بخش‌نامه‌ای که روز گذشته صادر کرد، مواردی را درباره سیاست‌های جدید ارزی این بانک تبیین کرد. در این بخش‌نامه آمده است:
به کانال خبرنامه گویا در تلگرام بپیوندید
۱- بانک عامل باید نسبت به اخذ تعهد ورود کالا از واردکننده (مشتری) مطابق تبصره ۴ بند «ی» بخش اول مجموعه مقررات ارزی و ثبت آن در پرتال ارزی (سامانه تأمین ارز) اقدام کند.
۲- مسئولیت خرید ارز، به غیر از مواردی که بانک عامل تعهد پرداخت ارز به ذی‌نفع (فروشنده) را دارد، بر عهده واردکننده (مشتری) خواهد بود و واردکننده باید با مراجعه به سامانه جامع تجارت رأسا اقدام به تأمین ارز از سامانه نیما کند.
۳- بانک عامل در مواردی که تعهد پرداخت ارز به ذی‌نفع (فروشنده) را دارد، می‌تواند از طریق سامانه تأمین ارز اقدام به خرید ارز از سامانه نیما کند.
۴- در مواردی که واردکننده رأسا اقدام به تأمین ارز از سامانه نیما می‌کند، مبنای عمل بانک عامل (در تشکیل پرونده، اخذ کارمزد و هزینه‌های...) روش برات بدون تعهد خواهد بود.
۵- کلیه مقررات مربوط به تعهدات ارزی (تعهد ارائه پروانه گمرکی) درخصوص ثبت سفارش‌هایی که از طریق سامانه نیما تأمین ارز می‌شوند نیز برقرار خواهد بود.
در واقع بندی که صرافی‌ها را به نقلوانتقالات ارزی بازگردانده، بند دوم این بخش‌نامه است که به‌نوعی انحصار فعالیت در سامانه نیما را از بانک‌ها گرفته است. اگرچه پیش از این صرافی‌ها می‌توانستند از طریق سامانه واسط به سامانه نیما وارد شده و فعالیت کنند، اما بانک‌ها عامل اصلی این کار بودند و واردکنندگان و صادرکنندگان نیز نمی‌توانستند صرافی‌ای غیر از صرافی بانک‌ها را انتخاب کنند و تصمیم‌گیری در این زمینه به بانک‌ها سپرده شده بود. بنابر این تغییر، از این پس هنگامی که متقاضیان ارز وارد سامانه می‌شوند، زمانی که قصد انتخاب عامل دریافت ارز خود را دارند، می‌توانند بین گزینه‌های موجود یعنی بانک‌ها و صرافی‌های مجاز حاضر در سامانه نیما، گزینه مناسب خود را انتخاب کنند. این آزادی عمل به متقاضیان این امکان را خواهد داد که امور جاری خود را راحت‌تر انجام دهند، اما در مقابل این مسئله نیز برای آنان وجود خواهد داشت که وقتی بانک صرافی خود را برای تأمین ارز معرفی می‌کند، نسبت به پرداخت ارز نیز متعهد خواهد بود، اما اگر صرافی غیربانکی برای این کار انتخاب شود تعهدی نیز در این رابطه وجود نخواهد داشت.
باگ‌های نرم‌افزاری، نیما را کُند کرد
در این بین اگرچه سامانه نیما به‌دلیل حساسیت ویژه سیاست‌های جدید ارزی کشور از ابعاد مختلف چندان قابل مخالفت علنی نیست، اما منتقدانی هم هستند که نه فلسفه وجودی این سامانه، بلکه عملکرد آن را نقد می‌کنند. برخی منتقدان زمان طولانی فرایند تأمین ارز با این سامانه را (که نزدیک به یک ماه طول می‌کشد) از نقاط ضعف آن می‌دانند و برخی دیگر به کلی عملکرد آن را زیر سؤال برده‌اند و از ناتوانی این سامانه در انجام فرایندها گله می‌کنند. علیزاده، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران و آلمان، در گفت‌وگو با قانون از باقی‌ماندن بسیاری از کالاهای تجار در گمرکات کشور به‌دلیل ضعف این سامانه سخن گفته است. در مقابل برخی مسئولان و نمایندگان مجلس، سامانه نیما را گامی مطمئن و لازم برای کنترل منابع ارزی کشور دانسته‌‌اند و از آن حمایت کرده‌اند. در این بین یک منبع آگاه در وزارت صنعت، معدن و تجارت به «شرق» گفت درحال‌حاضر از لحاظ تأمین منابع ارزی مشکلی در کشور وجود ندارد، بلکه آنچه باعث کندشدن فعل‌و‌انفعالات می‌شود، باگ‌های نرم‌افزاری و اختلالات فنی سامانه نیما است که مشکلاتی را به وجود آورده است. اگر پیش از این بانک‌ها تلاش می‌کردند هرطور که شده با سامانه نیما کار کنند و مشکلاتش را پشت درهای بسته با مسئولان در میان بگذارند، حالا که صرافی‌ها هم کاربران فعال این سامانه خواهند بود، احتمالا بیشتر درباره این نواقص خواهیم شنید و چه‌بسا این خود، به معضلی تازه برای مدیران این سامانه تبدیل شود.
کانون صرافان: حمایت می‌کنیم
سعید مجتهدی، رئیس کانون صرافان ایرانیان، در گفت‌وگو با خبرگزاری رسمی دولت (ایرنا) گفته است: سامانه نیما به ابتکار بانک مرکزی با هدف تک‌نرخی و کنترل ورود و خروج ارز طراحی و اجرا شده و کار بسیار مهمی برای مدیریت منابع ارزی کشور است. از آنجا که این نظام جدید با سرعت اجرائی شد، به بازنگری و رفع نقاط ضعف نیاز دارد تا مشکلات در هنگام اجرای کار شناسایی و رفع شوند. مجتهدی درباره نقش صرافی‌ها در این سیاست جدید ارزی گفته است: در روش جدید جای خالی صرافی‌ها در نظام ارزی مشهود بود؛ بنابراین با درخواست کانون، بازنگری‌هایی انجام شد و با تمهیدات اندیشیده‌شده، اکنون مشتریان صرافی‌ها می‌توانند تقاضای ارزی خود را در بستر نیما با صرافی‌های مورد نظرشان انجام دهند و دیگر مشکلات گذشته وجود ندارد. به گفته مجتهدی پیش از این، واردکنندگان کالا پس از ثبت سفارش برای تهیه ارز به بانک‌ها ارجاع داده می‌شدند، اما اکنون می‌توانند صرافی موردنظر خود را برای عملیات ارزی انتخاب کنند. در مقابل صادرکنندگان نیز این امکان را یافته‌‌اند که ارز حاصل از صادرات خود را از طریق منتخب خود به داخل کشور منتقل کنند. رئیس کانون صرافان در گفت‌وگو با رسانه دولت حمایت خود را از این تصمیم بانک مرکزی اعلام کرده است. خانزاده، از فعالان باسابقه بازار ارز، درباره این تصمیم به «شرق» می‌گوید: تا آنجا که مطلع هستم این تصمیم مجوزی برای صرافی‌ها خواهد بود تا در حد همان عملیاتی که بانک‌ها انجام می‌دادند عمل کنند و در واقع صرافان اجازه خواهند داشت برای سفارش‌های تجار از سامانه نیما استفاده کنند که همان شرایط و ضوابط مانند انجام ثبت سفارش و تخصیص سهمیه ارزی و... را خواهد داشت؛ بنابراین انجام عملیات‌هایی مانند خرید و فروش اسکناس و مانند این همچنان متوقف خواهد ماند.
