بازیگران بزرگ اقتصادی انگیزه کافی برای دور زدن دلار آمریکا را دارند
بلومبرگ با اشاره به تحریم‌های آمریکا علیه ایران و به ستوه آمدن دیگر کشور‌ها از این محدودیت‌ها نوشت قدرت تحریمی واشنگتن به پایان خود نزدیک شده است.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، پایگاه اینترنتی بلومبرگ در گزارشی تحت عنوان «احتمال دارد قدرت تحریمی آمریکا به محدودیت خود رسیده باشد» نوشت: پاسخ به تصمیم دولت آمریکا برای خروج از توافق هسته‌ای ایران و وضع مجدد تحریم‌ها علیه این کشور نشان می‌دهد نمی‌توان برای همیشه ریاست اقتصاد جهانی را در دست داشت.
در این گزارش آمده است: شش سال پیش در جریان تحقیقات از بانک استاندارد چارترد پی‌ال‌سی مستقر در لندن در رابطه با نقض احتمالی تحریم‌های آمریکا به وسیله این بانک، اداره خدمات مالی نیویورک پیام الکترونیکی یکی از مدیران ارشد این بانک را به همتای آمریکایی خود منتشر کرد که نوشته بود «شما آمریکایی‌های لعنتی! شما کی هستید که به ما و بقیه دنیا بگویید که با ایرانی‌ها معامله نکنیم؟» این‌ها عباراتی هستند که در هفته‌های اخیر به خصوص پس از تصمیم هشتم مه دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، برای خروج از توافق هسته‌ای ایران و وضع مجدد تحریم‌ها علیه این کشور آن هم با وجود همه شواهد دال بر پایبندی تهران به توافق هسته‌ای باز هم شنیده می‌شوند.
به کانال خبرنامه گویا در تلگرام بپیوندید
موارد جریمه‌های مالی در سال دوم دولت ترامپ به دنبال سال‌ها افزایش به تعداد بی سابقه‌ای رسیده است. جارت بلانک، از مقامات ارشد وزارت خارجه دولت باراک اوباما در زمینه مسائل هسته‌ای ایران و محقق کنونی مؤسسه صلح بین‌الملل کارنگی، گفت: «دولت کنونی (دولت ترامپ) به نوعی در رابطه با قدرت تحریم‌ها دچار مستی شده است. آن‌ها نمی‌فهمند که ابزار تحریم‌ها، محدود و شکننده است.»
بلومبرگ در ادامه نوشت: مسیر اقتصاد جهان از نظام مالی آمریکا می‌گذرد که همین امر به یکی از منابع اصلی نفوذ این کشور تبدیل شده است. دلار به عنوان ارز جهانی استفاده می‌شود و وال استریت یک مرکز عمده مالی است که به سران آمریکا کمک می‌کند دوستان خود را مهار و دشمنانشان را ارعاب کنند. به باور بلانک، «چنین جایگاهی ثابت و همیشگی نیست. ممکن است دولت‌ها و بخش خصوصی خارجی در یک مقطع خاص به این نتیجه برسد که برای ادامه فعالیت هایش، نظام مالی آمریکا را دور بزند.»
برایان اوتول، مشاور ارشد سابق در واحد تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا و از محققان حال حاضر ارشد شورای آتلانتیک، گفت: آمریکا به دنبال حملات یازده سپتامبر ۲۰۰۱ استفاده از ابزار تحریم‌ها را علیه مظنونان تروریستی و حامیان مالی آن‌ها افزایش داد. واشنگتن در گذر زمان جریمه‌های مالی را به شکلی فزاینده به عنوان ابزاری در سیاست خارجی خود به خدمت گرفت؛ این امر خود را در تلاش‌های چندجانبه برای اعمال فشار بر ایران به منظور محدود کردن برنامه هسته‌ای‌اش نشان داد، که در سال ۲۰۱۵ و با امضای توافق هسته‌ای به اوج خود رسید.
با انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا در سال بعد از آن، این راهبرد بار دیگر شروع به تغییر کرد. وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) در ژانویه ۲۰۱۸ اعلام کرد تروریسم دیگر تهدید اصلی علیه آمریکا نیست و اعلام کرد با فرا رسیدن دوران سیاست قدرت‌های بزرگ، روسیه و چین اصلی‌ترین تهدید‌ها علیه واشنگتن هستند. اوتول گفت: شعار «اول آمریکا» به این معنا بود که تحریم‌ها به احتمال زیاد یکجانبه خواهند بود و به احتمال زیاد باید به بهای تضعیف دیگر راهبرد‌های دیپلماتیک وضع شوند. تحریم‌ها فشار سنگینی به وزارت خزانه‌داری آورده و اساسا وزارت امور خارجه را از پا درآورده است.
بلومبرگ در ادامه نوشت: وزارت خزانه‌داری هنوز در پی شبه‌نظامیان است؛ این وزارت خانه شانزدهم مه تحریم‌های تازه‌ای علیه شبه‌نظامیان شیعی حزب‌الله از متحدان ایران وضع کرد. اما این تلاش‌های تازه این وزارت خانه برای هدف قرار دادن اقتصاد‌های ایران و روسیه بوده که باعث سردرگمی سرمایه‌گذاران و ناراحتی متحدان آمریکا شده است. هر چند این تصمیم ماه مارس دولت آمریکا مبنی بر وضع تعرفه بر واردات فولاد و آلومینیوم بود که با واکنش‌های رسانه‌ای بیشتری روبرو شد و شوک‌هایی در بازار‌های جهانی فلزات ایجاد کرد؛ تحریم‌های وزارت خزانه‌داری علیه شرکت آلومینیوم «روس‌آ‌ل» روسیه در پاسخ به دخالت ادعایی مسکو در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۶ آمریکا باعث ایجاد اخلال گسترده در زنجیره‌های جهانی تامین این ماده شد. تصمیم یک ماه بعد ترامپ هم در مورد ایران باعث افزایش شدید قیمت‌های نفت شد. از طرفی هر چند محدودیت‌های جدید علیه ایران تا چند ماه دیگر اجرایی نمی‌شوند، آنطور که مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، بیست و یکم مه گفت این تحریم‌ها وقتی که تکمیل شوند «شدیدترین تحریم‌های تاریخ» خواهند بود.
مهمترین واکنش‌ها هم به تحریم‌های آمریکا از جانب کشور‌های هدف نیست. بلکه اصلی‌ترین تصمیم‌ها برای پیروی از این تحریم‌ها یا رد آن‌ها تنها به وسیله بازیگرانی با وزن اقتصادی مشابه یعنی چین و اتحادیه اروپا اتخاذ خواهد شد. جفری ساکْس استاد اقتصاد دانشگاه کلمبیا گفت: «چین قطعا به دلایل اصلی مرتبط با امنیت ملی خود راه‌هایی برای دور زدن نظام بانکی آمریکا پیدا خواهد کرد.»
چین در پنج سال گذشته در موازات بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول به عنوان نهاد‌های مستقر در واشنگتن اقدام به ایجاد نهاد‌های وام دهی و مالی ویژه و معرفی یوان به عنوان یک ارز بین‌المللی کرد. چین مایل است حضور خود را در ایران صرف نظر از کاری که ترامپ قصد دارد انجام دهد، تقویت کند. البته محاسبات برای سران اروپا به مراتب پیچیده‌تر است چرا که متحدان قدیمی آمریکا محسوب می‌شوند و از سویی در موضوعاتی، چون دخالت روسیه در انتخابات دیگر کشور‌ها و همچنین فعالیت‌های منطقه‌ای ایران در خاورمیانه، نگرانی‌های مشترکی با واشنگتن دارند.
مؤسسه مطالعات اقتصاد جهانی کیل (Kiel) آلمان در ژوئیه ۲۰۱۷ نتایج مطالعه‌ای را در مورد تاثیرات اقتصادی تحریم‌های چندجانبه علیه روسیه به علت الحاق شبه جزیره کریمه به خاک خود سه سال پیش از آن منتشر کرد. این مطالعه نشان داد هرچند روسیه باید به طور طبیعی اصلی‌ترین ضربه را از تحریم‌ها دریافت می‌کرد، به شکلی غافلگیر کننده، بخش اعظم ضرر‌های ناشی از تحریم‌ها یعنی چهل و چهار میلیارد دلار آن متوجه کشور‌های تحریم‌کننده بود. از این میان چهل درصد ضرر‌های ناشی از تحریم متوجه اقتصاد و شرکت‌های آلمان و تنها شش دهم درصد متوجه آمریکا شده بود.
در ادامه این گزارش آمده است: در ماه‌های آینده شاهد نبرد آمار و ارقام خواهیم بود. سامانه جهانی پرداخت‌های فرامرزی موسوم به سوئیفت که در بروکسل مستقر ولی به همکاری آمریکا متکی است از جمله نقاط تقابل خواهد بود. طرح خط لوله انتقال گاز روسیه به آلمان و اروپای غربی با نام نورد استریم ۲ موضوع تقابلی دیگری خواهد بود.
به باور ساکس، در بلندمدت خطرات به مراتب بزرگتری وجود دارد. در حالی که کشور‌هایی مانند ونزوئلا که در حال توسعه ارز رمزنگاری شده خاص خود است به همراه ایران و حتی روسیه از سلطه آمریکا (و دلار آن) به خشم خواهند آمد، از سویی این کشور‌ها فاقد ارتباطات منسجم برای مواجهه تاثیرگذار با آن هستند. ساکس معتقد است در این شرایط که بازیگران بزرگتر اقتصادی از انگیزه کافی برای یافتن راه‌هایی برای دور زدن دلار آمریکا برخوردارند، هیچ دلیل فنی برای عدم موفقیت آن‌ها وجود ندارد. ساکس گفت: «اروپا و چین بانک‌های خودشان را دارند. یکی از همین روز‌ها آمریکا باید با کنار گذاشته شدن دلار از جایگاه بین‌المللی آن کنار بیاید.»
بلومبرگ در انتهای گزارش خود آورده است: به طور خلاصه، توانایی آمریکا برای وضع تحریم‌های مالی در سراسر جهان به تمایل چین و اروپا برای اجرای تحریم‌ها بستگی دارد و این تمایل در حال از میان رفتن است.
