زیتون ـ مهسا محمدی
دانشگاه آزاد برای فرزندان علی اکبر هاشمی رفسنجانی هم به نوعی حکم «ارثیه پدری» را داشت و هم در جناح‌بندی‌های درون نظام جایی برای سنگربندی یاران «هاشمی» در برابر هواداران «خامنه ای» بود. روز گذشته خبر رسید که فائزه و فاطمه هاشمی، آخرین هاشمی‌های باقی‌مانده در این دانشگاه هم از آن اخراج شدند و به این ترتیب دانشگاه آزاد اسلامی به طور کامل «هاشمی‌‌زدایی» شد و سنگر را به جناح مقابل واگذار کرد.
خبر اخراج خواهران هاشمی از سِمت استادی و مدیر گروهی در دانشگاه آزاد، به نقل از خودشان منتشر شده است و مسئولان دانشگاه آزاد هنوز آن را تایید یا تکذیب نکرده‌اند.
فائزه هاشمی به روزنامه آرمان گفت که مسئول واحدی که در آن تدریس می‌کند به طور شفاهی به او اعلام کرد که دیگر نیازی به حضورش در دانشگاه آزاد نیست، اما چون حکم به صورت رسمی به وی ابلاغ نشده است آن را نپذیرفته است.
فاطمه هاشمی هم که استاد دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب و مدیر گروه علوم سیاسی بوده است، وضعیت مشابهی دارد.
پیش از این هم در خرداد ماه سال ۹۶ یاسر هاشمی فرزند دیگر این خانواده از ریاست دفتر هیات امنای دانشگاه آزاد برکنار شد. به شیوه‌ای تقریبا مشابه. شنیده‌ها حاکی از آن است که علت برکناری یاسر هاشمی انتقادات وی به نوریان سرپرست وقت دانشگاه آزاد بود. به گفته یاسرهاشمی «دکتر نوریان، سرپرست دانشگاه آزاد به طور شفاهی برکناری‌ام را به نقل از دکتر ولایتی اعلام کرد. به این حکم هیچ اعتراضی ندارم، چرا که هرگونه تصمیم‌گیری درباره دانشگاه آزاد را حق دکتر ولایتی می‌دانم...علت برکناری‌ام را نمی‌دانم.»
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی ریاست هیات موسس دانشگاه آزاد را از زمان تاسیس آن در سال ۱۳۶۱ تا زمان مرگش بر عهده داشت. دانشگاه به پیشنهاد هاشمی رفسنجانی و با توافق آیت‌الله خمینی و سرمایه اولیه یک میلیون تومان تأسیس شد. ۴ ماه بعد هیات موسس با ترکیب؛ علی خامنه‌ای رئیس جمهور وقت، اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس وقت، میرحسین موسوی، نخست وزیر وقت واحمد خمینی، فرزند و رئیس دفتر آیت‌الله خمینی و عبدالله جاسبی تشکیل و جاسبی رییس دانشگاه شد.
و حالا ارزش مالی دانشگاه آزاد در حدود چهل هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.
سکوت اساسنامه و انتفاع رقبا
بعد از مرگ هاشمی رفسنجانی، رهبر جمهوری اسلامی از سکوت اساسنامه مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره انتخاب رییس جدید بهره برد و در دی ماه سال ۱۳۹۵ با صدور حکمی علی‌اکبر ولایتی را ، نزدیکان و معتمدینش، به عنوان رییس هیات موسس دانشگاه آزاد اسلامی معرفی کرد.
بعد از این تغییر اساسی، ترکیب هیات رییسه این دانشگاه که سال‌ها بود ثابت و دست نخورده باقی مانده بود دچار تغییرات گسترده شد. بعضی‌ها کنار گذاشته شدند و عده‌ای هم ترجیح دادند خودشان استعفا بدهند و بروند.
البته پیش از مرگ هاشمی رفسنجانی و با تلاش‌های پیگیر محمود احمدی‌نژاد در سال ۱۳۹۰ عبدالله جاسبی بعد از ۲۹ سال از ریاست دانشگاه آزاد کنار گذاشته شد و جای او را فرهاد دانشجو گرفت. البته این تغییر بدون تنش نبود. کامران دانشجو وزیر علوم وقت که برادرش را برای این سمت کاندید کرده بود نتوانست موافقت هاشمی رفسنجانی را برای امضای حکم وی به دست آورد. با ادامه امتناع هاشمی رفسنجانی از امضای حکم انتصاب فرهاد دانشجو، ابتدا حکم او در روزنامه رسمی کشور درج شد و با ناکام ماندن مذاکرات نمایندگان شورای عالی انقلاب فرهنگی با آقای هاشمی رفسنجانی، سرانجام وزیر علوم به نیابت از رئیس این شورا، حکم ریاست ۴ ساله برادرش بر دانشگاه آزاد را ابلاغ کرد. همزمان محمود احمدی‌نژاد هم در نامه‌ای صدور حکم رئیس جدید دانشگاه آزاد اسلامی را به وزیر علوم کابینه خود تفویض کرد.
ترکیب افرادی که در مراسم معارفه کامران دانشجو حضور داشتند از جمله وحید حقانیان از حلقه اول نزدیکان به رهبر جمهوری اسلامی، محمد محمدیان نماینده رهبر ایران در دانشگاه‌ها، عباس طائب مشاور وزیرعلوم، نشان از پیشروی افراد جبهه خامنه‌ای در زمین هاشمی داشت.
امپراطوری ولایتی
با مرگ هاشمی رفسنجانی، تغییرات شتاب بیشتری گرفت و با آمدن ولایتی، مشاور امور بین‌الملل رهبر جمهوری اسلامی موجی از اخراج و استعفا هم در سطوح مدیریتی و هم در میان استادان این دانشگاه آغاز شد.
فرهاد دانشجو تا ۲۷ شهریور ۱۳۹۲ رئیس دانشگاه آزاد بود و در این تاریخ با رأی اکثریت اعضای هیئت امنای دانشگاه، حمید میرزاده، از نزدیکان به جبهه هاشمی رفسنجانی جایگزین وی شد. هنوز چند ماهی از ورود ولایتی نگذشته بود که تصمیم گرفت میرزاده را کنار بگذارد و به این ترتیب حمید میرزاده قبل از پایان دوران مسئولیت خود، به طور ناگهانی در اردیبهشت ۱۳۹۶ برکنار شد و علی محمد نوریان به عنوان سرپرست موقت این دانشگاه منصوب شد.
هیات امنا پیش از آن به میرزاده پیشنهاد کرده بود که از سمت خود کناره گیری کند که پس از مخالفت وی، او را برکنار کرد.
دعوا بر سر برکناری میرزاده بالا گرفت. علی اکبر ولایتی او را به فساد متهم کرد و به کیهان گفت که فرزندان میرزاده در امور دانشگاه دخالت می‌کنند و قراردادهای مالی کلان دارند. میرزاده بلافاصله اتهامات ولایتی را رد کرد و از او برای اثبات مدعایش سند خواست در ادامه هم جلسه رای‌گیری هیات امنا برای برکنار خود را غیر قانونی دانست و گفت:«از میان اعضاى هیأت امنا، آقایان سید حسن خمینى و دو وزیر علوم، بهداشت و بنده با عزل مخالف بودیم علاوه بر این دو وزیر هنگام راى گیرى در جلسه نبودند و قبل از ترک جلسه به صراحت تمام مخالفت کردند. با این حساب عزل بنده فقط سه رای داشته است.» با این وجود ولایتی اصرار دارد که در جلسه برکناری ۵ نفر از ۹ عضو هیئت امنا به برکناری رأی داده‌اند و فقط میرزاد و حسن خمینی مخالف بودند. در نهایت ولایتی برای خواباندن غائله مدعی شد که عزل میرزاده تصمیم آیت الله هاشمی رفسنجانی قبل از مرگ بود.
یک ماه پس از برکناری میرزاده، حسن خمینی عضو هیئت موسس و هیئت امنا هم که با این برکناری مخالف بود دست به دامن حسن روحانی رییس‌جمهوری شد و از او خواست دخالت کند. در نهایت اما کاری از پیش نبردند و پس از آن در ۲ مرداد سال ۹۶ فرهاد رهبر با تأیید شورای عالی انقلاب فرهنگی، رئیس قطعی دانشگاه آزاد شد.
با این وجود ریاست رهبر هم دیرپا نبود و بیش از یک سال و یک ماه به طول نیانجامید و در مرداد ماه سال ۹۷ اعضای هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی محمد مهدی طهرانچی، رئیس سابق دانشگاه شهید بهشتی را به عنوان سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی معرفی کردند.
رهبر هم ناگهانی و با جلسه فوق‌العاده هیات امنا به خانه فرستاده شد و حرف و حدیث فراوان بود. گمانه‌زنی ها بیشتر بر اختلافات عمیق میان رهبر و ولایتی بر سر عزل و نصب‌ها متمرکز بود. گویا ولایتی چنانچه میرزاده هم پیش از آن در نامه منتشره خود در زمان عزل اشاره کرده بود نظر مخالفی را در حوزه حکمرانی خود نمی‌پذیرفت. میرزاده در توصیف وضعیت نوشته بود که ولایتی به او گفته: «در صورتی می‌توانید رییس دانشگاه بمانید که من هرچه گفتم بپذیرید، هر که را گفتم عزل کنید و هر که را گفتم نصب کنید و هر کاری گفتم انجام دهید و اختیاری نداشته باشید.»
تغییرات به همین‌جا ختم نشد. ولایتی تغییرات در تیم رسانه‌ای را هم مدیریت کرد. تغییر مدیران رسانه‌ای دانشگاه آزاد، روزنامه فرهیختگان، خبرگزاری آنا و ایسکانیوز در زمان سرپرستی علی‌محمد نوریان رخ داد، سرپرستی مطیع که باب میل ولایتی بود و بعد از آمدن رهبر هم اجازه تغییر در این تیمها داده نشد.
در این میان اساتیدی مانند باقر ساروخانی، مصطفی ازکیا، صادق زیباکلام، رضا داوری اردکانی، گودرز افتخار جهرمی نیز از دانشگاه آزاد اخراج شدند و علی‌اکبر ناطق نوری هم در زمان نصب رهبر به عنوان رییس این دانشگاه از عضویت در هیات موسس دانشگاه آزاد اسلامی استعفا داد.
حالا اخبار حاکی از آن است که همزمان با برکناری خواهران هاشمی زهرا مشیر همسر باقر قالیباف، شهردار اسبق تهران و نزدیک به طیف اصولگرای تند رو رییس دانشکده مدیریت و علوم انسانی دانشگاه آزاد تهران شد.
به نظر می‌رسد با بیرون راندن آخرین نیروهای جناح هاشمی، دیگر امید چندانی برای بازپس گرفتن این جبهه برای کارگزارانی‌ها و معتدل‌ها نباشد. نهادی که برای ۳۰ سال با کارکردهای علمی، سیاسی و اقتصادی خود یکی از پایگاه‌های اصلی آنان به حساب می‌آمد، حالا به جولانگاه رهبر و سربازانش بدل شده است و رهبر با دوپینگ نیروهایش به ازای هر نهاد انتخابی که از دست می‌دهد چند نهاد انتصابی را در اختیار آنان قرار می‌دهد تا بتواند توازن قوا را به نفع خود حفظ کند.
