اکبر گنجی - خبرنامه گویا
نسل جوان دوران حکومت شاه را تجربه نکرده است. تمامی افرادی که پس از ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ به دنیا آمده اند، هیچ تجربه ای از دوران حکومت شاه ندارند. ۴ دهه از انقلاب گذشته و اینک این ها اکثریت اعضای جامعه ایران را تشکیل می دهند. داوری های این گروه در مورد رژیم پهلوی براساس شنیده ها، خوانده ها و به خصوص تصویرسازی های کنونی رسانه هایی است که در حال ساختن "عصر طلایی" از دوران شاه هستند.
فرض کنیم دوران حکومت شاه "عصری طلایی" بوده است. اما چرا انقلاب شد؟ چگونه جامعه به "وضعیت انقلابی" گذر کرد و مردم با انقلاب رژیم را تغییر دادند؟ جامعه شناسان غیر ایرانی در این خصوص نظریه پردازی بسیار کرده اند.
اما در میان ایرانیان، گروهی روشنفکران دوران شاه را محکوم می کنند که چرا انقلاب کردند؟ گویی انقلاب را می توان به اراده و خواست روشنفکران و انقلابیون فروکاست. اگر چنین بود، در ۴ دهه گذشته باید چندین انقلاب رخ می داد. برای این که نه تنها خواست و اراده انقلاب وجود دارد، بلکه این خواست توسط دولت های قدرتمندی چون آمریکا، اسرائیل، عربستان سعودی، عراق صدام حسین، و...حمایت مالی و نظامی شده و می شود. اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی یکی از تأمین کنندگان سلاح های نظامی عراق در جنگ تجاوزکارانه ۸ سال صدام حسین علیه ایران بود.
از این ها بگذریم. محل نزاع نقش شاه و فرح در این مورد است. آری شاه با حکومت خودکامه فردی کشور را به سوی انقلاب راند و یکی از شرط های لازم انقلاب را محقق ساخت. اما محل نزاع این عامل نیست. موضوع بحث، گفتمانی است که روشنفکران مخالف رژیم شاه علیه رژیم او ساختند. شاه و فرح آگاهانه کوشیدند تا این گفتمان را از آن رژیم سازند. لذا نه تنها امکان و فرصت طرح این گفتمان را فراهم آوردند، بلکه برخی از مهمترین نظریه پردازان آن را به حکومت برده و با حمایت مستقیم از آنان به فراگیر شدن این گفتمان مدد رساندند. تلویزیون شاه و روزنامه رستاخیز شاه هم در خدمت نشر این گفتمان قرار گرفت. فرح هم از همان گفتمان استفاده می کرد.
این گفتمان با سرنگونی رژیم شاه "همبستگی" داشت. می توان خطر کرد و آن را به عنوان یکی دیگر از شرط های لازم سرنگونی شاه مطرح کرد. مقاله بلند پیوست ناظر به این موضوع است. در زمانه سیطره نوشتارهای توئیتری، خواندن این گونه مقاله ها صبر ایوب می طلبد. متن کامل مقاله در فایل پی دی اف زیر در اختیار طالبان قرار می گیرد. اگر افرادی مایل به خواندن مقاله بودند، کلیه پاورقی های مقاله را هم حتماً باید بخوانند.
آدرس کانال تلگرام اکبر گنجی: https://telegram.me/ganji_akbar
