«اشکال در اصل «عدم ولایت» (۹) وجود ندارد. جای هیچ اشکالی نیست. در این اصل و قاعدۀ عدمِ نفوذِ حکمِ هیچکسی بر کس دیگر، شکی نیست. فرقی نمی‌‌کند که حکم مذکور، قضائی باشد یا غیر آن، حاکم پیامبر باشد، یا وصی پیامبر، یا غیر آنها. زیرا صِرفِ نبوت و رسالت و وصایت، و یا علم و فضائل نفسانی، به هر درجه باشند، موجب نمی‌شوند که دارندگان این گونه کمالات، نافذالحکم باشند، و قضا و داوری آنان، فاصل و قاطع خصومت و تنازع شود، بلکه آنچه را عقل در می‌یابد و به آن حکم می‌کند، همانا نفوذ حکم خداوند متعال در باره خلق است» (۱۰). وی حتی در کتاب کشف‌ الاسرار می‌‌نویسد: «أُولی‌ الأَمْر و ولایت بر مسلمین را فقط ائمه (ع) دارند» (۱۱). افزون بر اینها، وی تصریح می‌کند: «غیر از امامان دوازده‌ گانۀ شیعیان، کسی ولایت بر مسلمین را دارا نمی‌باشد» (۱۲).
ملاحظه می‌شود که آقای خمینی نیز مانند قریب به تمامی فقها، تا قبل از نهضت ۱۵ خرداد ۴۲، به ولایت فقیه معتقد نبوده ‌است. بعدها، در بهمن سال ۱۳۴۸ در نجف به تدریس ولایت فقیه به عنوان زعامت و رهبری سیاسی کشور پرداخت. در این مدت، به لحاظ نظر و عمل، چه تغییری در وی رخ داد که سبب شد، او در تشیع، دست به این جعل بزند و نظریه‌ای را که جز به انحصار در آوردن قدرت نیست به اسلام نسبت دهد و آن را تدریس کند؟ با توجه به آنچه در زیر می‌آید بعید به نظر می‌رسد که در طرح ولایت فقیه بعنوان زعامت و رهبری سیاسی توسط آقای خمینی، مخالف ولایت فقیه، از جائی اشاره‌ای و یا الهامی دریافت نکرده باشد. در این رابطه نکاتی که در خور اهمیت است که شاید حاوی اشاره و یا الهامی که از جایی به خمینی شده ست را نشان دهد، آورده می‌شود.
۱- مرحوم مهندس صادق امیر حسینی در لندن در گفتگویی با اینجانب، شرح داد که در نجف در نیمۀ دوم سال ۴۸ خدمت ایشان رسیدم و دربارۀ مبارزه با شاه با او صحبت کردم. ایشان گفت: «تا آمریکا نخواهد، آب از آب تکان نمی‌‌خورد». و بعد آقای خمینی در بهمن سال ۴۸ به شرح ولایت فقیه پرداخت.
۲- از زبان حسین خمینی نقل شده است که روزی در نجف، احمد خمینی به برادر زاده‌اش حسین خمینی، می‌گوید که «پدر بزرگ، شاه خواهد شد». حسین با شنیدن این جمله از عموی خود، جا می‌خورد و می‌پرسد، "پدر بزرگ، شاه خواهد شد؟ " یعنی چه و این‌ها چه حرفی است؟ احمد آقا که این پاسخ را از حسین می‌شنود، می‌گوید: نه بابا، این یک شوخی بود.
۳- تماس منتظری در نجف با آیت الله حکیم برای تقویت مرجعیت آقای خمینی:
به منظور تقویت مرجعیت آقای خمینی، مرحوم آیت الله منتظری، در نجف به بیت آیت الله حکیم رفته و با مرحوم حکیم و بعضی از اعضای دفتر گفتگو می‌کند. وی بعد از اینکه با مرحوم حکیم صحبت می‌کند، چند دقیقه‌ای هم با یکی از حواریون آیت الله حکیم، بابِ صحبت را باز می‌کند. مرحوم منتظری خود ماوقع را چنین شرح می‌دهد:

«چند دقیقه بعد یک سیدی که از علما و از حواریون آیت الله حکیم بود، آمد، نشست. ایشان، آقا زادۀ یکی از علما بود و از اطرافیان آقای حکیم بحساب می‌آمد. آقای عمید من را به او معرفی کرد که بله، ایشان آقای منتظری، از شاگردان آقای بروجردی و آقای خمینی هستند. یکدفعه دیدم سید گفت: "خدا لعنت کند انگلیسی‌ها را، خدا لعنت کند انگلیسی‌ها را، یک روز یک سید جمال الدین افغانی درست می‌کنند می‌اندازند جلو، یک روز هم یک سید خمینی می‌آید و روحانیت و دین و اینها را... ". من گفتم سید این چه حرفی است که می‌زنی؟ گفت نخیر، شما نمی‌دانید، -. بالاخره دیدیم اصلاً نمی‌شود با او مباحثه کرد، به آقای عمید گفتم پاشو، برویم» (۱۳).

۴- اواخر سال ۵۹، اینجانب به اتفاق آقایان علی امیر حسینی و محمد مبلغی اسلامی، برای گفتگو با مراجع و جمع کردن آن‌ها در یکجا به منظور تقویت ریاست جمهوری و فشار آوردن بر آقای خمینی به قم رفتیم و از جمله با آیت‌ الله منتظری، و مشکینی در رابطه با بعضی مسائل مذاکره کردیم. در رابطه با جمع کردن مراجع تقلید، با آقای شهاب‌ الدین مرعشی نجفی گفتگو انجام شد و ایشان با این بیان که «دور ایران را آتش گرفته، ایران عزیز از دست رفت و امان از این انگلیسی‌ ها»، به ما گفت هر تصمیمی که آیت الله گلپایگانی بگیرند، ایشان هم موافق هستند (۱۴).

۵- بنا به گفتۀ آیت الله پسندیده، برادرش یعنی آقای خمینی، پیرو سید کاشی (= سید ابوالقاسم کاشانی) بود. بویژه مهدی حائری یزدی می‌گوید آقای خمینی پیرو کاشانی و بیشتر در سیاست، پیرو آیت الله بهبهانی بوده است. افزون بر این‌ها، امروزه مشخص شده که کاشانی، بهبهانی و فلسفی در مورد کودتای ۲۸ مرداد، پول دریافت کرده‌اند. گمان نمی‌رود که در وابستگیِ کاشانی و بهبهانی، به انگلیسی‌ها و سپس آمریکانی‌ها، در خلال کودتای ۲۸ مرداد، امروز شک و شبهه‌ای وجود داشته باشد.
۶- باز روشن است که طرح ولایت فقیه در مجلس خبرگان از جانب حسن آیت بوده است. حسن آیت، دستیار مظفر بقائی بوده و بقائی نیز در ارتباط با انگلیسی‌ها و آمریکائی‌ها بوده است.
از اشارات فوق که بگذریم، دانستن اینکه رساله و کتاب حکومت اسلامی آقای خمینی که ممنوع الانتشار بوده، چگونه و توسط چه کسی ابتدا سرمایه گذاری، چاپ و منتشر شده است، در تاباندن نور به معمای الهام و یا اشاره از سوی قدرت و یا قدرت هایی، بی تأثیر نخواهد بود.

قربانی فر منبع مالی و یا سرمایه گذار:
بنابر اطلاعات موجود آقای منوچهر قربانی فر، منبع مالی و یا سرمایه گذارِ انتشارِ رساله و حکومت اسلامی آقای خمینی است. معرفی مختصر و فشردۀ قربانی فر، به درک بهتر چرایی این سرمایه گذاری، کمک خواهد کرد. برای معرفی، باید به قبل از انقلاب باز گشت و این سئوال را مطرح کرد که منوچهر قربانی فر، قبل از انقلاب چه کاره بود؟
منوچهر قربانی فر، قبل از انقلاب، مدیر عامل شرکت کشتیرانی حمل و نقل استارلاین و سهام دار آن بود. سهام داران این شرکت، بجز قربانی فر، مقامات آمریکایی و اسرائیلی بودند. وی عضو باشگاه ورزشی شاهنشاهی و شبکه اداره هشتم ساواک که رفیق قدیمی وی منوچهر هاشمی رئیس آن اداره بوده، بود.
منوچهر قربانی فر، در کودتای۱۹۸۰ نوژه، مسئولیت شاخۀ تدارکات بود که وظیفۀ تهیه پول، اسلحه، خانه، ماشین و دیگر لوازم مورد نیاز برای انجام کودتا را بر عهده داشت (۱۵). و به همین علت، بصورت غیابی، به اعدام محکوم شد. خوشمزه این که همین فرد اعدامیِ فراری، از سال ۱۳۶۲ به بعد، واسط اصلی فروش چند محموله سلاح از آمریکا به ایران در ماجرای مک فارلین بود. وی از طریق برخی از دلالانِ بین‌ المللیِ سلاح، از جمله یعقوب نیمرودی، عدنان خاشقچی، آدولف شویمر و.. ب، رای تهیۀ اسلحه، دلالِ رژیم جمهوری اسلامی بود و از طریق اسرائیلی‌ها اسلحۀ آمریکایی برای ایران تهیه می‌کرد و زمینۀ آمدن مک فارلین به ایران را نیز فراهم کرد.
آقای هاشمی رفسنجانی هم متذکر شده که «مأموران ایرانی تهیه سلاح، در روابط خود با دلالان بین المللی سلاح، با فردی به نام منوچهر قربانی فر برخورد می‌کنند و با او معاملاتی انجام می‌دهند. او از فراریان ایرانی بود» (۱۶). در اینجا او بیش از این نخواسته که بگوید که قربانی فر یکی از مسئولین کودتای نوژه بوده و غیابی به اعدام محکوم شده بود. وی در مورد قربانی فر باز هم می‌نویسد که «آقای محسن گنگرلو مشاور نخست وزیر آمد و مطالبی از منوچهر قربانی فر گفت که او هنوز هم دست برنداشته و می‌خواهد در جریان فرانسه و آلمان هم میانجی گری کند. اسناد گذشته را هم آورد» (۱۷). وی تأیید می‌کند که امام هم در جریان همۀ این‌ها و قربانی فر بوده‌اند: «با حضور امام و سران قوا، پیشنهاد قربانی فر مبنی بر مذاکرۀ ما و نمایندۀ تام الاختیار فرانسه در ترکیه، برای حل مشکلات فی مابین مطرح و تصویب شد. قربانی فر این پیشنهاد را از طریق کنگرلو داده است» (۱۸). منتظری می‌گفت:

«بعد از اینکه این نامه‌ها دست من رسید، تازه فهمیدم که یک چنین جریان و قرارداد و ارتباطی بوده است و مک فارلین و هیأت آمریکائی با قربانی فر به تهران آمده‌اند و سلاح آورده‌اند. بالاخره چون این‌ها حرفشان افشا شده بود، من فهمیدم که چنین قضیه‌ای هست و در این میان معلوم شد پای اسرائیل هم در میان بوده است و اصلاً اشکال من این بود که چرا باید کار به جایی برسد که ما خواسته باشیم با اسلحۀ اسرائیلی با عراق بجنگیم» (۱۹).

حال که وضعیت آقای منوچهر قربانی فر قبل و بعد از انقلاب روشن شد، اشاره به سرمایه گذاری او جهت چاپ و انتشار رساله و کتاب حکومت اسلامی آقای خمینی مناسبت دارد.. مرحوم آیت الله منتظری می‌نویسد:
«آقای قربانی فر با مرحوم امید نجف آبادی از پیش از انقلاب مربوط بود، مرحوم امید می‌گفت من قبل از انقلاب می‌خواستم تحریر الوسیله و حکومت اسلامی امام را چاپ کنم و پول نداشتم. دویست هزار تومان به پول آن وقت، همین آقای قربانی فر به من داد که برای این کار خرج کردم، آقای امید هم بسا در همین ارتباط اعدام شد؛ والْعِلْمُ عِنْدَ اللَّهِ» (۲۰).

در همین رابطه احمد منتظری فرزند مرحوم منتظری در مصاحبه‌ای با حسین دهباشی چنین توضیح می‌دهد:
«این آقای قربانی فر، کسی است که پولدار بود، زمان قبل از انقلاب. آقای امید، هم رسالۀ امام خمینی تحریر الوسیله را قاچاقی چاپ می‌کرد، آن وقت ممنوع بود دیگر. اولش هم می‌زدند رسالۀ آقای شریعتمداری، و آقای خوئی چاپ می‌کردند و می‌فروختند، با بودجه آقای قربانی فر این کار انجام می‌شده توسط آقای امید که بعداً هم زندان رفتند و چند نفر در این رابطه دستگیر شدند». دهباشی می‌پرسد: «یعنی آقای قربانی فر که در واقع رئیس شرکت کشتیرانی اسرائیلی بوده، قبل از انقلاب؟»
منتظری پاسخ می‌دهد: «حالا به هر حال فراجناحی فکر می‌کرده دیگر که از آنجا پول در بیاورد و خرج این راه بکند. این حالا یکی می‌آید پول می‌دهد و می‌گوید رساله چاپ کنید، به او نمی‌گویند این پول را از کجا آورده‌ای، حالا او چه انگیزه‌ای داشته، نمی‌دانم. چون خواسته سیأتش را جبران کند. بالاخره پول می‌داده و رساله چاپ می‌شد و پخش می‌شد و انقلاب هم پیروز شد» (۲۱).
بنابراین، مشخص شد که توضیح المسائل و حکومت اسلامی آقای خمینی توسط چه کسی سرمایه گذاری و چاپ و منتشر شده است. به نظر می‌رسد که اگر دستگاه سانسور شاه خود مانع از چاپ آن نمی‌شد، و این کتاب در اختیار همگان قرار می‌گرفت، پتۀ آن توسط مردم و بویژه روحانیون، روی آب می‌ریخته می‌شد.
نکتۀ دیگری که باز هم ممکن است به این الهام کمک کند، مشورت و یا پیشنهادی است که رئیس ساواک، سپهبد ناصر مقدم، توسط آقای منتظری به آقای خمینی می‌دهد.
خاطرات سیاسى آیت ‏الله منتظرى نیز حاکى از اینست که قرار نبوده است مقدم اعدام شود. آیت‏ الله منتظرى در بارۀ برخورد سپهبد ناصر مقدم رئیس ساواک با روحانیون و سران انقلاب مى ‏نویسد:
«رئیس ساواک قم که شخصى بود به نام "باصرى نیا" آمد و گفت: آقاى تیمسار مقدم رئیس کل ساواک گفته چون شینده ‏ام که شما مى ‏خواهید بروید پاریس، لازم است شما را ببینم". گفتم: "چه لزومى دارد؟ " گفت: "ایشان تأکید داشته ‏اند". گفتم: " خوب وقتى ما مى‏ آییم تهران، شب در منزل آقاى مطهرى هستیم و بعد از آنجا مى‏ رویم". گفت: "پس اجازه بدهید که در آنجا خدمت شما برسد". گفتم: "مانعى ندارد". بعد در همان منزل آقاى مطهرى، تیمسار مقدم با یک نفر به نام "طباطبایى" آمدند، حدود سه ساعت صحبت کردند. آقاى مطهرى هم نشسته بود و بالاخره سه پیام براى آیت الله خمینى داشتند. وقتى من صحبت هاى او را براى آیت الله خمینى گفتم، ایشان تعجب کردند. خلاصۀ صحبت هاى او در چند محور بود. یکى اینکه به آقاى خمینى بگویید شما فرموده ‏اید شرکت نفت اعتصاب کنند، آنها هم اعتصاب کردند، ولى نفت، هم مصرف داخلى دارد، و هم مصرف خارجى. پس فردا زمستان اگر نفت نباشد در روستاها، مردم خودمان از سرما مى‏ میرند، آن وقت مردم به شما و روحانیت بدبین مى‏ شوند. مصلحت این است که شما تولید نفت را خودتان زیر نظر بگیرید و به اندازۀ مصرف داخلى تولید کنید که مردم از همین اول به شما و روحانیت و انقلاب بدبین نشوند. دوم اینکه ما در این مدت، تجربه خیلى داشته ‏ایم، مواظب باشید کمونیست‌ها در کار شما رخنه نکنند. شما به خاطر دین و مذهب دارید فعالیت مى‏ کنید، همان نیروهاى مذهبى را داشته باشید، کافى است. قیام شما یک قیام مقدس است، ما هم به آن احترام مى‏ گذاریم، ولى این کمونیست‌ها از پشت خنجر مى ‏زنند، مواظب آنها باشید. پیشنهاد دیگرى که داشت این بود که مى‏ گفت: شما آخوندها چرا پول را صرف اشخاص مى‏ کنید. با این پول هایى که از وجوهات به دست شما مى‏ رسد، مؤسسات مذهبى، دینى و اقتصادى درست کنید. با این کار، هم اصل سرمایه محفوظ مى‏ ماند، و هم با درآمد آن مى ‏توانید حوزه‏‌ها را اداره کنید. این خلاصۀ کلام مقدم بود. در آن جلسه البته خیلى با احترام و مؤدب حرف مى ‏زد و خیلى دوستانه این حرف‌ها را بیان مى‏ کرد.
هنگامى که در پاریس خدمت امام رسیدم، صحبت هاى مقدم را براى ایشان نقل کردم، ایشان خیلى تعجب کردند. گفتند: "عجب! مقدم این حرفها را گفت؟! " بعد در همان جا به آقاى مهندس بازرگان و آقاى هاشمى پیغام دادند که به کار شرکت نفت نظارت بکنند و به اندازۀ مصرف داخلى تولید کنند. نصیرى خصوصیاتى داشت، مقدم خصوصیات دیگرى. مقدم خودش مى‏ گفت: من سابقاً طلبه بوده‏‌ام. از صحبت‌هایش پیدا بود که مقدارى درس طلبگى خوانده. یک عرق مذهبى هم داشت. با کمونیست‌ها خیلى بد بود و براى روحانیت احترام قائل بود. یک داستان را آقاى قاضى خرم آبادى نقل مى‏ کرد و مى ‏گفت: "قبل از انقلاب که من در خرم آباد بودم، یکى از علماى لرستان که نفوذ محلى هم داشت، مقدارى در رابطه با ترویج از امام و مسائل انقلاب، فعالیت مى‏ کرد و با ما همراه بود. ساواک لرستان از طریق شنود تلفن هاى او، کشف کرده بود که گویا با زنى مربوط است، او را صیغه کرده، یا بنا بوده صیغه کند. خلاصه ساواک خرم آباد براى مقدم که رئیس ساواک بود، گزارش کرده بود که این سوژۀ خوبى است و ما مى ‏توانیم با افشاى این قضیه، آبروى فلانى را ببریم. مقدم گفته بود نه این کار را نکنید، براى اینکه اصل روحانیت که محفوظ باشد، ما مردم را حفظ کرده ‏ایم. اگر در امور دینى بدبینى در جامعه درست شود، این به ضرر است و باعث مى‏ شود که مارکسیست‌ها و کمونیست‌ها در منطقه تقویت شوند".
بالاخره بعضى از آنها که افراد فهمیده ‏اى بودند، روى این مسائل حساب مى‏ کردند. خود مقدم در زندان هم که با ما صحبت مى ‏کرد، مى‏ گفت من با مشى نصیرى و پاکروان مخالفم. ولى آقاى خلخالى، مقدم را نیز اعدام کرد»» (۲۲).
اینجانب، بعد از اعدام مقدم، تمام پروندۀ بازجویى و پرسنلى او را در دادستانى انقلاب مطالعه کردم که در آن دو نکته حائز اهمیت بود:
۱- پرونده حکایت از این داشت که وى با دکتر محمد بهشتى، رابطۀ نزدیک داشته،
۲- انجام بعضى از امور در دوران انقلاب با نظر و مشاوره با دکتر بهشتى، انجام پذیرفته است.
با یافته هایی که در بالا آمد، هر کسی خود قادر خواهد بود، برای خود به داوری بنشیند که آیا در مورد طرح ولایت فقیه، قبلاً به آقای خمینی ایمایی و یا اشاره‌ای شده است و یا خیر؟ و اگر هم هیچکدام از نکات فوق را موجب این ندانیم که طرح ولایت فقیه، از کسی که قبلاً خود مخالف ولایت فقیه بوده و می‌گفته: «حکم هیچ کسی بر کس دیگر نافذ نیست، حتی اگر او پیامبر و یا وصی او و وصایت او باشد»، نمی‌تواند نباشد، بلکه فکرش تغییر پیدا کرده و به این نظر رسیده است و از خود اوست، اما در این شکی نیست که او اسلام را بیان قدرت می‌دانست، و نه بیان آزادی و دموکراسی. تنها همین بیان قدرت او کافی نیست که اگر روزی بر کرسی قدرت سوار بشود، و کس یا کسانی جلودارش نباشد یا نباشند و امکان‌ها هم با او یار شوند، چگونه حکومتی خواهد ساخت؟

محمد جعفری
۲۵ آبان ۱۳۹۷
mbarzavand@yahoo.com

نمایه و یادداشت:

۸-خاطرات آیت الله منتظری، چاپ انقلاب اسلامی، فوریه ۲۰۰۱، ص ۸۶.
۹-اصل «عدم ولایت» یک اصل عملی و یک قاعده عقلی فقهی است: «لا ولایة لاحد علی احد» یعنی اینکه به لحاظ فقهی، اصل بر عدم ولایت است. بدین معنا که هیچ کس بر دیگری ولایت ندارد و دیگران حق دخالت در سرنوشت او را ندارد و هر فردی نسبت به عملکرد خود در برابر خداوند مسئول و پاسخگو خواهد بود. ویا هیچکسی بر هیچکس دیگر ولایت ندارد و هرکسی خود بر خویشتن ولایت دارد بعبارت دیگر رهبری و ادارۀ زندگی از حقوق ذاتی هر انسانی است.
۱۰- حکومت و مذهب، دانشگاه لندن، مقاله دکتر مهدی حائری، ص ۲۲.، به نقل از رساله اجتهاد و تقلید آقای خمینی در هشتاد صفحه از صفحه ۹۳ تا ۱۷۳ در جلد دوم کتاب رسائل چاپ قم ۱۳۷۸ ه. ق. و همچنین در ۹۲ صفحه (از ص ۵۰۵ تا ۵۹۶) ضمیمه جلد دوم کتاب تهذیب الاصول شیخ جعفر سبحانی که تقریرات درس آیت الله خمینی می‌باشد و توسط جامعه مدرسین به چاپ رسیده است؛ حکومت ولایی، محسن کدیور، نشر نی، چاپ اول ۱۳۷۷، ص۲۴۰و۲۴۱، به نقل از: امام خمینی، الرسائل، رساله فی الاجتهاد و التقلید، ص ۱۰۰و۱۰۱ (قم ۱۳۸۵، ه ق).
۱۱- همان سند، به نقل از کتاب کشف اسرار آیت الله خمینی از ص ۱۰۷ تا ص ۱۱۵، چاپ ۱۳۲۳ شمسی انتشارات کتاب فروشی علمیه اسلامیه تهران.
۱۲- همان سند.
۱۳-خاطرات آیت الله منتظری، چاپ انتشارات انقلاب اسلامی فوریه ۲۰۰۱، ص ۱۱۸.
۱۴- تقابل دو خط، محمد جعفری، ص ۲۶۲.
۱۵-کودتای نوژه، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ص ۱۲۱و ۲۰۰.
۱۶-اوج دفاع، هاشمی رفسنجانی، ص ۱۲.
۱۷- دفاع و سیاست، هاشمی رفسنجانی، ص ۱۷۸.
۱۸- دفاع و سیاست، هاشمی رفسنجانی، ص۲۲۴.
۱۹-خاطرات آیت الله منتظری، انتشارات انقلاب اسلامی فوریه ۲۰۰۱، ص ۲۸۳.
۲۰- خاطرات آیت الله منتظری، انتشارات انقلاب اسلامی فوریه ۲۰۰۱، ص ۲۹۲.
۲۱- خشت خام مصاحبه حسین دهباشی با احمد منتظری، در شهریور ۹۷.
https://www.youtube.com/watch?time_continue=6&v=uaAc5cJX-Bs
۲۲-خاطرات آیت‏الله منتظرى، چاپ انقلاب اسلامى، فوریه ۲۰۰۱، ص ۱۹۹