ایران اینترنشنال - ایشان تارور، خبرنگار حوزه سیاست خارجی روزنامه واشنگتن پست مینویسد، دولت ترامپ را شور و شوقی فرا گرفته است. پرزیدنت ترامپ و معاونانش هفتههاست که استراتژی «اعمال فشار حداکثری» بر کره شمالی را ستودهاند. استراتژی که به اعتقاد آنها کیم جونگ اون را مجبور کرده تا به مذاکرات تاریخی برای خلع سلاح هستهای تن دهد. مذاکراتی که قرار است ۱۲ ماه ژوئن (۲۲ خرداد ۱۳۹۷) آغاز شوند. آنها همچنین با اشاره به نبود این فشارها بر ایران، همین امر را موجب تحرکات مخرّب ادعایی آن کشور در سطح منطقه میدانند. به اعتقاد آنها برای مهار این تحرکات، ایالات متحده باید از برجام خارج میشد.
روز دوشنبه ۲۱ ماه مه، مارک پومپو، وزیر خارجه آمریکا در نخستین سخنرانی مهم خود (بعد از تصدی این سمت) از «آغاز یک عملیات اعمال فشار بر رژیم ایران»خبر داد. در اظهاراتی مشابه رئیسانش، پومپئو تصویری از خاورمیانه ترسیم کرد که در آن شبه نظامیان و امیال سیاسی ایران در حال تاخت و تاز هستند. او همچون آقای ترامپ، ابتکارات دیپلماتیک دولت قبلی آمریکا برای تنش زدایی با جمهوری اسلامی را یک «قمار» باخته توصیف کرد.
پومپئو گفت: «ما عوامل ایران و ایادی حزبالله آنها را در سراسر جهان ردیابی و خرد خواهیم کرد. ایران هرگز دوباره برای برقراری سلطهاش در خاورمیانه اختیار تام نخواهد داشت». پومپئو سپس فهرستی از مطالبات سخت را برای رژیم ایران برشمرد که توقف توسعه موشکهای بالیستیک و قطع حمایت از شبه نظامیان متحدش در منطقه را شامل میشود.
به کانال خبرنامه گویا در تلگرام بپیوندید
تارور میافزاید، درحالی که بسیاری از متحدان اروپایی آمریکا مایلند شاهد کشیدن نیش رژیم ایران باشند، شمار اندکی از آنها مطالبات طرح شده از سوی پومپئو را بخشی از یک استراتژی معنا دار یا یک «نقشه دوم» برای جبران تخریب برجام تلقی میکنند.
جرمی شاپیرو، مدیر تحقیقات شورای اروپایی روابط خارجی به واشنگتن پست گفته: «این فهرست، به جز تغییر دین به مسیحیت، همه چیز را از ایرانیها مطالبه کرده و بیشتر به درخواستی برای تسلیم بدون قید و شرط شبیه است تا تلاشی واقعی برای (دعوت به) مذاکره».
جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، سخنان پومپئو را مورد تمسخر قرار داد و آنرا «رگرسیون (واپس روی روانی) یک ابر قدرت قلدر به عادتهای قدیمیاش» توصیف کرد.
فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا نقدی مودبانه تر ولی به همان صراحت صادر کرد: «برجام هیچگاه برای پاسخ دادن به تمام مسائلی که ما با ایران داریم طراحی نشده بود. سخنرانی آقای پومپئو توضیح نمیدهد که چطور خروج (آمریکا) از برجام منطقه را نسبت به خطر گسترش سلاحهای هسته ای امن تر ساخته یا خواهد ساخت و یا اینکه چگونه این اقدام ما را در موقعیت بهتری برای تاثیرگذاری بر رفتار ایران خارج از برجام قرار میدهد».
راب مَلِی، رئیس اندیشکده گروه بینالمللی بحران در توئیتی نوشت: «این (اقدام) طرح پیشنهادی از سوی دولت ترامپ برای ایران است که ایران تنها میتواند رد کند و اصولا ً برای رد شدن طراحی شدهاند».آقای مَلِی میافزاید: «ریسک تشدید خشونتها در منطقه که پیش از این نیز زیاد بود، حالا حتی زیادتر شده».
استفن والت، استاد روابط بینالملل دانشگاه هاروارد مطالبات پومپئو را مشابه اولتیماتوم اتریش به صربستان در سال ۱۹۱۴ توصیف میکند که در نهایت به جنگ جهانی اول انجامید.
پومپئو اما بی اعتنا به انتقادات، از واژگان (جان بولتون - مشاور امنیت ملی کاخ سفید) که از مخالفان سرسخت توافق جامع هستهای با ایران بود و سالهاست که مبلغ تغییر رژیم در تهران است استفاده میکند و میگوید: «رژیم ایران باید بداند که این تازه آغاز کار است، پس از آنکه تحریمهای ما کاملا ً اِعمال شوند، ایران برای زنده نگه داشتن اقتصادش به زحمت خواهد افتاد».
اما تارور میافزاید، مشخص نیست که تحریمهای جدید ایالات متحده چطور میتوانند از تحریمهایی که توسط دولت اوباما اعمال شد و تهران را پای میز مذاکره آورد شدید تر باشند. و متخصصین اندکی باور دارند که دولت ترامپ بتواند آن ائتلاف جهانی مشابه ائتلافی که اوباما توانست علیه ایران شکل دهد بسیج کند.
کلسی داونپورت، مسئول سیاسی منع گسترش سلاحهای کشتارجمعی در اندیشکده انجمن کنترل تسلیحات مینویسد: «پس از تصمیم ترامپ به دور انداختن یک توافق موثر و قابل احراز که تقریبا ً از حمایت یکپارچه بین المللی برخوردار بود، کشورهای دیگر انگیزه کمی برای حمایت از یک نظام تحریمی جدید آمریکایی خواهند داشت. ایالات متحده اینبار از سطح حمایت قبلی (بینالمللی) برخوردار نخواهد شد، حتی از تحریمهای (یکجانبهای که) خود آن کشور وضع میکند».
به نوشته تارور، برخی از دستیاران ترامپ اصولا ً چندان اعتنایی به این پیشنهاد به اصطلاح دیپلماتیک آمریکا به ایران ندارند.
جان بولتون، مشاور امنیت ملی جدید ترامپ در سال ۲۰۰۹ با انتشار مقاله ای در روزنامه وال استریت ژورنال استدلال کرد که تحریم ایران موثر نخواهد بود زیرا سایر قدرتهای جهانی به آن نخواهد پیوست و باعث تغییر رفتار عناصر تندرو رژیم نیز نخواهد شد. بسیاری از منتقدان دولت (ترامپ) اعتقاد دارند که بولتون و پومپئو ترجیح میدهند (این تعارفات دیپلماتیک را دور بزنند و) مستقیما ً به گزینه نظامی بروند.