عبدالعزیز حکیم رئیس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق و از شاگردان محمدباقر صدر بود که سال ۱۳۸۸ در سن ۵۶ سالگی در اثر سرطان «ریه» در بیمارستان «مسیح دانشوری» تهران از دنیا رفت.

محمدباقر حکیم یکی دیگر از بنیان‌گذران مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق و شاگردان محمدباقر صدر بود که سال ۱۳۸۲ در یک انفجار در نجف کشته شد.

محمود هاشمی شاهرودی سومین شاگرد صدر است که مرگ وی در ۱۷ سال گذشته با حاشیه‌ها و گمانه‌های قابل توجهی همراه شده است.

این حواشی زمانی مهم و قابل اعتنا شده‌اند که به قول عطاء‌الله مهاجرانی، وزیر پیشین ارشاد، هاشمی شاهرودی «می‌خواست رهبر انقلاب عراق و یا ولی‌فقیه بعدی ایران و یا مرجع اول عراق پس از سیستانی شود و هزینه هم کرد.» مهاجرانی مدتی بعد این توییت را حذف کرد، اما واقعیت همان‌چیزی بود که نوشت؛ هاشمی شاهرودی «شخصیتی ناکام» برای کسب قدرت اول بود که بیماری به او فرصت و شانس بیشتری نداد.

هاشمی شاهرودی حالا در جایی در قم دفن شده و دست و شانسش برای همیشه از تبدیل شدن به رهبر آینده ایران یا عراق کوتاه شده و دامنه مانور رقبایش برای تصدی چنین پست‌هایی بیشتر از قبل شده است.

رقبای پیدا و پنهان هاشمی شاهرودی حالا با خیال راحت‌تری می‌توانند برای کسب این سمت با یکدیگر رقابت کنند و بی‌تردید شانس خود برای به دست آوردن این مقام را بیش از گذشته می‌دانند.

ریاست بر مجمع تشخیص مصلحت نظام یکی دیگر از وضعیت‌های سیاسی جدید پس از مرگ هاشمی شاهرودی است. مجمعی که هاشمی شاهرودی خود از اکبر هاشمی رفسنجانی به ارث برده بود، آن‌ هم به لطف علی خامنه‌ای.

بیماری هاشمی شاهرودی وقتی جدی شد، لابی‌ها و مذاکرات برای تعیین رئیس جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز آغاز شد.

حالا پس از مرگ این یار نزدیک علی خامنه‌ای، محتوای بخشی از این لابی‌ها منتشر شده که نشان می‌دهد صادق لاریجانی، رئیس کنونی قوه قضائیه مهمترین نامزد تصدی این پست است.

در صورت تحقق این احتمال، صادق لاریجانی پس از محمود هاشمی شاهرودی دومین رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام است که از قوه قضائیه می‌آید.

اگر لاریجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت شود، آن وقت موضوع جانشین او در قوه قضائیه به میان می‌آید. چند هفته پیش از درگذشت هاشمی شاهرودی، زمزمه‌ها مبنی بر ریاست ابراهیم رئیسی بر قوه قضائیه بود.

رئیسی اما این گفته‌ها و نوشته‌ها را به صورت آشکار تکذیب نکرده و در مورد گزارش‌ها درباره مقدمات ریاستش بر این قوه جنجال‌برانگیز هم موضع روشنی نگرفته است.

رئیسی اگر رئیس قوه قضائیه شود، آن‌ وقت موضوع تعیین جانشین او در آستان قدس رضوی به میان می‌آید.

علی محمدی سیرت در حال حاضر به عنوان جدی‌ترین جانشین ابراهیم رئیسی در آستان قدس مطرح است.

محمدی سیرت، نماینده پیشین رهبر جمهوری اسلامی در سازمان اوقاف بود که چندی پیش به سمت مشاور عالی نماینده خامنه‌ای در سپاه منصوب شد.

شورای نگهبان یکی دیگر از نهاد‌های حاکمیتی است که احمد جنتی سال‌خورده ریاست آن را برعهده دارد. جنتی چندی پیش به واسطه کهولت سن از امامت جمعه تهران کناره‌گیری کرد و زمزمه‌هایی از کناره‌گیری او از شورای نگهبان نیز شنیده می‌شود، اما هنوز چیزی قطعی نشده است.

احمد جنتی چندی پیش نیز از ریاست بر ستاد امر به معروف و نهی از منکر نیز کناره‌گیری کرده بود که باعث شد کاظم صدیقی فرمان اداره این ستاد را برعهده بگیرد.

روسای دو نهاد مهم دیگر در آینده‌ای نه‌چندان دور تغییر خواهند کرد. گفته می‌شود علی لاریجانی پس از سال‌ها از ریاست بر مجلس خداحافظی کرده و خود را برای ریاست بر قوه مجریه آماده می‌‌کند.

از محمدرضا عارف به عنوان یکی از شانس‌های جانشینی لاریجانی در مجلس آینده نام برده می‌شود، اما آینده لاریجانی و عارف وابسته به رفتار انتخاباتی مردم است که حاضر باشند یک‌بار دیگر به آنها رای بدهند.

رقبای حسن روحانی هم در این سال‌ها تلاش‌های بسیاری کردند دولتش را سرنگون کنند، حدود دو سال دیگر مسند ریاست بر قوه مجریه را بوسیده و کنار خواهد گذاشت.

می‌توان گفت تکلیف روسای نهاد‌های حاکمیتی زیر‌نظر علی خامنه‌ای تا حدود زیادی روشن است و بی‌تردید خامنه‌ای در دل خود می‌داند که چه کسانی را به مسند مجمع تشخیص مصلحت نظام، قوه قضائیه و حتی شورای نگهبان خواهد نشاند، اما بازی قدرت برای تصدی دو قوه مجریه و مقننه تا حدودی متفاوت است.