* جنگ، خشونت و فقر
آمارهای ارگان‌های مختلف سازمان ملل و سازمان یونیسف حاکی از این است که در حال حاضر بیش از ۸۲۰ میلیون مرد، زن و کودک در دنیا هر شب گرسنه می‌خوابند. گرسنگی باعث کوتاهی عمر می‌شود و خسارات جبران ناپذیری به صلح وارد می‌سازد. این پدیده نیاز به اقدامات عاجلی دارد که تنها تهیه غذا نبوده، بلکه ریشه یابی علل گسترش جهانی گرسنگی، پایداری و تداوم آن است.
مطابق برآورد سازمان یونیسف، روزی سی هزار کودک از فقر می‌میرند. آنها به آرامی در برخی از فقیرترین روستاهای جهان بدور از نظاره و آگاهی جامعه جهانی می‌میرند. این رقم، یعنی دویست و ده هزار کودک در هفته و یا فقط اندکی کمتر از یازده میلیون در سال فقط از میان کودکان زیر ۵ سال را تشکیل می‌دهند. اگر کمتر از یک درصد هزینه‌های نظامی جهان برای آموزش هزینه شود همه کودکان جهان می‌توانند از گرسنگی رهایی یابند و از حق تحصیل نیز برخوردار شوند.
تعداد کودکان در جهان، نزدیک به دو ونیم میلیارد نفر است. کودکانی که در فقر زندگی می‌کنند، هم معادل یک میلیارد نفرند. یعنی از هر دو کودک، یک کودک در فقر زندگی می‌کند. گرسنگی باعث کاهش رشد بیش از ۱۵۱ میلیون کودک زیر پنج سال در سال ۲۰۱۷ میلادی شده است و به این ترتیب این کودکان کوتاهتر از حد نرمال هستند. در آسیا از هر ۱۰ کودک زیر پنج سال، یک کودک دچار کم وزنی است؛ این رقم در آمریکای لاتین و کارائیب یک کودک در هر ۱۰۰ کودک است.
این حقیقتی است که جنگ علیه تروریسم هیچگاه به موفقیت نمی‌انجامد مگر آنکه بر فقر غلبه شود. جهان هر روز۲/۲ میلیارد دلار برای مرگ سازی هزینه می‌کند. در صورتی که ۹ روز هزینه نظامی جهان کافیست تا غذا، تحصیل و بهداشت همه کودکان محروم روی کره زمین را تامین کند.
پنج کشور از بزرگ ترین تولید کنندگان و فروشندگان سلاح (امریکا، روسیه، چین، انگلستان و فرانسه) همان کشورهایی هم هستند که از حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل متحد بهره می‌برند. آیا همین که تضمین کنندگان صلح جهانی همزمان خود بزرگترین تامین کنندگان سلاح کره زمین هستند نمی‌تواند اعتماد و تکیه به این ارگان‌های بین المللی را خدشه دار سازد؟
مجموع بودجه نظامی کشورهای جهان در سال ۲۰۰۶ به بیش از یک تریلیون و پانصد میلیارد دلار بالغ می‌شود که در برگیرنده ۶/۲ درصد تولید ناخالص داخلی کشورهای جهان است. دراین میان ۱۵ کشور جمعاً ۸۲ درصد رقم فوق را به خود اختصاص داده‌اند و آمریکا به تنهایی ۴۷ درصد از سهم کل بودجه نظامی جهان را در اختیار دارد. چین نیز با اختصاص ۸/۲۸۳ میلیارد «یوآن» معادل ۳۵ میلیارد دلار ۷/۱۴ درصد بودجه نظامی خود را افزایش داده است که با واکنش آمریکا روبرو شده است. دمکراتیزاسیون نهادهای بین المللی بدلیل حضور قدرتهای بزرگ جهان از وضعیت مناسبی برخوردار نیست.

* وضعیت خاور میانه
در منطقه خاورمیانه انباشت سرمایه‌های کلان نفتی، وجود فقر، نابرابری‌های اجتماعی، گرسنگی، بی عدالتی، خشونت، بی سوادی، بی فرهنگی، نا امنی، بی توجهی به حقوق زنان و اقلیت‌های قومی، تعصبات قومی و مذهبی، ظرفیت محدود در تحمل نظر مخالف و تقویت ناسیونایسم ملی و فرقه گرایی مذهبی در مجموع شرایط سیاه و ویرانگری را برای مردم منطقه رغم زده است. این وضعیت باعث شده است که این منطقه به بازار مطلوبی برای کمپانی‌های بزرگ اسلحه سازی و دولتهای آنها تبدیل شود. منافع آنان در تزریق احساس نا امنی و بی ثباتی در جهت امنیتی کردن منطقه است و در این راستا تلاشهای موثر و موفقی نیز داشته‌اند. در صورتی که روند توسعه مدنی اجتماعی و صلح عادلانه زمانی آغاز می‌شود که اولویت شرایط امنیتی به اقتصادی تبدیل شود. و تلاش در جهت آگاهی منطقه‌ای تنها مختص به عرصه سیاسی نشود و در سطح اجتماعی نیز بخوبی پیش رود. این واقعیتی است که برای ایجاد ساختاری مناسب در جهت صلح و همگرایی، منطقه خاورمیانه بیش از پیش نیاز به ارتقای سطح گفتگوهای ملی به گفتگوهای منطقه‌ای و حتی جهانی بین حکومت‌ها، روشنفکران، کنشگران و مردم منطقه با نظارت سازمان ملل دارد. بهبود شرایط این منطقه منوط به این است که تلاشهای کشورهای منطقه برای طی روندی به سمت دموکراسی و توسعه با مداخلات خارجی به شکست کشانده نشود.
تنها در چنین وضعیتی این فرصت و شانس بوجود می‌آید که منطقه خاورمیانه روی صلح، ثبات و امنیت را ببیند. تمام تجربیات مربوط به منطقه و حتی دیگر کشورهای جهان نشان می‌دهد که جنگ عامل عمده ناامنی، بی‌عدالتی، ستمگری و توسعه‌نیافتگی در جهان است و علاوه بر کشتار و ویرانی که به همراه می‌آورد سبب می‌شود که افراد زیادی درطول زندگیشان ازآثار درد آور آن رنج ببرند. جنگ نه تنها بر رنج و آلام نسل باقی مانده بلکه تا دهه‌ها روی نسل دیگر اثر منفی بجا خواهد گذاشت.

* کشورهای قدرتمند خاور میانه
کشورهای منطقه خاور میانه از جمله جمهوری اسلامی که در آن حقوق بنیادین بشر مانند حق حیات، حق انتخاب، حق آزادی بیان، دسترسی به اطلاعات، حق ابراز عقاید، حقوق اقلیت‌ها، خدمات بهداشتی و اجتماعی و حقوق شهروندی و انسانی و غیره همواره مورد نقض شدید قرار دارد، طبعا" نمیتوانند با قوانین مورد توافق سایرکشورها در زمینه حقوق بشر هماهنگ باشند. در این وضعیت ادعای سازگاری این کشورها با قوانین بین المللی تقریباً ناممکن است. سیاست‌های منطقه‌ای ایران، عربستان، اسرائیل و ترکیه در خاورمیانه، به ویژه دخالت در کشورهایی مانند لبنان، فلسطین، عراق و سوریه و یمن موجب تضعیف روابط بین المللی برخی از این کشورها در منطقه و جهان شده است. کشورهای قدرتمند خاور میانه با مداخله مستقیم و غیرمستقیم در امور داخلی کشورهای منطقه اصول برابری حاکمیت‌ها و عدم مداخله در امور داخلی کشورها را نقض کرده و همواره در صدد توجیه اقدامات خود تحت عنوان تأمین و حفظ صلح در منطقه بوده‌اند، آنها با نفوذ خود در امور داخلی برخی کشورهای منطقه جایگاه خود را به یک قدرت منطقه‌ای ارتقاء داده‌اند. منطقه خاور میانه نیاز به صلح و همزیستی مسالمت آمیز دارد و هیچ صلح پایداری بدون آمادگی برای حل مسالمت‌آمیز نزاع‌ها از طریق گفتگو و جلوگیری از نزاع‌های آتی بوجود نمی‌آید.

* صلح و نقش سازمان ملل متحد در جهان
بعد از جنگ جهانی دوم سازمان ملل متحد با هدف تثبیت و ارائه صلح در جهان تشکیل شد. این سازمان تا کنون قطعنامه‌های بسیاری را برای برقراری صلح به تصویب رسانده ‌است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۱، ‌ تصویب کرد که تاریخ برگزاری "روز جهانی صلح" از اجلاس ۵۷ مجمع به بعد، ‌از سومین سه شنبه هر سال به ۲۱ سپتامبر برابر با ۳۰ شهریور تغییر یابد. بر اساس این قطعنامه، از این تاریخ به بعد بزرگداشت روز جهانی صلح به عنوان روز جهانی آتش بس، عدم خشونت و دعوت از همه ملت‌ها و اقوام به محترم شمردن قطع مخاصمات در طول این روز اعلام گردید و همه کشورهای عضو سازمان ملل، سازمان‌های نظام ملل متحد، سازمان‌های غیردولتی و افراد به برگزاری مناسب روز جهانی صلح به منظور آگاه سازی عمومی و آموزش و همکاری با سازمان ملل در ایجاد آتش بس جهانی دعوت گردیدند.

* نیاز به صلح در جهان
امروز بیش از هر زمانی جامعه جهانی برای عبور از هیولای وحشت‌انگیز جنگ به فرهنگ زیبای صلح و دوستی نیاز دارد. برای ایجاد جامعه‌ای صلح ‌طلب، انسانی و رشد یافته باید از تکیه بر سلاح‌های کشتار جمعی گذر کرد و به فرهنگ زندگی یعنی صلح روی آورد. هنوز افکار رشد نکرده‌ای در بعضی کشورهای قدرتمند جهان و منطقه وجود دارد که راه‌ حل هر مشکلی را تهدید، تحریم و در نهایت جنگ می‌دانند. آنها زورگویی، دخالت در امور دیگر کشورها و جنگ‌طلبی را برای حل مشکلات بشری لازم می‌بینند. تسلیحات نظامی آنها قدرت تخریبی وحشتناکی دارند، اما تجربه نشان داده است که این ماشین‌های جنگی فاقد ظرفیت برای ایجاد تعامل، مشارکت و صلح در جهان هستند.
صلح نیاز بزرگ انسان قرن بیست و یکم است. روز جهانی صلح می‌تواند گام کوچکی در جهت ارتقای آگاهی جهانی از مصائب ضد انسانی و خشونت آمیز ناشی از جنگ‌ها بردارد. امروز شبح جنگ بر بخش هایی از جهان در گردش است و می‌بایست علیه آن مشارکت همگانی صورت پذیرد. باید به دنبال تحقق صلح درهمه مناطق جهان بود. تحقق صلح منوط به تعریف ارزش‌های مشترک از طریق گفتگو، مذاکره، روا داری، تفاهم و احترام به حقوق انسانی می‌باشد. بنیان تحقق صلح در زندگی روزمره تمام جوامع و کشورهاست. فراموش نکنیم که برپائی و حفظ صلح با تامین امنیت؛ امنیت بین المللی، امنیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی وعدالت هر کشور پیوند تنگاتنگ دارد.

صلح بیانگر شرایطی است که در آن همه انسان‌ها، برخوردار از کرامت واقعی انسان و زیست‌‌انسانی باشند. یعنی انسان‌ها فارغ از نوع عقیده، نژاد، رنگ پوست، جنسیت بتوانند از رفاه نسبی، شادی، تفریح، آموزش، بهداشت، شغل، برابری در مقابل قانون، حق انتخاب، حقوق انسانی و شهروندی، عدالت و...، برخوردار شوند و بدون داشتن بیم و ترس از ابراز عقاید خود در امنیت به سر برند. هر عامل یا عواملی که مولفه‌های چنین زیستی را در معرض آسیب قرار دهد تهدید کننده صلح خواهد بود. بنابراین صلح، ضامن تحقق آینده پایدار برای جهان است و روز جهانی صلح، روزی است که ما دوباره تعهد خود را به این هدف ارزشمند و جهانی تصریح می‌کنیم.

روز صلح بر همه زنان، مردان و کودکان جهان فرخنده باد! بر همه آنانی که به انسان و کرامت انسانی ارزش و احترام می‌گذارند؛ و جنگ و خشونت را امری غیرانسانی برای بشریت می‌دانند و برای صلح دوستی و صلح در جهان مبارزه هدفمندی را در عرصه ملی، منطقه‌ای و جهانی پیش می‌برند؛ روز جهانی صلح بر همه صلح طلبان خجسته باد!
روزی ما دوباره کبوترهایمان را پیدا خواهیم کرد
و مهربانی دست زیبایی را خواهد گرفت.
روزی که کمترین سرود
بوسه است
و هر انسان
برای هر انسان
برادری ست.
روزی که دیگر درهای خانه‌شان را نمی‌بندند
قفل افسانه ایست
و قلب
برای زندگی بس است.
روزی که معنای هر سخن دوست داشتن است
تا تو به خاطر آخرین حرف دنبال سخن نگردی.
روزی که آهنگ هر حرف، زندگی ست
تا من به خاطر آخرین شعر رنج جستجوی قافیه نبرم.
روزی که هر حرف ترانه ایست
تا کمترین سرود بوسه باشد.
روزی که تو بیایی، برای همیشه بیایی
و مهربانی با زیبایی یکسان شود.
روزی که ما دوباره برای کبوترهایمان دانه بریزیم...
و من آنروز را انتظار می‌کشم
حتی روزی
که دیگر
نباشم. (۱)

علی صمد

====
۱ - افق روشن - (شعر از احمد شاملو)
۲- آمارها از سازمان یونیسف و برخی مقالات آماری بزبان فارسی گرفته شده است.