دویچه وله - رجب طیب اردوغان از ۱۶ سال پیش تا کنون در هر انتخاباتی شرکت کرده برنده شده است. اما حال به دلیل بحران اقتصادی ممکن است اکثریت آرا را در پارلمان ترکیه به دست نیاورد و بار دیگر به عنوان رئیس جمهوری انتخاب نشود.
در روز ۲۴ ژوئن (۳ تیر) انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری در ترکیه برگزار می‌شود. ۴۵ تا ۵۵ درصد کسانی که در نظرسنجی‌های اخیر شرکت کرده‌اند، گفته‌اند که می‌خواهند به رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری کنونی ترکیه، رأی دهند. اما در واقعیت ممکن است تعداد بسیار کمتری او را برگزینند.
هاکان بایراکچی، مدیر مؤسسه نظرسنجی "سونار"، می‌گوید که صاحبان قدرت در ترکیه جوی ترسناک ایجاد کرده‌اند و در نتیجه حدود ۱۰ درصد از کسانی که در نظرسنجیها شرکت می‌کنند، نمی‌گویند واقعا به چه کسی رأی خواهند داد. برخی از مردم به پرسش‌های نظرسنجی پاسخ‌های نادرست می‌دهند و به همین علت، به گفته بایراکچی، نتیجه انتخابات به احتمال زیاد با آنچه نظرسنجیها می‌گویند تفاوت خواهد داشت.
از زمان اصلاح قانون اساسی در ترکیه که به دنبال رفراندومی در ماه آوریل ۲۰۱۷ در این کشور انجام گرفت، شهروندان ترکیه می‌توانند دو رأی بدهند: آنها با یک رأی تصمیم می‌گیرند چه کسی رئیس جمهوری شود و با رأی دیگر کدام احزاب وارد پارلمان شوند.
برای اردوغان که ۱۶ سال است در هیچ انتخاباتی شکست نخورده است، می‌تواند انتخابات آتی به سخت‌ترین تجربه دوره فعالیت سیاسی‌اش تبدیل شود. از زمان نخستین پیروزی انتخاباتی اردوغان در سال ۲۰۰۲، حزب اسلامی محافظه‌کار "عدالت و توسعه" تعیین‌کننده سیاست در ترکیه است. "عدالت و توسعه" که اردوغان رئیس آن است هم خود را آماده شرکت در سخت‌ترین انتخاباتی می‌کند که تا کنون در آن شرکت داشته است.
اوزر سنجار، مدیر مؤسسه نظرسنجی "متروپل"، ۲۵ سال است که فعالیت‌های سیاسی و پیشرفت‌های شغلی اردوغان را دنبال می‌کند. به نظر او، اردوغان هیچگاه در چنین موقعیت بدی برای شرکت در مبارزات انتخاباتی نبوده است. به نظر سنجار، اردوغان دیگر نه برنامه‌ای برای حال دارد و نه رؤیایی برای آینده. وقتی در جایی حضور می‌یابد به نظر بی‌اشتیاق و ضعیف می‌رسد. سنجار می‌گوید که اردوغان "تا بحال به این اندازه موقع سخنرانی اشتباه نمی‌کرد". او تردید دارد که اردوغان بتواند در قدرت بماند.
اردوغان ۱۶ سال است که حکومت می‌کند و برای مدتها قدرتمندترین فرد در سیاست ترکیه به شمار می‌رفت. مهم‌ترین موفقیت او ایجاد رونق اقتصادی بود. طی ۱۵ سال اخیر میانگین درآمد سالانه در ترکیه از ۳۵۰۰ دلار به ۱۰ هزار دلار رسید و در سراسر این کشور مسکن‌سازی بسیار رشد یافت.
اما امروزه دیگر نمی‌توان وضعیت اقتصادی ترکیه را خوب نامید. از زمان کودتای نافرجام ژوئيه ۲۰۱۶ و حکومت نظامی پس از آن ۳۰ درصد از ارزش لیر ترکیه کاسته شده است. تقریبا هیچ سرمایه‌گذاری‌ای پس از کودتا در این کشورانجام نشده است. اعتماد بازارهای جهانی به اقتصاد ترکیه رو به کاهش نهاده است. اردوغان که به دلیل اعتقاد مذهبی‌اش آشکارا با بهره بانکی مخالفت می‌کند، مجبور شد در چند هفته اخیر چشمانش را بر افزایش بهره بانکی از سوی بانک مرکزی ترکیه ببندد. اینک ترکیه پس از آرژانتین، ونزوئلا و ایران دارای بالاترین میزان بهره بانکی است.
به کانال خبرنامه گویا در تلگرام بپیوندید
سنجار می‌گوید: «برای اولین بار پس از ۱۶ سال اردوغان دیگر موفق نیست. دیگر نمی‌تواند اقتصاد را هدایت کند. مشکلات در عرصه‌های آموزش و بهداشت هم در حال افزایش هستند.» به گفته سنجار، مردم ترکیه پیامدهای بحران اقتصادی را حس می‌کنند. از این رو در گردهمایی‌هایی که در رابطه با مبارزات انتخاباتی برگزار می‌شود هم شور و شوقی به چشم نمی‌خورد.
افزایش انگیزه اپوزیسیون
به عقیده گولفم سایدان سانور، کارشناس مسائل سیاسی ترکیه، برای اردوغان در میان گذاشتن پیام‌هایش با مردم مدام دشوارتر شده است. پایان‌نامه خانم دکتر سانور درباره "موفقیت حزب عدالت و توسعه در انتخابات" بوده و جایزه جامعه مشاوران سیاسی در آمریکا به آن تعلق گرفته است.
سانور می‌گوید که شوی یک‌نفره اردوغان در حزبش حال به ضرر خودش تمام شده است. سانور می‌گوید: «در گردهمایی‌ها و سخنرانی‌هایش تنها می‌ایستد و نمی‌تواند پیام‌هایش را به دیگران برساند.»
به گفته سانور، نظرسنجیها نشان می‌دهند که میزان محبوبیت محرم اینجه، نامزد انتخابات ریاست جمهوری از حزب اپوزیسیون جمهوری‌خواه خلق ترکیه، بیش از ۳۰ درصد در این اواخر افزایش یافته است. بدین دلیل انگیزه اپوزیسیون برای پیروزی در انتخابات بیشتر شده است.
سانور می‌گوید: «اردوغان هنوز می‌کوشد از ترس‌های رأی‌دهندگان راستگرا و محافظه‌کار بهره‌برداری کند.» به همین علت اردوغان در روزهای اخیر در سخنرانی‌های انتخاباتی‌اش درباره عملیات نظامی علیه حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) در شمال عراق سخن گفته است. به نظر سانور، اردوغان بدین وسیله می‌خواهد در میان رأی‌دهندگان ترس ایجاد کند. رأی‌دهندگانی که احساس ترس کنند از تغییر قدرت هم واهمه دارند و به رئیس جمهوری که هم‌الان سر کار است رأی خواهند داد.
پایان نظام قدرتمند ریاستی
بر اساس آخرین نظرسنجیها ممکن است اردوغان با وجود همه آنچه گفته شد انتخابات ریاست جمهوری را در دومین دور آن ببرد. اما احتمال دارد که ائتلاف موسوم به "جمهور" متشکل از حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی اکثریت پارلمانی‌‌شان را از دست بدهد. در نتیجه اردوغان دیگر پایه قدرتی در پارلمان نخواهد داشت. کارشناسان معتقدند که نظام ریاستی (پرزیدیال) که اپوزیسیون آن را دیکتاتوری می‌داند، برای اردوغان رؤیا باقی می‌ماند.
سانور می‌گوید: «اگر حزب عدالت و توسعه اکثریت را در پارلمان از دست بدهد، روزهای سختی در انتظار اردوغان خواهد بود.» اردوغان پس از حکومت نظامی توانست با صدور قوانین و فرامین به حکومتش ادامه بدهد.
سانور می‌گوید: «اگر حزب عدالت و توسعه اکثریت پارلمانی را نداشته باشد، اردوغان بخشی از قدرت امروزش را از دست می‌دهد، حتی اگر بار دیگر انتخاب بشود. او دیگر رئیس جمهوری پرنفوذ نخواهد بود و مجبور خواهد شد که قدرت پارلمان را به رسمیت بشناسد.»
